2. Onderzoeksmethoden: Middelen voor ontdekkingen
Een theorie zorgt voor inzichten en ideeën, maar om hem echt bruikbaar te maken moet er
empirisch bewijs worden gezocht. Er wordt een wetenschappelijke methode aangehouden.
Eerst wordt er een hypothese geformuleerd, en dan worden er betrouwbare technieken
gebruikt om de hypothese te toetsen.
Om te beginnen: Hypothesen formuleren en vragen stellen
Onderzoek begint met ideeën, soms afgeleid van theorieën. Een voorbeeld van een goed idee
is dat het sociale gedrag van kinderen beïnvloed wordt door blootstelling aan geweld op
televisie. Dit algemene idee moet vervolgens vertaald worden in een onderzoeksvraag. Ook
moet het construct geoperationaliseerd worden. ‘Gewelddadige televisie’ wordt dan uitgelegd
als televisieprogramma’s die minstens 3 situaties laten zien waarin geweld wordt gebruikt. Na
het opstellen van de onderzoeksvraag en hypothesen, moeten er beslissingen genomen worden
over onderzoeksdesign, methode, steekproef en analyse.
Onderzoeksmethoden: Patronen en oorzaken vaststellen
De drie meest gebruikte onderzoeksmethoden om sociale ontwikkeling te onderzoeken zijn de
correlationele methode, de experimentele methode en de case study. De correlationele
methode kijkt naar de statistische relatie tussen twee variabelen. Er wordt gekeken naar of de
variabelen aan elkaar gerelateerd zijn, en ook naar hoe sterk de variabelen aan elkaar
gerelateerd zijn. Een correlatie betekent echter niet dat een variabele de oorzaak is van de
andere, het vertelt alleen dat de variabelen aan elkaar gelinkt zijn. De correlatie coëfficiënt is
de statistiek die een numerieke schatting geeft van hoe sterk twee variabelen met elkaar
verbonden zijn, en welke richting dit verband op loopt. Ook al geeft correlatie geen oorzaak
en gevolg weer, toch wordt de methode vaak gebruikt. Een reden hiervoor is dat er niet altijd
een experiment kan worden vormgegeven om de onderzoeksvraag te testen, bijvoorbeeld
omdat de onderzoeksgroep te groot en wijdverbreid is, of vanuit ethische overwegingen. Met
de correlationele methode kunnen deze vraagstukken toch onderzocht worden en worden er
patronen in kaart gebracht.
Om wel oorzakelijke verbanden te onderzoeken maken onderzoekers gebruik van een
experiment. Door het experiment uit te voeren in een laboratorium worden alle factoren die
eventueel ook invloed zouden kunnen hebben op de onderzochte variabele uitgeschakeld. De
afhankelijke variabele is hetgeen onderzocht wordt, in dit geval de mate van agressief gedrag.
De onafhankelijke variabele is de onderzoekstoestand, in dit geval of er gewelddadige
televisie wordt vertoond of niet. De kanttekeningen bij experimenten in een laboratorium zijn
dat de resultaten gegeneraliseerd worden naar de echte wereld. Om de ecologische validiteit
van het onderzoek te vergroten kan er een analoog laboratorium experiment worden
uitgevoerd. In zo’n experiment worden dagelijkse situaties uit het echte leven nagemaakt.
Als onderzoekers kunstmatigheid willen voorkomen kunnen ze experimenten uitvoeren in de
natuurlijke omgeving van mensen. Er zijn drie soorten experimenten die in de natuurlijke
omgeving worden uitgevoerd:
Veld experiment. Bij een veld experiment introduceren onderzoekers veranderingen in de
natuurlijke omgeving van een persoon. De effecten van deze veranderingen worden in
kaart gebracht. Er kan observer bias plaatsvinden wanneer de onderzoekers al bepaalde
vooroordelen of voorkennis hebben. Een voordeel van veldexperimenten is dat de
resultaten makkelijk gegeneraliseerd kunnen worden naar de echte wereld.
Een theorie zorgt voor inzichten en ideeën, maar om hem echt bruikbaar te maken moet er
empirisch bewijs worden gezocht. Er wordt een wetenschappelijke methode aangehouden.
Eerst wordt er een hypothese geformuleerd, en dan worden er betrouwbare technieken
gebruikt om de hypothese te toetsen.
Om te beginnen: Hypothesen formuleren en vragen stellen
Onderzoek begint met ideeën, soms afgeleid van theorieën. Een voorbeeld van een goed idee
is dat het sociale gedrag van kinderen beïnvloed wordt door blootstelling aan geweld op
televisie. Dit algemene idee moet vervolgens vertaald worden in een onderzoeksvraag. Ook
moet het construct geoperationaliseerd worden. ‘Gewelddadige televisie’ wordt dan uitgelegd
als televisieprogramma’s die minstens 3 situaties laten zien waarin geweld wordt gebruikt. Na
het opstellen van de onderzoeksvraag en hypothesen, moeten er beslissingen genomen worden
over onderzoeksdesign, methode, steekproef en analyse.
Onderzoeksmethoden: Patronen en oorzaken vaststellen
De drie meest gebruikte onderzoeksmethoden om sociale ontwikkeling te onderzoeken zijn de
correlationele methode, de experimentele methode en de case study. De correlationele
methode kijkt naar de statistische relatie tussen twee variabelen. Er wordt gekeken naar of de
variabelen aan elkaar gerelateerd zijn, en ook naar hoe sterk de variabelen aan elkaar
gerelateerd zijn. Een correlatie betekent echter niet dat een variabele de oorzaak is van de
andere, het vertelt alleen dat de variabelen aan elkaar gelinkt zijn. De correlatie coëfficiënt is
de statistiek die een numerieke schatting geeft van hoe sterk twee variabelen met elkaar
verbonden zijn, en welke richting dit verband op loopt. Ook al geeft correlatie geen oorzaak
en gevolg weer, toch wordt de methode vaak gebruikt. Een reden hiervoor is dat er niet altijd
een experiment kan worden vormgegeven om de onderzoeksvraag te testen, bijvoorbeeld
omdat de onderzoeksgroep te groot en wijdverbreid is, of vanuit ethische overwegingen. Met
de correlationele methode kunnen deze vraagstukken toch onderzocht worden en worden er
patronen in kaart gebracht.
Om wel oorzakelijke verbanden te onderzoeken maken onderzoekers gebruik van een
experiment. Door het experiment uit te voeren in een laboratorium worden alle factoren die
eventueel ook invloed zouden kunnen hebben op de onderzochte variabele uitgeschakeld. De
afhankelijke variabele is hetgeen onderzocht wordt, in dit geval de mate van agressief gedrag.
De onafhankelijke variabele is de onderzoekstoestand, in dit geval of er gewelddadige
televisie wordt vertoond of niet. De kanttekeningen bij experimenten in een laboratorium zijn
dat de resultaten gegeneraliseerd worden naar de echte wereld. Om de ecologische validiteit
van het onderzoek te vergroten kan er een analoog laboratorium experiment worden
uitgevoerd. In zo’n experiment worden dagelijkse situaties uit het echte leven nagemaakt.
Als onderzoekers kunstmatigheid willen voorkomen kunnen ze experimenten uitvoeren in de
natuurlijke omgeving van mensen. Er zijn drie soorten experimenten die in de natuurlijke
omgeving worden uitgevoerd:
Veld experiment. Bij een veld experiment introduceren onderzoekers veranderingen in de
natuurlijke omgeving van een persoon. De effecten van deze veranderingen worden in
kaart gebracht. Er kan observer bias plaatsvinden wanneer de onderzoekers al bepaalde
vooroordelen of voorkennis hebben. Een voordeel van veldexperimenten is dat de
resultaten makkelijk gegeneraliseerd kunnen worden naar de echte wereld.
