Structuur en conflict in het globale Zuiden
Les 2: De geboorte van een nieuw wereldsysteem
1492 symbolische datum, waar Columbus ‘officieel’ continent Amerika ontdekt.
Vorm van globalisering in de 15de en 16de eeuw verliep veel trager
De productie voor een markt gaat de productie voor eigengebruik vervangen, wat
zorgt voor grote veranderingen.
Uitspraak van Pires: Als Malakka kon veroverd worden, ging de macht van Venetië
verminderen. Venetië was op dat moment een stadstaat, en dat toont hoe stadstaten de
macht hadden op wereldhandel.
Malakka was op dat moment al geglobaliseerd, en waren er vormen van proto-kapitalisme
aanwezig.
Aziatisch wereldsysteem
Zeker geen één wereldsysteem, er zijn meerdere.
Eurazië was enorm en had dus verschillende culturele gebieden.
Op de kaart zie je verschillende
handelsgebieden.
,Handel tussen Midden-Oosten en China staan centraal, er worden ideeën, zijde, porselein
etc.
Tot begin 19de eeuw waren China en
India de grootste economische
machten, daarna begint dat
drastisch te veranderen. Tot 1820
had China een veel groter aandeel in
het wereld bnp dan bijvoorbeeld de
UK en de USA, vanaf 1870 verandert
dat.
Het is niet dat China minder
produceerde, de USA en de UK
begonnen veel meer te produceren.
Tot de 11de eeuw was landbouw in Europa inferieur en waren er geen grote steden
De grote steden in het Aziatisch wereldsysteem
• Beijing (Peking-China)
• Caïro (Ottomaanse rijk)
• Vijayanagar (Hindoerijk)
Enkel Parijs kon misschien tippen aan die steden, maar tot de 11 de eeuw was de landbouw in
Europa inferieur en waren er amper tot geen grote steden.
Zheng He
• Chinese admiraal en slaaf, maar de
betekenis die aan slaaf werd gegeven is
totaal anders dan de trans-Atlantische
slavenhandel
• Expedities in opdracht van Mingkeizer
Yongle
• Vloot 200-317
• Had het grootste houten vlaggenschip ter
wereld
Als je de boten vergelijkt met de vloten in Europa zie je een enorm verschil en zie je wie de
machtigste is.
,Positie van Afrika
Noord-Afrika was deel van het Islamitische rijk
Maar was eveneens, zoals Europa, een perifeer gebied in het Aziatisch wereldsysteem.
In 16de eeuw dacht Europa totaal niet aan een ‘Donker Afrika’, Europa wou handeldrijven en
contact met die gebieden die ook zeker een cultuur hadden. Pas vanaf de 19 de eeuw gaat dat
beeld veranderen, dit gaat hand in hand met de kolonisatie om geweten te sussen.
Amerikaans wereldsysteem
Spanjaarden waren enorm verwondert wanneer ze aankwamen, de meeste zaken die we
weten over die steden komen ook van kronieken van Spaanse ontdekkingsreizigers.
• Geen modder op de wegen
Het Inca-rijk (Tawantinsuyu) was één van de grootste rijken op de aarde!
Amazone woud → terra preta: een landbouwtechniek
Heel veel van die landbouwtechnieken zijn verloren gegaan door de kolonisatie
Het is opnieuw een koloniale mythe van leegte, ze hadden een zeer rijke cultuur zichtbaar in
de astronomie, filosofie, wiskunde, architectuur
1500: het begin van een nieuw wereldsysteem?
Europese koloniale expansie
Van alle tijden, Grieken, Romeinen China etc.
Specifieke vorm van kolonisatie → Kapitalistische kolonisering
Het ontwikkelen en verspreiden van dat kapitalistisch denken
3 motieven voor kolonisatie
- Socio-economisch
- Politiek
- Ideologisch
- 4de reden: “liefde” volgens Ann Stolers
Feodalisme → Mercantilisme → Industrieel kapitalisme
1) Feodalisme
- Landbouwsamenleving onder controle van een aristocratische klasse
- Politieke macht geeft toegang tot materiële welvaart
- Vormen van proto-kapitalisme
, 2) Mercantilisme
Meerwaarde halen uit ‘internationale’ handel, verandering is kunnen plaatsnemen door de
kolonisatie, omdat er zeer veel goud en zilver werd ontgint door dwang etc.
Dat goud en zilver werd dan gebruikt om toegang te krijgen tot de Aziatische macht. Europa
heeft zich uit de marginaliteit gekocht.
Mercantilisme zorgde voor de opkomst en ontstaan van de burgerlijke klasse & de
compagnie. Materiële welvaart zorgde ervoor dat je politieke macht verkreeg.
3) Modern kapitalisme en de Europese hegemonie
Er was nood aan meer en een nog grotere productie → ontstaan van een arbeidersklasse.
Door dat modern kapitalisme ontstaan er 2 revoluties
- Burgerrevoluties
- Industriële revoluties
Daarnaast ook de opkomst van natiestaten.
Europa werd onderdeel van de
wereldeconomie en had bijna een
exclusieve toegang tot de
Amerikaanse markt.
Europees mercantilisme
Er was een dominantie op zee
➔ Schip was “world changing”
Kennis en controle over handelsroutes (militair)
Controle over de omloop en productie van edele metalen
Opkomst Spaanse en Portugese maritieme rijken
Exploitatie van Latijns-Amerikaanse kolonies
Kanttekeningen maken bij de expedities, als ze voeren onder bijvoorbeeld Portugal was de
bemanning geen homogene groep. Er was een samenwerking tussen verschillende staten.
