Samenvatting Inleiding in de sociologie
‘Societal problems as public bads’ – Nan Dirk de Graaf en Dingeman Wiertz
Introductie
Sociale problemen analyseren we niet met behulp van een bepaalde discipline. We analyseren op basis van inzichten uit de
sociale wetenschappen waaronder sociologie, economie, psychologie, criminologie en antropologie.
Bij sociologie kijken we onder andere hoe het doen en laten van een individu gerelateerd is aan maatschappelijke problemen
die voorkomen in onze samenleving:
Beschouwen hoe maatschappelijke verschijnselen het gedrag van individuen in concrete situaties vormgeeft.
Aanschouwen hoe individuele acties vervolgens leiden tot resultaten op maatschappelijk niveau.
BV. acties van individuen kunnen op zichzelf goed zijn en men kan goede bedoelingen hebben, maar meerdere acties
samen kunnen een paradox tot gevolg hebben en leiden tot onbedoelde sociale gebeurtenissen, zoals problemen met het
milieu.
HOOFDSTUK 1
Discussiepunten van hoofdstuk 1:
- Historisch overzicht van hoe maatschappelijke problemen in e afgelopen eeuwen zijn benaderd door zowel publieke
denkers als overheden;
- Hoe komen maatschappelijke problemen op de agenda terecht en hoe pakt de politiek deze vervolgens aan?
- Filosofische onderbouwing van sociale normen
- Model van de structuur van de samenleving.
Maatschappelijke problemen
Er is sprake van een maatschappelijk probleem wanneer een aanzienlijke groep mensen een bepaalde stan van zaken als
problematisch ervaart.
We maken onderscheid tussen:
‘social problems’ = komen voor bij relaties en/of interacties tussen mensen.
‘societal problems’ = sociale problemen die maatschappelijk geworden zijn omdat ze door een grote groep mensen
ervaren worden. Deze maatschappelijke problemen hebben vaak zowel duidelijke politieke – als duidelijke economische
consequenties.
Maatschappelijke problemen worden vaak aangerekend als publieke fouten waar dus eigenlijk iedereen verantwoordelijk
voor is. De tegenhanger van maatschappelijke problemen zijn collectieve goederen, waar een ieder van kan profiteren.
Echter hangen deze twee ook vaak samen, omdat ondervoorziening van collectieve goederen maatschappelijke problemen
kunnen veroorzaken.
De werkelijke oorzaak van maatschappelijke problemen ligt niet bij de intenties van individuen (enkele mensen, bedrijven,
staten, etc.), maar bij het samenkomen van individuele acties in fenomenen op maatschappelijk niveau. Dit komt doordat
men geen rekening houdt met de gevolgen voor anderen.
We spreken van externe effecten = onbedoelde bijkomende gevolgen van bepaalde acties. Deze kunnen zowel positief als
negatief zijn.
Over het algemeen worden er te veel negatieve externe effecten geproduceerd en te weinig positieve externe effecten,
waardoor dus maatschappelijke problemen ontstaan.
De waarneming van maatschappelijke problemen in het verleden
Pas recent zijn maatschappelijke problemen echt maatschappelijke problemen geworden, waar de maatschappij zich echt
druk om maakt.
Voor vele eeuwen lang waren maatschappelijke problemen gewoon problemen die er waren, iets wat niet te vermijden was
en wat een onderdeel van de maatschappij was. Dit idee veranderde echter in de 17e en 18e eeuw en dat kwam door
filosofen van de verlichting zoals John Locke, Immanuel Kant en Jean-Jacques Rousseau. Zij begonnen kritisch na te
denken over de staat en de maatschappij en zij begonnen met het ontwikkelen van theorieën die antwoord moesten geven
op de vraag waarom de omstandigheden waarin mensen leefden vaak niet in overeenstemming waren met belangrijke
morele principes als vrijheid en gelijkheid.
De term ‘maatschappij’ heeft zijn moderne betekenis ook te danken aan deze verlichte denkers. Zij gebruikten deze
benaming voor iets wat het tegenovergestelde van de staat zou zijn. Terwijl de staat werd gezien als een machtsinstituut op
basis van hiërarchie, werd de samenleving beschouwd als een vereniging van vrije mensen.
In dit licht wordt de Franse Revolutie van 1789 gezien als een opstand van de maatschappij tegen de staat en tegen de
absolutistische monarchie die er heerste. Sindsdien is de relatie tussen de maatschappij en de staat onderhevig aan
spanning en verandering.
