Alle taken blok 1 – Een leven lang gezond (GZW1021)
Taak 1: Wanneer ben je gezond? 2
Taak 2: Zorgen voor een gezond begin 10
Taak 3: Ouder en kind 24
Taak 4: Consultatiebureaus of consernatiebureaus? 31
Taak 5: Stress en de HPA-as 37
Taak 6: Rebel without a cause 48
Taak 7: Overheidsbeleid: bieden in het verleden
behaalde successen garanties voor de toekomst? 59
Taak 8: Gezond werk 68
Taak 9: Gezond leven: goed sociaal netwerk
en goede slaap 84
Taak 10: Meer kennis 98
Taak 11: Lang zullen ze leven 105
Taak 12: Oost west thuis best 114
1
,Taak 1 Wanneer ben je gezond?
Probleemstelling:
Wanneer ben je gezond en hoe zijn we tot dit begrip gekomen?
Leerdoelen
1. Hoe is het begrip gezondheid ontwikkeld tot het begrip van de WHO
2. Wat is de definitie van gezondheid volgens de WHO? (Waarom zijn ze tot die
definitie gekomen?)
3. Wat is de definitie van gezondheid volgens Huber? En hoe is zij daartoe
gekomen?
4. Wat is het verschil en de overeenkomsten tussen de 2 definities?
5. Welke aanmerken zijn er op de definitie van Huber?
6. Wat betekent de (gezonde) levensverwachting? Hoe komen ze tot deze cijfers
en wat zijn de cijfers?
7. Kan gezondheid gemeten worden aan de hand van een app? Is dit
betrouwbaar?
Antwoorden:
1.Hoe is het begrip gezondheid ontwikkeld tot het begrip van de WHO?
- Hippocrates (460-360 v.C.): Beschreef dat goede gezondheid de natuurlijke
situatie was, een toestand van balans tussen verschillende elementen (black bile,
yellow bile, phlegm and blood). Het dieet was de meest invloedrijke levensstijl
factor.
- Galenus: Beschreef 6 levensstijl factoren die in balans moesten zijn om
gezondheid te behouden: Eten en drinken, slapen en wakker zijn, licht en lucht,
afscheiding en uitscheiding, werk en vrije tijd, emoties (food and drink, being
asleep and awake, light and air, secretions and excretions, work and relaxation
and emotions).
- Aristoteles (384-322 v.C.): Beschreef dat geluk/persoonlijk welzijn het uiteindelijke
doel was voor de mens. Het is een doorlopend proces van ontwikkeling en
persoonlijke groei, het vervullen van je potentieel en te groeien.
Deze kijk van Hippocrates en Aristoteles op de menselijke potentie om in een
toestand van balans en de eigenschap om zichzelf te ontwikkelen bleef 15 eeuwen
lang.
- Vesalius: Was anatoom. De gezondheid in balans brengen door middel van
voeding.
Een andere manier van interpreteren van de menselijke gezondheid en ziekte in het
medisch denken ontstaan rond de 16e eeuw, toen studies over de anatomie van het
lichaam begon te verschijnen. Deze nieuwe analytische benadering bleef zich
ontwikkelen tot de tweede helft van de 19e eeuw, tot het de kwalitatieve manier van
denken volledig werd vervangen en verdichtte in het paradigma van de celfysiologie,
microbiologie en pathologische anatomie als de dominante visie in de geneeskunde.
- Gezondheid werd de ‘afwezigheid van ziekte’. Filosofen van die tijd hebben zich
achter vastgehouden aan een bredere kijk op de gezondheid dan alleen de
afwezigheid van ziekte. Goethe (1749-1832) en Nietzsche (1844-1900) gingen
vooraf aan Huber en beschreven dat lopende persoonlijke ontwikkeling, waarvoor
de ziekte zelfs een opstap kan zijn, een weg was naar de volledige acceptatie van
het leven.
2
,- WHO: Gezondheid is een toestand van compleet welbevinden op fysiek, mentaal
en sociaal niveau, en niet alleen de afwezigheid van ziekte. Het was baanbrekend
in die tijd omdat het meer benoemde dan alleen fysieke gezondheid en alleen de
afwezigheid van ziekte.
Korte samenvatting:
- Voor de 16e eeuw Balans van vochten en andere factoren/elementen.
- Na 16e eeuw Ziekte in lichamelijk ontdekt en gezondheid was afwezigheid van
ziekte.
2.Wat is de definitie van gezondheid volgens de WHO? (Waarom zijn ze tot die
definitie gekomen?)
