Samenvatting
Summary - Cytologie
- Vak
- Instelling
Dit is een samenvatting van cytologie - zeker de eerste hoofdstukken bevatten ook alles van het boek.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
Voorbeeld 4 van de 49 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
hanneloresnoekx
Voorbeeld van de inhoud
CYTOLOGIEInleiding
Celafmetingen
1. Microscopische afmetingen
2. Zeer variërend
Soms groot => struisvogel ei (= 1 cel) -> reden: opstapeling reserve stoffen
Soms klein => eicel
3. Grootte cel afh. Van :
Diffusiemogelijkheid = verhouding opp/volume
Controlemogelijkheid van de kern = metabolisme cellen controleren (zie algemene regel)
Cel groeit altijd maar op gegeven moment moeilijk controle door grootte
opsplitsen voor betere beheersing
4. Algemene regel: hoe lager metabolisme, hoe groter cel
Levercel klein want hoger metabolisme
5. Celvolume = onafhankelijk van grootte organisme
Grote cel = meer # cellen (≠ groot celvolume)
Celvorm
Wisselend (= vrije cellen)
= Vervormbaar
Afh. talrijke externe factoren
Vb. leucocyten (witte bloedcel), macrofagen, etc.
Bloedcellen moeten door kleine opening bloedvat kunnen => vormverandering nodig
Uitzondering: zaadcel = vrije cel maar kan bewegen & toch nog vaste vorm door flagel (staart)
Constant (= vaste cellen)
= Strikte vorm
Afh. functionele differentiatie & invloed omgevende cellen
Vb. epitheelcellen, bindweefselcellen, spiercellen => andere soorten vormen
Huid heeft verschillende epitheellagen; moet vast zijn voor functie (= barrière)
Celbouw
3 grote delen:
I. Celmembraan
II. Cytoplasma met celorganellen
III. Kern
Uitgediept in komende hoofdstukken
Pagina | 1
,Hoofdstuk I - Celmembraan
1.1 Structuur
= oplossing van georiënteerde lipiden en globulaire eiwitten
LIPIDEN/VETTEN
Meerderheid -> fosfolipiden
Vb. fosfatidylcholine & fosfatidylethanolamine
Lipide bestaat uit glycerol & vetzuren; 1 VZ veranderen door fosfaatgroep = fosfolipide
Membraan = dubbele laag fosfolipiden
1. Polair/hydrofiel gedeelte (= fosfaatgroep) waterig milieu
2. Apolair/hydrofoob gedeelte (= vetzuurketens) midden membraan
EIWITTEN/PROTEÏNEN
= verdeeld volgens mozaïkpatroon; geen continue laag
Zowel aan opp als inwendig in membraan
Hebben polair & apolair gedeelte (allebei de soorten eiwitten!)
Onderscheid:
1. Integrale proteïne / globulaire eiwitten
= Overspannen membraan
2. Perifere proteïnen
= Enkel binnen- of buitenzijde membraan
Functies:
Structureel (bouwelement)
Transportproteïnen/carriers
= transport moleculen (vb suiker) door celmembraan tegen elektrochemische gradiënt
Ionenkanalen
= passief transport ionen door celmembraan
Pompen
= actief transport ionen door celmembraan
Receptoren
= intracellulaire processen door verbinding met neurotransmitters, hormonen & geneesmiddelen
Enzymen
= omzettingen katalyseren ter hoogte van celmembraan
DE GLYCOCALYX
Buitenzijde cel/plasmamembraan = bedekt dunne filamenteuse laag => glycocalyx (“cell coat”)
= vertakte filamenten van netwerk koolhydraten + eiwit of vet
zit vast globulaire eiwitten
2 delen:
1. Glycoproteïnen = koolhydraat & eiwit -> grootste deel
2. Glycolipiden = koolhydraat & vet/lipide -> kleinste deel
Pagina | 2
,Functies:
Bescherming tegen fysische & chemisch invloeden
- Vb. door netwerk geen punt druk meer => druk beter verdeelt (= bescherming)
Transmembranaire transport => pinocytose & fagocytose
Celadhesie
= dmv adhesiemoleculen kan cel zich binden aan een opp, extracellulaire matrix of andere cel
o Veel makkelijker binden & eventueel opgenomen w
Contactinhibitie
= aanpalende cellen wisselen info uit om onderlinge bewegingen af te remmen
o Zo schadelijke stoffen verhinderen
Herkenningsmechanisme cellen => oppervlakte-antigenen in glycocalyx
- Bij auto-immuunziekte hier dus een probleem: weet niet welke lichaamseigen cellen en welke nt
Deze functies verklaren wrm glycocalyx aan de buitenkant membraan!!!
