Overzicht Formeel belastingrecht
1
,Hoorcollege: 1. Inleiding algemeen en AWR
Formeel belastingrecht
● Het formele belastingrecht omvat de regels voor de formalisering en de betaling van een
belastingschuld. Gaat over de vraag hoe de belastingschuld moet/kan worden
vastgesteld en vervolgens hoe de belastingschuld moet/kan worden
geïncasseerd/afgedwongen.
● Formalisering: de materiële belastingschuld wordt door de inspecteur vastgesteld door
het opleggen van een belastingaanslag (= begrip ‘heffing’). Daardoor wordt de schuld
rechtens afdwingbaar (heeft die ook echt rechtsgevolgen). En kan deze dus worden
geïncasseerd door de ontvanger (= begrip ‘invordering’) De belastingplichtige kan door
formalisering in rechte tegen de vastgestelde belastingschuld opkomen.
● Art. 5 lid 1 AWR: verbinding tussen heffing en invordering
● De Awb (lex generalis) bevat algemene regels voor het hele bestuursrecht, en dus ook
voor het belastingrecht. Onderwerpen zoals bezwaar en beroep zijn hierin onder andere
geregeld. De AWR is de lex specialis voor alleen belastingwetten.
Algemene bepalingen in de AWR
● Art. 1 lid 1: reikwijdte: geldt bij heffing van rijksbelastingen (lid 3)
● Art. 2: definities, lid 1 geldt alleen voor de AWR, lid 2 en 3 voor alle belastingwetten
○ Art. 2 lid 3 sub e: onder belastingaanslag vallen alle denkbare aanslagen
○ Art. 11: gaat over de definitieve/primitieve aanslag (= de aanslag)
● Art. 3 lid 1: een inspecteur heeft landelijk bevoegdheid
○ HR: Een aanslag die is opgelegd door een ambtenaar uit een andere regio is niet
ongeldig. De landelijke bevoegdheid van de inspecteur wordt niet beperkt door
de regeling waarin is bepaald onder welke inspecteur een belastingplichtige
ressorteert (art. 3 lid 2). Die regeling beoogt slechts duidelijk te maken tot welke
functionaris een belastingplichtige zich moet richten voor zijn fiscale
aangelegenheden. Dit brengt mee dat ten aanzien van een belastingplichtige
meer dan één inspecteur bevoegd kan zijn.
● Art. 5a: algemeen partnerbegrip. Uitzondering in art. 1.2 Wet IB.
○ Art. 2 lid 6 AWR: het geregistreerd partnerschap wordt gelijkgesteld aan het
huwelijk
● Art. 5b-5d: ANBI-regels (goede doelen met allerlei privileges)
Fiscale woonplaats
● Art. 4 lid 1: Fiscale woonplaats: waar iemand woont en waar een lichaam gevestigd is,
wordt naar de omstandigheden beoordeeld → jurisprudentie vult open norm in.
○ Natuurlijke personen: voor inwonerschap in Nederland is een voldoende
duurzame band van persoonlijke aard vereist (alle omstandigheden zijn van
belang zonder dat er een rangorde is: feitelijk verblijf, financiële zaken, werk,
gezin, gas-, elektriciteit- en waterverbruik, medische behandelingen)
○ Rechtspersonen (‘lichamen’): plaats van feitelijke leiding (waar neemt het
bestuur de beleidsbepalende beslissingen voor dit lichaam? (art. 2 lid 1 sub b))
2
, Fiscale woonplaats: natuurlijke personen
● Als je in Nederland woont, dan moet je in Nederland aangifte doen van je gehele
wereldinkomen. Indien je fiscaal gezien niet in Nederland woont dan hoef je alleen maar
belasting te betalen over het inkomen wat je in Nederland hebt verdient.
● Je kunt fiscaal een dubbele woonplaats hebben, of juist helemaal geen fiscale
woonplaats
○ HR: De duurzame band van persoonlijke aard bij natuurlijke personen hoeft niet
sterker te zijn dan met enig ander land, zodat de mogelijkheid bestaat dat iemand
zowel in Nederland als in een ander land woont, al zal dat zich slechts in
uitzonderlijke gevallen voordoen.