Les 2: De geboorte van een nieuw wereldsysteem
1492 symbolische datum, waar Columbus ‘officieel’ continent Amerika ontdekt.
Vorm van globalisering in de 15de en 16de eeuw verliep veel trager
De productie voor een markt gaat de productie voor eigengebruik vervangen, wat
zorgt voor grote veranderingen.
Uitspraak van Pires: Als Malakka kon veroverd worden, ging de macht van Venetië
verminderen. Venetië was op dat moment een stadstaat, en dat toont hoe stadstaten de
macht hadden op wereldhandel.
Malakka was op dat moment al geglobaliseerd, en waren er vormen van proto-kapitalisme
aanwezig.
Aziatisch wereldsysteem
Zeker geen één wereldsysteem, er zijn meerdere.
Eurazië was enorm en had dus verschillende culturele gebieden.
Op de kaart zie je verschillende
handelsgebieden.
,Handel tussen Midden-Oosten en China staan centraal, er worden ideeën, zijde, porselein
etc.
Tot begin 19de eeuw waren China en
India de grootste economische
machten, daarna begint dat
drastisch te veranderen. Tot 1820
had China een veel groter aandeel in
het wereld bnp dan bijvoorbeeld de
UK en de USA, vanaf 1870 verandert
dat.
Het is niet dat China minder
produceerde, de USA en de UK
begonnen veel meer te produceren.
Tot de 11de eeuw was landbouw in Europa inferieur en waren er geen grote steden
De grote steden in het Aziatisch wereldsysteem
• Beijing (Peking-China)
• Caïro (Ottomaanse rijk)
• Vijayanagar (Hindoerijk)
Enkel Parijs kon misschien tippen aan die steden, maar tot de 11 de eeuw was de landbouw in
Europa inferieur en waren er amper tot geen grote steden.
Zheng He
• Chinese admiraal en slaaf, maar de
betekenis die aan slaaf werd gegeven is
totaal anders dan de trans-Atlantische
slavenhandel
• Expedities in opdracht van Mingkeizer
Yongle
• Vloot 200-317
• Had het grootste houten vlaggenschip ter
wereld
Als je de boten vergelijkt met de vloten in Europa zie je een enorm verschil en zie je wie de
machtigste is.
,Positie van Afrika
Noord-Afrika was deel van het Islamitische rijk
Maar was eveneens, zoals Europa, een perifeer gebied in het Aziatisch wereldsysteem.
In 16de eeuw dacht Europa totaal niet aan een ‘Donker Afrika’, Europa wou handeldrijven en
contact met die gebieden die ook zeker een cultuur hadden. Pas vanaf de 19 de eeuw gaat dat
beeld veranderen, dit gaat hand in hand met de kolonisatie om geweten te sussen.
Amerikaans wereldsysteem
Spanjaarden waren enorm verwondert wanneer ze aankwamen, de meeste zaken die we
weten over die steden komen ook van kronieken van Spaanse ontdekkingsreizigers.
• Geen modder op de wegen
Het Inca-rijk (Tawantinsuyu) was één van de grootste rijken op de aarde!
Amazone woud → terra preta: een landbouwtechniek
Heel veel van die landbouwtechnieken zijn verloren gegaan door de kolonisatie
Het is opnieuw een koloniale mythe van leegte, ze hadden een zeer rijke cultuur zichtbaar in
de astronomie, filosofie, wiskunde, architectuur
1500: het begin van een nieuw wereldsysteem?
Europese koloniale expansie
Van alle tijden, Grieken, Romeinen China etc.
Specifieke vorm van kolonisatie → Kapitalistische kolonisering
Het ontwikkelen en verspreiden van dat kapitalistisch denken
3 motieven voor kolonisatie
- Socio-economisch
- Politiek
- Ideologisch
- 4de reden: “liefde” volgens Ann Stolers
Feodalisme → Mercantilisme → Industrieel kapitalisme
1) Feodalisme
- Landbouwsamenleving onder controle van een aristocratische klasse
- Politieke macht geeft toegang tot materiële welvaart
- Vormen van proto-kapitalisme
, 2) Mercantilisme
Meerwaarde halen uit ‘internationale’ handel, verandering is kunnen plaatsnemen door de
kolonisatie, omdat er zeer veel goud en zilver werd ontgint door dwang etc.
Dat goud en zilver werd dan gebruikt om toegang te krijgen tot de Aziatische macht. Europa
heeft zich uit de marginaliteit gekocht.
Mercantilisme zorgde voor de opkomst en ontstaan van de burgerlijke klasse & de
compagnie. Materiële welvaart zorgde ervoor dat je politieke macht verkreeg.
3) Modern kapitalisme en de Europese hegemonie
Er was nood aan meer en een nog grotere productie → ontstaan van een arbeidersklasse.
Door dat modern kapitalisme ontstaan er 2 revoluties
- Burgerrevoluties
- Industriële revoluties
Daarnaast ook de opkomst van natiestaten.
Europa werd onderdeel van de
wereldeconomie en had bijna een
exclusieve toegang tot de
Amerikaanse markt.
Europees mercantilisme
Er was een dominantie op zee
➔ Schip was “world changing”
Kennis en controle over handelsroutes (militair)
Controle over de omloop en productie van edele metalen
Opkomst Spaanse en Portugese maritieme rijken
Exploitatie van Latijns-Amerikaanse kolonies
Kanttekeningen maken bij de expedities, als ze voeren onder bijvoorbeeld Portugal was de
bemanning geen homogene groep. Er was een samenwerking tussen verschillende staten.