WHO: Gezondheid is een toestand van compleet welbevinden op fysiek, mentaal en
sociaal niveau, en niet alleen de afwezigheid van ziekte (/Gezondheid is een
toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet slechts de
afwezigheid van ziekte of gebrek).
De Tweede Wereldoorlog was er een wens om een wereldorganisatie op te richten.
In 1945 (San Francisco) ontmoetten vertegenwoordigers van de 50 naties van de
VN. 3 dokters uit Noorwegen, Brazilië en China gingen samen lunchen, toen Karl
Evang (Noorwegen) de suggestie deed om een nieuwe gezondheidsorganisatie te
beginnen. Het idee was om alle bestaande organisaties samen te voegen tot één
gezondheidsorganisatie, de WHO (1945).
‘Het genot van het hoogst haalbare niveau van gezondheid is een van de
fundamentele rechten van ieder mens zonder onderscheid van ras, religie, politieke
overtuiging, economische of sociale conditie.
De gezondheid van alle mensen is fundamenteel belang door het bereiken van vrede
en veiligheid en is afhankelijk van de volle medewerking van individuen en staten.’
Een subcomité van 4 artsen besloot om mentale gezondheid en de preventieve kant
van gezondheidszorg te benadrukken. Gezondheid was een fundamenteel recht van
de mens. Ze vonden dat gezondheid een positief concept is dat sociale en
persoonlijke bronnen en fysieke capaciteit benadrukt.
3. Wat is de definitie van gezondheid volgens Huber? En hoe is zij daartoe
gekomen?
Huber: Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te
voeren in het licht van de lichamelijke, emotionele en sociale uitdagingen van het
leven. (De nadruk ligt op veerkracht en eigen regie)
Positieve gezondheid: In dit concept wordt gezondheid niet meer gezien als
de af- of aanwezigheid van ziekte, maar als het vermogen van mensen om
met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en
zoveel mogelijk eigen regie te voeren.
3
, In deze visie is gezondheid niet meer het domein van de
zorgprofessionals, maar van ons allemaal. Het gaat immers om het
vermogen om met veranderende omstandigheden om te gaan.
Bestaat uit 6 dimensies waaraan je gezondheid kan aflezen: Lichamelijke functies,
mentale functies en beleving, de spirituele/existentiële dimensie, kwaliteit van leven,
sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren.
Lichaamsfuncties:
medische feiten, medische waarnemingen, fysiek functioneren,
klachten en pijn, energie
Mentale functies en -beleving:
cognitief functioneren, emotionele toestand,
eigenwaarde/zelfrespect, gevoel controle te hebben,
zelfmanagement en eigen regie, veerkracht
Spiritueel/existentiële dimensie:
zingeving/meaningfulness, doelen/idealen nastreven, toekomstperspectief,
acceptatie
Kwaliteit van leven:
kwaliteit van leven/welbevinden, geluk beleven, genieten, ervaren
gezondheid, lekker in je vel zitten, levenslust, balans
Sociaal maatschappelijke participatie:
sociale en communicatieve vaardigheden, betekenisvolle relaties,
sociale contacten, geaccepteerd worden, maatschappelijke
betrokkenheid, betekenisvol werk
Dagelijks functioneren:
basis Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL), instrumentele
ADL, werkvermogen, health literacy.
Er was kritiek op de definitie van de WHO:
- Het woord ‘compleet’ in relatie tot welzijn draagt onbedoeld mee aan de
medicalisering van de maatschappij. Het zou betekenen dat bijna niemand
gezond is. Het verschuift de focus van de definitie dus weer naar de ‘afwezigheid
van ziekte’.
- Sinds 1948 is de demografie van de bevolking aanzienlijk veranderd. In 1948
waren de meest voorkomende ziekten acuut en stierf je vroeg door chronische
ziekten. In die context was de definitie van de WHO een behulpzame ambitie. De
ziektepatronen zijn echter veranderd, de hoeveelheid mensen die leven met
chronische ziekten neemt wereldwijd toe. Ouder worden met een chronische
ziekte is de norm geworden, waardoor in deze context mensen met een handicap
of chronische ziekten definitief ziek verklaard.
- Door het woord ‘compleet’ is de definitie onpraktisch/ondoenlijk, want ‘compleet’
is niet operationeel of meetbaar.
- De definitie volgens de WHO is zo breed dat wetenschappelijke evaluaties
worden vermengd met morele en politieke argumenten. Een complete staat van
lichamelijke, geestelijke en sociaal welzijn impliceert een leven zonder armoede,
ondeugden, onrecht, discriminatie, geweld, onderdrukking en oorlog, die
grotendeels problemen zijn van het leven en niet beschouwd mogen worden als
medische problemen.
