Alle taken blok 2 + (biologie)colleges – Bedreigingen van de gezondheid
(GZW1022)
Taak 1 – Bedreigingen van (volks-)gezondheid 2
o College – Bedreigingen van de gezondheid 13
Taak 2 – Serieus? Zeven jaar verschil in levensverwachting? 23
Taak 3 - Roken en preventie, een (on)mogelijke combinatie 39
o Biologiegedeelte 47
o College COPD 52
o College over de long 61
Taak 4 – Nieuwe en oude vijanden 77
o College immunologie 1 92
Taak 5 – Griepprik 97
o College immunologie 2 108
Taak 6 – Beweegredenen? 117
o Biologiegedeelte 127
o College hart en vaten 135
Taak 7 – En dan ben je ziek, soms zelfs chronisch ziek 155
Taak 8 – Chronisch ziek, wat kun je zelf en wie helpt je? 168
Taak 9 - Blijven participeren, ook met een chronische
ziekte of beperking 183
Taak 10 – Niet de beestjes … 193
Taak 11 – Wat is er met mijn moeder aan de hand? 217
o College dementie 227
o College hersenen 231
o College ziekenrol en arts-patiëntrelatie 247
Taak 12 – Hoe verklaar ik dan die pijn? 253
Taak 13 - De zorg voor oudere mensen met complexe
problematiek 261
Taak 14 – Bedreigingen? Of kansen? 272
o College bedreigingen? Kansen!
1
,Taak 1 Bedreigingen van (volks-)gezondheid
Antwoorden
1. Bedreigingen:
a. Wat zijn bedreigingen voor de gezondheid?
- Roken
- Overgewicht (door te weinig lichaamsbeweging en te veel eten)
- Alcohol en drugs
- Milieuverontreiniging
o Oude problemen keren terug (luchtverontreiniging)
o Nieuwe problemen vragen aandacht (klimaatverandering)
- Veroudering van de bevolking
o Stijgend beroep op de gezondheidszorg en andere sociale
voorzieningen
(Volksgezondheid en gezondheidszorg, Mackenbach H2.4)
- Antibioticaresistentie
o Infecties in de toekomst kunnen niet meer goed behandeld worden
- Klimaatverandering
o Verspreiding van ziekteverwekkers en allergenen kan toenemen
o Meer hittestress
(Synthese VTV-2018 – een gezond vooruitzicht)
Tien gezondheidsbedreigingen volgens de WHO:
- Luchtvervuiling en klimaatverandering
- Niet-overdraagbare ziekten
o Diabetes, kanker, hart- en vaatziekten
- Globale griepepidemie
- Onleefbaarheid van bepaalde gebieden
- Antibioticaresistentie
- Overdraagbare ziekten
o Ebola, mazelen
- Slechte zorg
- Vaccinatie angst
- Knokkelkoorts
- Hiv en Aids
Determinant: Bewegen
Bedreiging: Te weinig bewegen; voor een hele bevolking
b. Hoe meet je deze?
Prevalentiecijfers worden gebruikt om het vóórkomen van aandoeningen te
beschrijven; het aantal mensen dat op een gegeven moment lijdt aan een
specifieke aandoening.
Worden berekend op basis van gegevens uit persoonsenquêtes zoals het
Permanent Onderzoek Leef Situatie (POLS) van het CBS
(Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering, Brug)
2
, Met de vragenlijst urgentie toekomstige ontwikkelingen. Wat vinden
respondenten het meest urgent? Wat vinden respondenten het minst urgent?
(Synthese VTV-2018 - een gezond vooruitzicht)
2. Volksgezondheid:
a. Wat is volksgezondheid?
- De omvang en spreiding van gezondheid en ziekte in de bevolking.
- De mate waarin een hele bevolking in haar collectief welbevinden of
functioneren wordt belemmerd door het vóórkomen van ziekte, letsel en/of
gebrek.
(Volksgezondheid en gezondheidszorg, Mackenbach H1)
b. Hoe is de volksgezondheid door het jaren heen veranderd?
- Vroeger overleed een modelpatiënt aan infectieziekten. Tegenwoordig is dat
door een hart- en vaatziekte of kanker.
o Infectieziekten als longontsteking, bronchitis, griep, soms nog
tuberculose, komen nog wel voor, maar zijn in mindere mate toe aan
een bepaalde diagnostische categorie
o Dus een toename in welvaartsziekten (kanker, chronische ziektes,
zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, overgewicht en stress)
▪ Aard van beroepen/werkzaamheden zijn sterk veranderd
waardoor mensen minder bewegen en meer zittend werk doen,
waardoor de bewegingsarmoede wordt versterkt.