, Vele verlichte denkers hadden een optimistische kijk op de samenleving. Ze verwachtten dat als individuen de rede zouden
volgen als leidraad voor hun gedrag, ze gezamenlijk de samenleving zouden kunnen verbeteren.
Een goed voorbeeld is de Trias Politica van Montesquieu, de scheiding der machten:
Executive ; de uitvoerende macht.
Legislative ; de wetgevende macht.
Judicial ; de rechtgevende macht.
Deze drie machten zouden onafhankelijk van elkaar moeten zijn, en elkaar moeten controleren en in balans moeten houden,
zodat geen de ander kon overtreffen. Deze scheiding zou de samenleving moeten beschermen tegen despotisme: een
alleenheerschappij.
Het idee dat er een samenleving zou kunnen zijn op basis van de voorkeuren van mensen werd door de rebellen tijdens de
Franse Revolutie tot uitvoering gebracht. Ze wilden een samenleving op basis van vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Echter moesten ze geweld en dwang gebruiken om dat te bereiken wat ze wilden. Uiteindelijk zouden hun vriendelijke en
goede bedoelingen leiden tot een tirannie.
“very plausible schemes, with very pleasing commencements, have often shameful and lamentable conclusions”
- Edmund Burke
In de twintigste eeuw werd de sociale wetenschap stevig gevestigd als een gebied van academisch onderzoek dat tot doel
heeft ons begrip van maatschappelijke problemen te vergroten. Het onderliggende doel hiervan, is om deze problemen
uiteindelijk op te lossen. Tegelijkertijd werd sociale wetenschap steeds meer geassocieerd met de politiek.
Sinds de jaren ’50 hebben overheden sociologen aangezet tot het nadenken over maatschappelijke vraagstukken als hoe de
economische groei gestimuleerd kan worden en hoe we klimaatverandering kunnen tegengaan.
Kortom, naarmate de staat meer betrokken is geraakt bij de organisatie van de samenleving, heeft dit een toenemende
behoefte aan sociaalwetenschappelijke kennis over de samenleving gegenereerd
Van probleem naar maatschappelijk probleem
Mensen zijn het er niet altijd over eens of iets nou een maatschappelijk probleem is of niet. Sommige maatschappelijke
problemen worden meteen geaccepteerd als eentje, terwijl andere maatschappelijke problemen niet meteen geaccepteerd
worden. Om te begrijpen waarom, moeten we kijken naar hoe individuen in bepaalde contexten handelen:
First : vaak zijn mensen wel voorstander van het bestrijden van een bepaald maatschappelijk probleem, maar weigeren
ze vervolgens om daadwerkelijk dat te doen wat nodig is om het op te lossen.
Bv. er werken veel mensen in de industrie, en de industrie draagt veel bij aan de uitstoot van broeikasgassen.
Toch is deze industrie dus een grote bron van inkomsten voor veel mensen, dus zijn mensen tegen het sluiten van
fabrieken omdat ze dan hun inkomen verliezen.
Second : mensen willen over het algemeen niet graag hun gewoonten opgeven, dus verzetten ze zich sterk wanneer er
een poging wordt gedaan om inbreuk te doen op deze gewoonten en er geprobeerd wordt om het gedrag en dus ook de
gewoonten van mensen te veranderen.
Bv. mensen gaan al jaren met de auto naar het werk, zij gaan dat niet zomaar veranderen en verzetten zich
wanneer de overheid autorijden duurder wil maken.
Third : het oplossen van maatschappelijke problemen kost vaak veel geld, en daarom zijn veel mensen er van
overtuigd dat we niet meteen moeten overstappen op de oplossing.
Bv. duurzamere energiebronnen zijn erg duur, zoals zonne-energie.
Het is dus niet altijd duidelijk of iets nou echt een maatschappelijk probleem is, en wat er vervolgens aan dit
maatschappelijke probleem gedaan kan worden.
Het vormen van een diagnose en vervolgens het opstellen van een behandelplan voor een maatschappelijk probleem,
bestaat uit verschillende componenten:
1. ‘There is a collection of individual-level behaviours that give rise – often unintendedly – to a certain
society-level situation’
Maatschappelijke problemen komen vaak voort uit de aggregatie van individuele handelingen die onbedoelde, zowel
positieve als negatieve, consequenties hebben op maatschappelijk niveau. Omdat individuen deze consequenties niet
meenemen in hun overweging om bepaalde acties uit te voeren, is het zo dat er uiteindelijk te veel of juist te weinig van deze
acties tot stand komen als je kijkt naar wat optimaal zou zijn voor de maatschappij.