○ HR: het enkele feit dat iemand meer dagen in een ander land dan in Nederland
verblijft, verhindert fiscaal inwonerschap in Nederland niet. 1 of 2 jaar naar het
buitenland gaan om daar te werken is daarnaast nog geen fiscale verhuizing
Fiscale woonplaats: rechtspersonen/lichamen
● Statutaire zetel, rechtsvorm, naar welk recht of in welk land een lichaam is opgericht,
waar de dagelijkse (operationele) leiding zit en de plaats van inschrijving in de KvK is
allemaal niet belangrijk voor het vraagstuk van de fiscale woonplaats
Hoorcollege: 2. Aangifte
Twee systemen
De aangifte speelt een rol in beide soorten heffingssystemen:
● H III AWR: heffing bij wege van aanslag = aanslagbelastingen (IB, Vpb)
● H IV AWR: heffing bij wege van voldoening of afdracht op aangifte =
aangiftebelastingen (LB, OB)
Stappen in de formalisering bij aanslagbelastingen (IB en Vpb)
● Art. 13: voorlopige aanslag
● Art. 11: definitieve/primitieve aanslag (= de aanslag ex art. 2 lid 3 sub e)
● Formele belastingschuld te hoog: bezwaar/beroep
● Formele belastingschuld te laag: art. 16: navordering
Stappen in de formalisering bij aangiftebelastingen (OB en LB)
● art. 19: Voldoening of afdracht op aangifte
● Formele belastingschuld te hoog: bezwaar/beroep
● Formele belastingschuld te laag: art. 20: naheffing
Rol van de aangifte bij aanslagbelastingen
● De aangifte een onmisbare bron van informatie voor de aanslagoplegging.
● art. 11 lid 2: de inspecteur heeft geen aangifte nodig om een aanslag op te kunnen
leggen en de inspecteur kan gewoon van de aangifte afwijken
3
1
,Hoorcollege: 1. Inleiding algemeen en AWR
Formeel belastingrecht
● Het formele belastingrecht omvat de regels voor de formalisering en de betaling van een
belastingschuld. Gaat over de vraag hoe de belastingschuld moet/kan worden
vastgesteld en vervolgens hoe de belastingschuld moet/kan worden
geïncasseerd/afgedwongen.
● Formalisering: de materiële belastingschuld wordt door de inspecteur vastgesteld door
het opleggen van een belastingaanslag (= begrip ‘heffing’). Daardoor wordt de schuld
rechtens afdwingbaar (heeft die ook echt rechtsgevolgen). En kan deze dus worden
geïncasseerd door de ontvanger (= begrip ‘invordering’) De belastingplichtige kan door
formalisering in rechte tegen de vastgestelde belastingschuld opkomen.
● Art. 5 lid 1 AWR: verbinding tussen heffing en invordering
● De Awb (lex generalis) bevat algemene regels voor het hele bestuursrecht, en dus ook
voor het belastingrecht. Onderwerpen zoals bezwaar en beroep zijn hierin onder andere
geregeld. De AWR is de lex specialis voor alleen belastingwetten.
Algemene bepalingen in de AWR
● Art. 1 lid 1: reikwijdte: geldt bij heffing van rijksbelastingen (lid 3)
● Art. 2: definities, lid 1 geldt alleen voor de AWR, lid 2 en 3 voor alle belastingwetten
○ Art. 2 lid 3 sub e: onder belastingaanslag vallen alle denkbare aanslagen
○ Art. 11: gaat over de definitieve/primitieve aanslag (= de aanslag)
● Art. 3 lid 1: een inspecteur heeft landelijk bevoegdheid
○ HR: Een aanslag die is opgelegd door een ambtenaar uit een andere regio is niet
ongeldig. De landelijke bevoegdheid van de inspecteur wordt niet beperkt door
de regeling waarin is bepaald onder welke inspecteur een belastingplichtige
ressorteert (art. 3 lid 2). Die regeling beoogt slechts duidelijk te maken tot welke
functionaris een belastingplichtige zich moet richten voor zijn fiscale
aangelegenheden. Dit brengt mee dat ten aanzien van een belastingplichtige
meer dan één inspecteur bevoegd kan zijn.