▪ Door vroegere opsporing en herkenning is de incidentie van
kanker toegenomen.
- De levensverwachting is gestegen
o Niet in volledige gezondheid
o Mannen en vrouwen brengen hun leven gemiddeld tot hun 64 ste in
goede (ervaren) gezondheid door.
o Levensverwachting zonder chronische ziekten is lager
o Doordat de levenslevensverwachting toeneemt, maar het voorkomen
van beperkingen onder ouderen in de afgelopen 15 jaar vrijwel niet
toenam, nam de QALE (een optelsom van QALY’s (een met kwaliteit
gewogen levensjaar) over alle leeftijden) in de loop van de tijd toe.
o Komt doordat mensen vaker aandoeningen als hart- en vaatziekten en
kanker overleven, onder meer door betere behandelingen
- Compressie van morbiditeit: Tegelijk met de toename van de
levensverwachting verschuift het optreden van ernstige beperkingen naar
steeds hogere leeftijden.
o Als gevolg hiervan neemt het aantal jaren in goede gezondheid toe,
terwijl het aantal jaren in slechte gezondheid ongeveer constant blijft en
dus verder naar achteren in het leven wordt verschoven.
- Pathogenese (ontwikkeling en verloop van een aandoening) wordt duidelijker,
waardoor de preventie van een ziekte of aandoening beter en op maat kan
worden ontwikkeld
3
, - Vergrijzing zorgt voor een toename van medische (aandoeningen) en sociale
problemen (eenzaamheid door zelfstandig wonen)
- Aantal mensen met chronische aandoening stijgt
- Samenleving krijgt te maken met toenemende druk. Wat kan leiden tot stress
en gezondheidsproblemen.
o Negatieve effecten van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (robotisering
en digitalisering) treffen vooral laagopgeleiden. Dit kan de sociale
problemen en stress in deze groep versterken.
- Opeenstapeling van chronische aandoeningen (multimorbiteit) bij ouderen,
waardoor ze in een kwetsbare situatie verkeren
o Deze groep wordt steeds groter
- Antibiotica (1945/1950, tegenwoordig steeds meer resistentie) of vaccinaties
(1950) kunnen slechts een klein deel van de totale sterftedaling verklaren. De
mogelijkheid van verbeteringen in de ‘omgeving’ resteren. McKeown maakt
een onderscheid tussen hygiënische maatregelen en een toegenomen
welvaart:
o Hygiënische voorbeelden: Aanleg van drinkwaterleiding en riolering
(effect op diarreeziekten), Verbetering in de volkshuisvesting (effect op
luchtweginfecties), verbetering van de arbeidsomstandigheden
o Welvaart heeft geleid tot een betere voedingstoestand. De incidentie en
letaliteit van veel infectieziekten zijn afgenomen
- Meer medicijnresten, microplastics en nanodeeltjes in ons milieu
- Gezondheidszorg:
o Antibiotica
o Vanaf de jaren 70 kwamen er effectieve vormen van chemotherapie
beschikbaar
o Verbetering in chirurgie/anesthesie en in ante-/perinatale zorg
- Sanitaire beweging (1830-1875):
o Engeland:
▪ Edwin Chadwick: Sanitary Idea, een theorie over de oorzaken en
aanpak van grote ziekten van zijn tijd. Hij was van mening dat
ziekte wordt veroorzaakt door de kwalijke dampen die vrijkomen
bij rotting van organisch materiaal.
Oplossing: Drainagesysteem dat met behulp van stromend water
het vuil zou afvoeren. Het beste onder overheidstoezicht.
▪ John Snow: Toonde aan dat door het vermijden van het drinken
van besmet water een verdere verspreiding van cholera kon
worden voorkomen.
o Nederland:
▪ Oprichting Geneeskundig Staatstoezicht (1865). Besturen
adviseren op het gebied van de volksgezondheid en van jaar tot
jaar de gezondheidstoestand van de bevolking en
gezondheidszorg in kaart brengen.
▪ Drinkwatervoorziening werd verbeterd, totstandkoming van
vuilafvoer door middel van riolering, stimulatie van
volkswoningen om zo de huisvestingssituatie van grote delen
van de bevolking te verbeteren.