‘Societal problems as public bads’ – Nan Dirk de Graaf en Dingeman Wiertz
Introductie
Sociale problemen analyseren we niet met behulp van een bepaalde discipline. We analyseren op basis van inzichten uit de
sociale wetenschappen waaronder sociologie, economie, psychologie, criminologie en antropologie.
Bij sociologie kijken we onder andere hoe het doen en laten van een individu gerelateerd is aan maatschappelijke problemen
die voorkomen in onze samenleving:
Beschouwen hoe maatschappelijke verschijnselen het gedrag van individuen in concrete situaties vormgeeft.
Aanschouwen hoe individuele acties vervolgens leiden tot resultaten op maatschappelijk niveau.
BV. acties van individuen kunnen op zichzelf goed zijn en men kan goede bedoelingen hebben, maar meerdere acties
samen kunnen een paradox tot gevolg hebben en leiden tot onbedoelde sociale gebeurtenissen, zoals problemen met het
milieu.
HOOFDSTUK 1
Discussiepunten van hoofdstuk 1:
- Historisch overzicht van hoe maatschappelijke problemen in e afgelopen eeuwen zijn benaderd door zowel publieke
denkers als overheden;
- Hoe komen maatschappelijke problemen op de agenda terecht en hoe pakt de politiek deze vervolgens aan?
- Filosofische onderbouwing van sociale normen
- Model van de structuur van de samenleving.
Maatschappelijke problemen
Er is sprake van een maatschappelijk probleem wanneer een aanzienlijke groep mensen een bepaalde stan van zaken als
problematisch ervaart.
We maken onderscheid tussen:
‘social problems’ = komen voor bij relaties en/of interacties tussen mensen.
‘societal problems’ = sociale problemen die maatschappelijk geworden zijn omdat ze door een grote groep mensen
ervaren worden. Deze maatschappelijke problemen hebben vaak zowel duidelijke politieke – als duidelijke economische
consequenties.
Maatschappelijke problemen worden vaak aangerekend als publieke fouten waar dus eigenlijk iedereen verantwoordelijk
voor is. De tegenhanger van maatschappelijke problemen zijn collectieve goederen, waar een ieder van kan profiteren.
Echter hangen deze twee ook vaak samen, omdat ondervoorziening van collectieve goederen maatschappelijke problemen
kunnen veroorzaken.
De werkelijke oorzaak van maatschappelijke problemen ligt niet bij de intenties van individuen (enkele mensen, bedrijven,
staten, etc.), maar bij het samenkomen van individuele acties in fenomenen op maatschappelijk niveau. Dit komt doordat
men geen rekening houdt met de gevolgen voor anderen.
We spreken van externe effecten = onbedoelde bijkomende gevolgen van bepaalde acties. Deze kunnen zowel positief als
negatief zijn.
Over het algemeen worden er te veel negatieve externe effecten geproduceerd en te weinig positieve externe effecten,
waardoor dus maatschappelijke problemen ontstaan.
De waarneming van maatschappelijke problemen in het verleden
Pas recent zijn maatschappelijke problemen echt maatschappelijke problemen geworden, waar de maatschappij zich echt
druk om maakt.
Voor vele eeuwen lang waren maatschappelijke problemen gewoon problemen die er waren, iets wat niet te vermijden was
en wat een onderdeel van de maatschappij was. Dit idee veranderde echter in de 17e en 18e eeuw en dat kwam door
filosofen van de verlichting zoals John Locke, Immanuel Kant en Jean-Jacques Rousseau. Zij begonnen kritisch na te
denken over de staat en de maatschappij en zij begonnen met het ontwikkelen van theorieën die antwoord moesten geven
op de vraag waarom de omstandigheden waarin mensen leefden vaak niet in overeenstemming waren met belangrijke
morele principes als vrijheid en gelijkheid.
De term ‘maatschappij’ heeft zijn moderne betekenis ook te danken aan deze verlichte denkers. Zij gebruikten deze
benaming voor iets wat het tegenovergestelde van de staat zou zijn. Terwijl de staat werd gezien als een machtsinstituut op
basis van hiërarchie, werd de samenleving beschouwd als een vereniging van vrije mensen.
In dit licht wordt de Franse Revolutie van 1789 gezien als een opstand van de maatschappij tegen de staat en tegen de
absolutistische monarchie die er heerste. Sindsdien is de relatie tussen de maatschappij en de staat onderhevig aan
spanning en verandering.