4
Taak 1: Wanneer ben je gezond? 2
Taak 2: Zorgen voor een gezond begin 10
Taak 3: Ouder en kind 24
Taak 4: Consultatiebureaus of consernatiebureaus? 31
Taak 5: Stress en de HPA-as 37
Taak 6: Rebel without a cause 48
Taak 7: Overheidsbeleid: bieden in het verleden
behaalde successen garanties voor de toekomst? 59
Taak 8: Gezond werk 68
Taak 9: Gezond leven: goed sociaal netwerk
en goede slaap 84
Taak 10: Meer kennis 98
Taak 11: Lang zullen ze leven 105
Taak 12: Oost west thuis best 114
1
,Taak 1 Wanneer ben je gezond?
Probleemstelling:
Wanneer ben je gezond en hoe zijn we tot dit begrip gekomen?
Leerdoelen
1. Hoe is het begrip gezondheid ontwikkeld tot het begrip van de WHO
2. Wat is de definitie van gezondheid volgens de WHO? (Waarom zijn ze tot die
definitie gekomen?)
3. Wat is de definitie van gezondheid volgens Huber? En hoe is zij daartoe
gekomen?
4. Wat is het verschil en de overeenkomsten tussen de 2 definities?
5. Welke aanmerken zijn er op de definitie van Huber?
6. Wat betekent de (gezonde) levensverwachting? Hoe komen ze tot deze cijfers
en wat zijn de cijfers?
7. Kan gezondheid gemeten worden aan de hand van een app? Is dit
betrouwbaar?
Antwoorden:
1.Hoe is het begrip gezondheid ontwikkeld tot het begrip van de WHO?
- Hippocrates (460-360 v.C.): Beschreef dat goede gezondheid de natuurlijke
situatie was, een toestand van balans tussen verschillende elementen (black bile,
yellow bile, phlegm and blood). Het dieet was de meest invloedrijke levensstijl
factor.
- Galenus: Beschreef 6 levensstijl factoren die in balans moesten zijn om
gezondheid te behouden: Eten en drinken, slapen en wakker zijn, licht en lucht,
afscheiding en uitscheiding, werk en vrije tijd, emoties (food and drink, being
asleep and awake, light and air, secretions and excretions, work and relaxation
and emotions).
- Aristoteles (384-322 v.C.): Beschreef dat geluk/persoonlijk welzijn het uiteindelijke
doel was voor de mens. Het is een doorlopend proces van ontwikkeling en
persoonlijke groei, het vervullen van je potentieel en te groeien.
Deze kijk van Hippocrates en Aristoteles op de menselijke potentie om in een
toestand van balans en de eigenschap om zichzelf te ontwikkelen bleef 15 eeuwen
lang.
- Vesalius: Was anatoom. De gezondheid in balans brengen door middel van
voeding.
Een andere manier van interpreteren van de menselijke gezondheid en ziekte in het
medisch denken ontstaan rond de 16e eeuw, toen studies over de anatomie van het
lichaam begon te verschijnen. Deze nieuwe analytische benadering bleef zich
ontwikkelen tot de tweede helft van de 19e eeuw, tot het de kwalitatieve manier van
denken volledig werd vervangen en verdichtte in het paradigma van de celfysiologie,
microbiologie en pathologische anatomie als de dominante visie in de geneeskunde.
- Gezondheid werd de ‘afwezigheid van ziekte’. Filosofen van die tijd hebben zich
achter vastgehouden aan een bredere kijk op de gezondheid dan alleen de
afwezigheid van ziekte. Goethe (1749-1832) en Nietzsche (1844-1900) gingen
vooraf aan Huber en beschreven dat lopende persoonlijke ontwikkeling, waarvoor
de ziekte zelfs een opstap kan zijn, een weg was naar de volledige acceptatie van
het leven.
2
,- WHO: Gezondheid is een toestand van compleet welbevinden op fysiek, mentaal
en sociaal niveau, en niet alleen de afwezigheid van ziekte. Het was baanbrekend
in die tijd omdat het meer benoemde dan alleen fysieke gezondheid en alleen de
afwezigheid van ziekte.
Korte samenvatting:
- Voor de 16e eeuw Balans van vochten en andere factoren/elementen.
- Na 16e eeuw Ziekte in lichamelijk ontdekt en gezondheid was afwezigheid van
ziekte.
2.Wat is de definitie van gezondheid volgens de WHO? (Waarom zijn ze tot die
definitie gekomen?)