▪ Wet op besmettelijke ziekten (1872) gaf de overheid de
bevoegdheid maatregelen te nemen in het geval van een
4
(GZW1022)
Taak 1 – Bedreigingen van (volks-)gezondheid 2
o College – Bedreigingen van de gezondheid 13
Taak 2 – Serieus? Zeven jaar verschil in levensverwachting? 23
Taak 3 - Roken en preventie, een (on)mogelijke combinatie 39
o Biologiegedeelte 47
o College COPD 52
o College over de long 61
Taak 4 – Nieuwe en oude vijanden 77
o College immunologie 1 92
Taak 5 – Griepprik 97
o College immunologie 2 108
Taak 6 – Beweegredenen? 117
o Biologiegedeelte 127
o College hart en vaten 135
Taak 7 – En dan ben je ziek, soms zelfs chronisch ziek 155
Taak 8 – Chronisch ziek, wat kun je zelf en wie helpt je? 168
Taak 9 - Blijven participeren, ook met een chronische
ziekte of beperking 183
Taak 10 – Niet de beestjes … 193
Taak 11 – Wat is er met mijn moeder aan de hand? 217
o College dementie 227
o College hersenen 231
o College ziekenrol en arts-patiëntrelatie 247
Taak 12 – Hoe verklaar ik dan die pijn? 253
Taak 13 - De zorg voor oudere mensen met complexe
problematiek 261
Taak 14 – Bedreigingen? Of kansen? 272
o College bedreigingen? Kansen!
1
,Taak 1 Bedreigingen van (volks-)gezondheid
Antwoorden
1. Bedreigingen:
a. Wat zijn bedreigingen voor de gezondheid?
- Roken
- Overgewicht (door te weinig lichaamsbeweging en te veel eten)
- Alcohol en drugs
- Milieuverontreiniging
o Oude problemen keren terug (luchtverontreiniging)
o Nieuwe problemen vragen aandacht (klimaatverandering)
- Veroudering van de bevolking
o Stijgend beroep op de gezondheidszorg en andere sociale
voorzieningen
(Volksgezondheid en gezondheidszorg, Mackenbach H2.4)
- Antibioticaresistentie
o Infecties in de toekomst kunnen niet meer goed behandeld worden
- Klimaatverandering
o Verspreiding van ziekteverwekkers en allergenen kan toenemen
o Meer hittestress
(Synthese VTV-2018 – een gezond vooruitzicht)
Tien gezondheidsbedreigingen volgens de WHO:
- Luchtvervuiling en klimaatverandering
- Niet-overdraagbare ziekten
o Diabetes, kanker, hart- en vaatziekten
- Globale griepepidemie
- Onleefbaarheid van bepaalde gebieden
- Antibioticaresistentie
- Overdraagbare ziekten
o Ebola, mazelen
- Slechte zorg
- Vaccinatie angst
- Knokkelkoorts
- Hiv en Aids
Determinant: Bewegen
Bedreiging: Te weinig bewegen; voor een hele bevolking
b. Hoe meet je deze?
Prevalentiecijfers worden gebruikt om het vóórkomen van aandoeningen te
beschrijven; het aantal mensen dat op een gegeven moment lijdt aan een
specifieke aandoening.
Worden berekend op basis van gegevens uit persoonsenquêtes zoals het
Permanent Onderzoek Leef Situatie (POLS) van het CBS
(Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering, Brug)
2
, Met de vragenlijst urgentie toekomstige ontwikkelingen. Wat vinden
respondenten het meest urgent? Wat vinden respondenten het minst urgent?
(Synthese VTV-2018 - een gezond vooruitzicht)
2. Volksgezondheid:
a. Wat is volksgezondheid?
- De omvang en spreiding van gezondheid en ziekte in de bevolking.
- De mate waarin een hele bevolking in haar collectief welbevinden of
functioneren wordt belemmerd door het vóórkomen van ziekte, letsel en/of
gebrek.
(Volksgezondheid en gezondheidszorg, Mackenbach H1)
b. Hoe is de volksgezondheid door het jaren heen veranderd?
- Vroeger overleed een modelpatiënt aan infectieziekten. Tegenwoordig is dat
door een hart- en vaatziekte of kanker.
o Infectieziekten als longontsteking, bronchitis, griep, soms nog
tuberculose, komen nog wel voor, maar zijn in mindere mate toe aan
een bepaalde diagnostische categorie
o Dus een toename in welvaartsziekten (kanker, chronische ziektes,
zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, overgewicht en stress)
▪ Aard van beroepen/werkzaamheden zijn sterk veranderd
waardoor mensen minder bewegen en meer zittend werk doen,
waardoor de bewegingsarmoede wordt versterkt.