, Vele verlichte denkers hadden een optimistische kijk op de samenleving. Ze verwachtten dat als individuen de rede zouden
volgen als leidraad voor hun gedrag, ze gezamenlijk de samenleving zouden kunnen verbeteren.
Een goed voorbeeld is de Trias Politica van Montesquieu, de scheiding der machten:
Executive ; de uitvoerende macht.
Legislative ; de wetgevende macht.
Judicial ; de rechtgevende macht.
Deze drie machten zouden onafhankelijk van elkaar moeten zijn, en elkaar moeten controleren en in balans moeten houden,
zodat geen de ander kon overtreffen. Deze scheiding zou de samenleving moeten beschermen tegen despotisme: een
alleenheerschappij.
Het idee dat er een samenleving zou kunnen zijn op basis van de voorkeuren van mensen werd door de rebellen tijdens de
Franse Revolutie tot uitvoering gebracht. Ze wilden een samenleving op basis van vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Echter moesten ze geweld en dwang gebruiken om dat te bereiken wat ze wilden. Uiteindelijk zouden hun vriendelijke en
goede bedoelingen leiden tot een tirannie.
“very plausible schemes, with very pleasing commencements, have often shameful and lamentable conclusions”
- Edmund Burke
In de twintigste eeuw werd de sociale wetenschap stevig gevestigd als een gebied van academisch onderzoek dat tot doel
heeft ons begrip van maatschappelijke problemen te vergroten. Het onderliggende doel hiervan, is om deze problemen
uiteindelijk op te lossen. Tegelijkertijd werd sociale wetenschap steeds meer geassocieerd met de politiek.
Sinds de jaren ’50 hebben overheden sociologen aangezet tot het nadenken over maatschappelijke vraagstukken als hoe de
economische groei gestimuleerd kan worden en hoe we klimaatverandering kunnen tegengaan.
Kortom, naarmate de staat meer betrokken is geraakt bij de organisatie van de samenleving, heeft dit een toenemende
behoefte aan sociaalwetenschappelijke kennis over de samenleving gegenereerd
Van probleem naar maatschappelijk probleem
Mensen zijn het er niet altijd over eens of iets nou een maatschappelijk probleem is of niet. Sommige maatschappelijke
problemen worden meteen geaccepteerd als eentje, terwijl andere maatschappelijke problemen niet meteen geaccepteerd
worden. Om te begrijpen waarom, moeten we kijken naar hoe individuen in bepaalde contexten handelen:
First : vaak zijn mensen wel voorstander van het bestrijden van een bepaald maatschappelijk probleem, maar weigeren
ze vervolgens om daadwerkelijk dat te doen wat nodig is om het op te lossen.
Bv. er werken veel mensen in de industrie, en de industrie draagt veel bij aan de uitstoot van broeikasgassen.
Toch is deze industrie dus een grote bron van inkomsten voor veel mensen, dus zijn mensen tegen het sluiten van
fabrieken omdat ze dan hun inkomen verliezen.
Second : mensen willen over het algemeen niet graag hun gewoonten opgeven, dus verzetten ze zich sterk wanneer er
een poging wordt gedaan om inbreuk te doen op deze gewoonten en er geprobeerd wordt om het gedrag en dus ook de
gewoonten van mensen te veranderen.
Bv. mensen gaan al jaren met de auto naar het werk, zij gaan dat niet zomaar veranderen en verzetten zich
wanneer de overheid autorijden duurder wil maken.
Third : het oplossen van maatschappelijke problemen kost vaak veel geld, en daarom zijn veel mensen er van
overtuigd dat we niet meteen moeten overstappen op de oplossing.
Bv. duurzamere energiebronnen zijn erg duur, zoals zonne-energie.
Het is dus niet altijd duidelijk of iets nou echt een maatschappelijk probleem is, en wat er vervolgens aan dit
maatschappelijke probleem gedaan kan worden.
Het vormen van een diagnose en vervolgens het opstellen van een behandelplan voor een maatschappelijk probleem,
bestaat uit verschillende componenten:
1. ‘There is a collection of individual-level behaviours that give rise – often unintendedly – to a certain
society-level situation’
Maatschappelijke problemen komen vaak voort uit de aggregatie van individuele handelingen die onbedoelde, zowel
positieve als negatieve, consequenties hebben op maatschappelijk niveau. Omdat individuen deze consequenties niet
meenemen in hun overweging om bepaalde acties uit te voeren, is het zo dat er uiteindelijk te veel of juist te weinig van deze
acties tot stand komen als je kijkt naar wat optimaal zou zijn voor de maatschappij.