WHO: Gezondheid is een toestand van compleet welbevinden op fysiek, mentaal en
sociaal niveau, en niet alleen de afwezigheid van ziekte (/Gezondheid is een
toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet slechts de
afwezigheid van ziekte of gebrek).
De Tweede Wereldoorlog was er een wens om een wereldorganisatie op te richten.
In 1945 (San Francisco) ontmoetten vertegenwoordigers van de 50 naties van de
VN. 3 dokters uit Noorwegen, Brazilië en China gingen samen lunchen, toen Karl
Evang (Noorwegen) de suggestie deed om een nieuwe gezondheidsorganisatie te
beginnen. Het idee was om alle bestaande organisaties samen te voegen tot één
gezondheidsorganisatie, de WHO (1945).
‘Het genot van het hoogst haalbare niveau van gezondheid is een van de
fundamentele rechten van ieder mens zonder onderscheid van ras, religie, politieke
overtuiging, economische of sociale conditie.
De gezondheid van alle mensen is fundamenteel belang door het bereiken van vrede
en veiligheid en is afhankelijk van de volle medewerking van individuen en staten.’
Een subcomité van 4 artsen besloot om mentale gezondheid en de preventieve kant
van gezondheidszorg te benadrukken. Gezondheid was een fundamenteel recht van
de mens. Ze vonden dat gezondheid een positief concept is dat sociale en
persoonlijke bronnen en fysieke capaciteit benadrukt.
3. Wat is de definitie van gezondheid volgens Huber? En hoe is zij daartoe
gekomen?
Huber: Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te
voeren in het licht van de lichamelijke, emotionele en sociale uitdagingen van het
leven. (De nadruk ligt op veerkracht en eigen regie)
Positieve gezondheid: In dit concept wordt gezondheid niet meer gezien als
de af- of aanwezigheid van ziekte, maar als het vermogen van mensen om
met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en
zoveel mogelijk eigen regie te voeren.
3
, In deze visie is gezondheid niet meer het domein van de
zorgprofessionals, maar van ons allemaal. Het gaat immers om het
vermogen om met veranderende omstandigheden om te gaan.
Bestaat uit 6 dimensies waaraan je gezondheid kan aflezen: Lichamelijke functies,
mentale functies en beleving, de spirituele/existentiële dimensie, kwaliteit van leven,
sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren.
Lichaamsfuncties:
medische feiten, medische waarnemingen, fysiek functioneren,
klachten en pijn, energie
Mentale functies en -beleving:
cognitief functioneren, emotionele toestand,
eigenwaarde/zelfrespect, gevoel controle te hebben,
zelfmanagement en eigen regie, veerkracht
Spiritueel/existentiële dimensie:
zingeving/meaningfulness, doelen/idealen nastreven, toekomstperspectief,
acceptatie
Kwaliteit van leven:
kwaliteit van leven/welbevinden, geluk beleven, genieten, ervaren
gezondheid, lekker in je vel zitten, levenslust, balans
Sociaal maatschappelijke participatie:
sociale en communicatieve vaardigheden, betekenisvolle relaties,
sociale contacten, geaccepteerd worden, maatschappelijke
betrokkenheid, betekenisvol werk
Dagelijks functioneren:
basis Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL), instrumentele
ADL, werkvermogen, health literacy.
Er was kritiek op de definitie van de WHO:
- Het woord ‘compleet’ in relatie tot welzijn draagt onbedoeld mee aan de
medicalisering van de maatschappij. Het zou betekenen dat bijna niemand
gezond is. Het verschuift de focus van de definitie dus weer naar de ‘afwezigheid
van ziekte’.
- Sinds 1948 is de demografie van de bevolking aanzienlijk veranderd. In 1948
waren de meest voorkomende ziekten acuut en stierf je vroeg door chronische
ziekten. In die context was de definitie van de WHO een behulpzame ambitie. De
ziektepatronen zijn echter veranderd, de hoeveelheid mensen die leven met
chronische ziekten neemt wereldwijd toe. Ouder worden met een chronische
ziekte is de norm geworden, waardoor in deze context mensen met een handicap
of chronische ziekten definitief ziek verklaard.
- Door het woord ‘compleet’ is de definitie onpraktisch/ondoenlijk, want ‘compleet’
is niet operationeel of meetbaar.
- De definitie volgens de WHO is zo breed dat wetenschappelijke evaluaties
worden vermengd met morele en politieke argumenten. Een complete staat van
lichamelijke, geestelijke en sociaal welzijn impliceert een leven zonder armoede,
ondeugden, onrecht, discriminatie, geweld, onderdrukking en oorlog, die
grotendeels problemen zijn van het leven en niet beschouwd mogen worden als
medische problemen.
4
