Hoorcolleges & tentamenstof Sociale Problemen

Universiteit Utrecht
Blok 2: Sociale Problemen
Hoorcollege aantekeningen & werkgroep notities

,Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: Inleiding in sociale problemen................................................................................................3

Hoorcollege 2: Armoede, werk en werkloosheid............................................................................................ 7

Hoorcollege 3: Het zorgvraagstuk................................................................................................................. 15

Hoorcollege 4: Politiek, migratie en participatie........................................................................................... 25

Hoorcollege 5: Criminaliteit en corruptie...................................................................................................... 38

Hoorcollege 6: Genderongelijkheid.............................................................................................................. 49

Hoorcollege 7: beleid................................................................................................................................... 58

Werkgroep notities...................................................................................................................................... 69




2

,Hoorcollege 1: Inleiding in sociale problemen


Wanneer is iets een sociaal probleem?
Het proces waarin sociale problemen worden erkend en vervolgens kunnen leiden tot
collectieve actie

1. Sociale problemen = collectieve kwaden: verzameling individuele gedragingen 
(onbedoelde) maatschappelijke situatie
2. Erkenning van de maatschappelijke situatie als sociaal probleem
3. Een groot deel van de bevolking moet het probleem als belangrijk beschouwen om
publieke aandacht ervoor te krijgen
4. Bepaling of overheidsingrijpen nodig en haalbaar zijn  collectieve actie (met/zonder
overheidsingrijpen)

Schuyt’s typologie
Volgens Schuyt zijn het de volgende 6 criteria waaraan sociale problemen zijn te herkennen:
1. Aanzienlijk aantal getroffenen
2. Particuliere overlast en schade
3. Relaties met andere problemen
4. Geen tijdelijk probleem/ zelfs intergenerationeel overdraagbaar
5. Bovenpersoonlijke oorzaken
6. Serieuze waarden

Collectieve kwaden en collectieve ’goeden’
- Sociale problemen zijn collectieve kwaden (public bads)
- Tegenhanger: collectieve ‘goeden’ of collectief goede toestanden (public goods)
-
Normen = zijn collectieve verschijnselen (eigenlijk een vorm van collectieve goederen = alle
leden hebben voordeel ervan, Coleman)

Normen
Kritiek van cultuurrelativisten:
- Dit zijn rechten van individuen, afkomstig uit de westerse culturele en filosofische
traditie; andere culturen?
- Dit zijn individuele rechten, die gaan voorbij aan de rechten van gemeenschappen.
Kritiek vanuit de islamitische wereld:
- Rechtsprincipes zijn gegeven door Allah, vastgelegd in de Koran; kunnen niet vastgesteld
worden door mensen.
- Traditie van individuele rechten wortelt in het proces van secularisering
Kritiek vanuit Aziatische landen:
- Westerse ideeën over individualisme zijn in strijd met ‘Aziatische waarden’ , die de
gemeenschap en het gezin bovenaan plaatsen. (Principe van collectivisme)
- Democratie is in strijd met Aziatisch principe van autoritaire leiding (principe van
‘vaderlijk gezag’) [Zelfverdediging van dictators]



3

, Typologie van Goederen




Macro-micro-macro verklaringsmodel
De omstandigheden op macroniveau beïnvloeden de omstandigheden op
microniveau waarin individuele actoren opereren, vormgeven aan hun
kansenstructuur etc.
De aggregatie van al deze uitkomsten op microniveau leidt vervolgens tot
bepaalde uitkomsten op macroniveau




Coleman-boot
Voorwaarden op macroniveau verbinden met de uitkomsten op macroniveau via de
onderliggende processen op microniveau

De Tocqueville (1856) vraagstelling:
- Waarom wel een revolutie in Frankrijk (1789), niet in Engeland?
- Antwoord: stagnatie Franse landbouw, adel was in diskrediet geraakt;
- Hoe?



4