● Art. 5a: algemeen partnerbegrip. Uitzondering in art. 1.2 Wet IB.
○ Art. 2 lid 6 AWR: het geregistreerd partnerschap wordt gelijkgesteld aan het
huwelijk
● Art. 5b-5d: ANBI-regels (goede doelen met allerlei privileges)
Fiscale woonplaats
● Art. 4 lid 1: Fiscale woonplaats: waar iemand woont en waar een lichaam gevestigd is,
wordt naar de omstandigheden beoordeeld → jurisprudentie vult open norm in.
○ Natuurlijke personen: voor inwonerschap in Nederland is een voldoende
duurzame band van persoonlijke aard vereist (alle omstandigheden zijn van
belang zonder dat er een rangorde is: feitelijk verblijf, financiële zaken, werk,
gezin, gas-, elektriciteit- en waterverbruik, medische behandelingen)
○ Rechtspersonen (‘lichamen’): plaats van feitelijke leiding (waar neemt het
bestuur de beleidsbepalende beslissingen voor dit lichaam? (art. 2 lid 1 sub b))
2
, Fiscale woonplaats: natuurlijke personen
● Als je in Nederland woont, dan moet je in Nederland aangifte doen van je gehele
wereldinkomen. Indien je fiscaal gezien niet in Nederland woont dan hoef je alleen maar
belasting te betalen over het inkomen wat je in Nederland hebt verdient.
● Je kunt fiscaal een dubbele woonplaats hebben, of juist helemaal geen fiscale
woonplaats
○ HR: De duurzame band van persoonlijke aard bij natuurlijke personen hoeft niet
sterker te zijn dan met enig ander land, zodat de mogelijkheid bestaat dat iemand
zowel in Nederland als in een ander land woont, al zal dat zich slechts in
uitzonderlijke gevallen voordoen.
○ HR: het enkele feit dat iemand meer dagen in een ander land dan in Nederland
verblijft, verhindert fiscaal inwonerschap in Nederland niet. 1 of 2 jaar naar het
buitenland gaan om daar te werken is daarnaast nog geen fiscale verhuizing
Fiscale woonplaats: rechtspersonen/lichamen
● Statutaire zetel, rechtsvorm, naar welk recht of in welk land een lichaam is opgericht,
waar de dagelijkse (operationele) leiding zit en de plaats van inschrijving in de KvK is
allemaal niet belangrijk voor het vraagstuk van de fiscale woonplaats
Hoorcollege: 2. Aangifte
Twee systemen
De aangifte speelt een rol in beide soorten heffingssystemen:
● H III AWR: heffing bij wege van aanslag = aanslagbelastingen (IB, Vpb)
● H IV AWR: heffing bij wege van voldoening of afdracht op aangifte =
aangiftebelastingen (LB, OB)
Stappen in de formalisering bij aanslagbelastingen (IB en Vpb)
● Art. 13: voorlopige aanslag
● Art. 11: definitieve/primitieve aanslag (= de aanslag ex art. 2 lid 3 sub e)
● Formele belastingschuld te hoog: bezwaar/beroep
● Formele belastingschuld te laag: art. 16: navordering
Stappen in de formalisering bij aangiftebelastingen (OB en LB)
● art. 19: Voldoening of afdracht op aangifte
● Formele belastingschuld te hoog: bezwaar/beroep
● Formele belastingschuld te laag: art. 20: naheffing
Rol van de aangifte bij aanslagbelastingen
● De aangifte een onmisbare bron van informatie voor de aanslagoplegging.
● art. 11 lid 2: de inspecteur heeft geen aangifte nodig om een aanslag op te kunnen
leggen en de inspecteur kan gewoon van de aangifte afwijken
3