▪ Door vroegere opsporing en herkenning is de incidentie van
kanker toegenomen.
- De levensverwachting is gestegen
o Niet in volledige gezondheid
o Mannen en vrouwen brengen hun leven gemiddeld tot hun 64 ste in
goede (ervaren) gezondheid door.
o Levensverwachting zonder chronische ziekten is lager
o Doordat de levenslevensverwachting toeneemt, maar het voorkomen
van beperkingen onder ouderen in de afgelopen 15 jaar vrijwel niet
toenam, nam de QALE (een optelsom van QALY’s (een met kwaliteit
gewogen levensjaar) over alle leeftijden) in de loop van de tijd toe.
o Komt doordat mensen vaker aandoeningen als hart- en vaatziekten en
kanker overleven, onder meer door betere behandelingen
- Compressie van morbiditeit: Tegelijk met de toename van de
levensverwachting verschuift het optreden van ernstige beperkingen naar
steeds hogere leeftijden.
o Als gevolg hiervan neemt het aantal jaren in goede gezondheid toe,
terwijl het aantal jaren in slechte gezondheid ongeveer constant blijft en
dus verder naar achteren in het leven wordt verschoven.
- Pathogenese (ontwikkeling en verloop van een aandoening) wordt duidelijker,
waardoor de preventie van een ziekte of aandoening beter en op maat kan
worden ontwikkeld
3
, - Vergrijzing zorgt voor een toename van medische (aandoeningen) en sociale
problemen (eenzaamheid door zelfstandig wonen)
- Aantal mensen met chronische aandoening stijgt
- Samenleving krijgt te maken met toenemende druk. Wat kan leiden tot stress
en gezondheidsproblemen.
o Negatieve effecten van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (robotisering
en digitalisering) treffen vooral laagopgeleiden. Dit kan de sociale
problemen en stress in deze groep versterken.
- Opeenstapeling van chronische aandoeningen (multimorbiteit) bij ouderen,
waardoor ze in een kwetsbare situatie verkeren
o Deze groep wordt steeds groter
- Antibiotica (1945/1950, tegenwoordig steeds meer resistentie) of vaccinaties
(1950) kunnen slechts een klein deel van de totale sterftedaling verklaren. De
mogelijkheid van verbeteringen in de ‘omgeving’ resteren. McKeown maakt
een onderscheid tussen hygiënische maatregelen en een toegenomen
welvaart:
o Hygiënische voorbeelden: Aanleg van drinkwaterleiding en riolering
(effect op diarreeziekten), Verbetering in de volkshuisvesting (effect op
luchtweginfecties), verbetering van de arbeidsomstandigheden
o Welvaart heeft geleid tot een betere voedingstoestand. De incidentie en
letaliteit van veel infectieziekten zijn afgenomen
- Meer medicijnresten, microplastics en nanodeeltjes in ons milieu
- Gezondheidszorg:
o Antibiotica
o Vanaf de jaren 70 kwamen er effectieve vormen van chemotherapie
beschikbaar
o Verbetering in chirurgie/anesthesie en in ante-/perinatale zorg
- Sanitaire beweging (1830-1875):
o Engeland:
▪ Edwin Chadwick: Sanitary Idea, een theorie over de oorzaken en
aanpak van grote ziekten van zijn tijd. Hij was van mening dat
ziekte wordt veroorzaakt door de kwalijke dampen die vrijkomen
bij rotting van organisch materiaal.
Oplossing: Drainagesysteem dat met behulp van stromend water
het vuil zou afvoeren. Het beste onder overheidstoezicht.
▪ John Snow: Toonde aan dat door het vermijden van het drinken
van besmet water een verdere verspreiding van cholera kon
worden voorkomen.
o Nederland:
▪ Oprichting Geneeskundig Staatstoezicht (1865). Besturen
adviseren op het gebied van de volksgezondheid en van jaar tot
jaar de gezondheidstoestand van de bevolking en
gezondheidszorg in kaart brengen.
▪ Drinkwatervoorziening werd verbeterd, totstandkoming van
vuilafvoer door middel van riolering, stimulatie van
volkswoningen om zo de huisvestingssituatie van grote delen
van de bevolking te verbeteren.
▪ Wet op besmettelijke ziekten (1872) gaf de overheid de
bevoegdheid maatregelen te nemen in het geval van een
4