1.2 Speciale vormen/aanpassingen van de celmembraan
EXTRACELLULAIRE RUIMTE – BUITENZIJDE CEL
I. Microvilli
= Regelmatige vingervormige uitstulpingen aan celopp met longitudinale bindels microfilamenten
Zorgen voor vergroting contactopp
Vb. bij cellen met enorme resorptie/absorptie functie – veel componenten opnemen of afgeven
Opm: opgebouwd microtubilli (= kleine buisjes) met membraan errond zodat microvilli niet instort
Dwarse doorsnede van microvilli met microtubili
darmepitheel met bovenaan microvilli
II. Cilia & flagella
Cilia/trilharen
= gespecialiseerde & complexe structuren met gecoördineerde beweeglijkheid
Vb. in luchtwegen (stof & mucus/slijm nr keel verplaatsen) of in eileider (eicel nr baarmoeder)
Ingeplant op basaal lichaampje aan apicale pool cel -> dus aan de top/punt
Dwarse doorsnede:
- 9 groepen perifere fibrillen / doubletten
o Elk perifeer fibril = microtubili duplet
Subfibril A : 13 eenheden -> zijarmen voor aanraken naburig duplet
Zijarmen = dyneïne (proteïne met ATP-ase activiteit)
Hier opwekking energie voor trilhaarzweepslag dmv hydrolyse ATP
Kop vd zijarm kan knikken voor gecoördineerde beweging in 1 richting
Subfibril B: 10 tot 11 eenheden -> deel wand gemeenschappelijk subfibril A
- 2 centrale fibrillen / axonema
o Omgeven speciale gestructureerde mantel, met spaken verbonden aan subfibril A
Pagina | 3
, Spaken verteerbaar door trypsine
Spaken nodig voor structurele samenhang axonema
- Kinetosoom/basaal lichaampje => basis cilium
o Cilinder met 9 tripletten microtubili = perifere wand
o Distaal: cilinder gesloten
o Proximaal: cilinder open & vezelige wortels in cytoplasma
Kinetosoom zelfde structuur als een centriool
Flagella
= zelfde structuur cilia maar groter
Vb. spermatozoa of bacterie -> zie ppt
INTERCELLULAIRE RUIMTE – TUSSEN 2 CELLEN
Junctionele complexen = cellen in samenhangend weefselverband
Types van celjuncties voor epitheelhechtingen:
Zonula occludens (tight junction)
= Nood aan bewegingsmogelijkheden/flexibiliteit – inkrimpen & uitstrekken
- gordelvormig rond de cel
- Sluit intercellulaire spleet af tegen een lumen (vb. darmlumen, galkanaal)
o Soms ook door puntvormige contacten tussen buitenbladen celmembraan aanliggende cellen
=> globulaire eiwitten tot aaneensluitende richels aaneengekit
- Zeer grote plasticiteit (= aanbouw & afbraak) occluderende richels
o Door intramembraneuze verplaatsbaarheid globulaire eiwit in lipidelaag
- Afh. functie/omstandigheden netwerk richels & hechtingen steviger of losser
o Tight/dicht epitheel = urineblaas
o Leaky/lek epitheel = bijnier -> minder aaneensluitend & schaarser
=> Kan van tight nr leaky gaan voor omstandigheden
- Opening voor extracellulair transport tussen globulaire eiwitten (= paracellullaire ruimte)
Zonula adhaerens (intermediate junction)
- gordelvormig rond de cel
- Gespecialiseerde membraanzone: membranen verlopen strikt parallel met intercellulaire spleet
Pagina | 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hanneloresnoekx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72964 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen