Het voordeel van de twijfel
De buitenwereld op de helling
2.1 waarneming en metafysisch scepticisme
Pas in de vroegmoderne filosofie beginnen filosofen het bestaan van de buitenwereld in twijfel
te trekken. Dat het bestaan van de buitenwereld zo laat op de helling komt te staan, heeft te
maken met twee uitgangspunten over de manier waarop wij informatie uit de buitenwereld
ontvangen:
- Empirisme: alle kennis ontspringt aan en kan teruggevoerd worden op zintuiglijke
waarneming
- We nemen de buitenwereld en fysische objecten onrechtstreeks waar. Wat we direct
waarnemen is niet de buitenwereld of fysische objecten als dusdanig, maar veeleer
afbeeldingen of plaatjes van die buitenwereld en fysische objecten
Doorgaans nemen we een houding van naïef realisme aan tegenover de buitenwereld. Daarbij
gaan we ervan uit dat fysische objecten driedimensionaal zijn, dat ze onafhankelijk van onze
waarnemingen bestaan en dat ze ook blijven bestaan wanneer niemand ernaar kijkt. We nemen
ook aan dat fysische objecten zich in de publieke ruimte bevinden, in tegenstelling tot
bijvoorbeeld herinneringen of dromen die alleen toegankelijk zijn voor de eigenaar. Dat naïef
realisme loopt tegen een aantal problemen aan:
- Welke zintuiglijke ervaringen we precies hebben, hangt niet alleen af van de fysische
objecten en hun eigenschappen, maar ook van ons standpunt als waarnemer
- We zijn soms onderhevig aan illusies en hallucinaties. We kennen allemaal de klassieke
visuele illusies waarbij onze ogen worden bedrogen, zoals bij de Müller-Lyer-illusie. Het
filosofische probleem is echter dat voor alle waarnemingen geldt dat ze mogelijk
waarachtig, illusionair of hallucinatorisch zijn. Zintuiglijke ervaring alleen is niet
voldoende om uit te maken of jouw waarneming waarachtig, illusionair of
hallucinatorisch is. Dat hangt uiteindelijk af van de toestand van de wereld
In het licht van deze en soortgelijke problemen hebben nogal wat filosofen het naïef realisme
ingeruild voor wat men de theory of ideas noemt, de these dat we de buitenwereld en fysische
objecten niet rechtstreeks waarnemen, maar dat alles wat we rechtstreeks waarnemen,
afbeeldingen van die buitenwereld en van die fysische objecten zijn.
Magritte’s pijp
Op het beroemde schilderij van de kunstschilder René Magritte zien we een pijp met daaronder
de tekst ‘ceci n’est pas une pipe’. Dit lijkt raar, maar het is ook geen echte pijp. Het is een
afbeelding van een pijp. De theory of ideas houdt in dat we de pointe van Magritte’s schilderij
kunnen veralgemenen naar al onze waarnemingen.
Als alle kennis gebaseerd is op waarneming en als alles wat we direct waarnemen niet de
buitenwereld als dusdanig is, maar afbeeldingen, dan kunnen we niet langer zeker zijn van het
bestaan van de buitenwereld. We kunnen niet even ophouden met indirect waarnemen om te
controleren of onze afbeeldingen in overeenstemming zijn met de buitenwereld. Descartes stelt
dat dit het fundamentele probleem is met zintuiglijke waarneming. Als we kennis niet kunnen
funderen op zintuiglijke waarneming, dan kunnen we die, volgens Descartes, nog steeds
funderen op onze redelijke inzichten en rationele intuïties.
Realisten pakken het ‘probleem van de buitenwereld’ op verschillende manieren aan:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mirteo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.