Samenvatting medische kennis 1.1b
Hoofdstuk 18: het urinair stelsel
Het urinair stelsel heeft 6 belangrijke functies:
• Verwijderen afvalstoffen
• Regulatie bloedvolume en bloeddruk
• Regulatie zuur-base evenwicht (ph): door bicarbonaat.
• Elektrolytenbalans
• Behoud waardevolle stoffen (glucose en aminozuren)
• Aanmaak EPO en vitamine D
EPO: stof dat aanmaak rode bloedlichamen stimuleert.
Het urinair stelsel heeft 4 hoofdonderdelen:
• De nieren: vormt urine
• Ureter: voert urine naar urineblaas
• Vesica urinae: tijdelijke opslag voordat deze wordt verwijderd
• Urethra: voert urine naar de buitenwereld
De nieren: de gemiddelde nier is ong. 10 cm lang, 5,5 cm breed en 3 cm dik. De nieren
bevinden zich aan de weerzijde van de wervelkolom. Tussen de laatste borstwervel T12 en
de derde lendenwervel L3. De rechternier ligt iets lager dan de linker. De bovenkant van
beide nieren wordt bedekt met een bijnier.
De nieren worden op hun plaats gehouden in de buikholte door:
• Het bovengelegen buivlies
• Contact met aangrenzende organen
• Ondersteunende bindweefsels: voorkomt de nier van schokken en plotselinge
bewegingen
Elk van beide nieren is bedekt en aan de omgevende weefsels verbonden door een dicht,
fibreus nierkapsel. Als de buitenste banden van de nier beschadigd zijn kunnen de nieren
gaan verplaatsen en bloedvaten en de ureter beschadigen. Zogenaamd een wandelende nier
genoemd.
Anatomie van de nieren:
De nierpoort: een uitstulping waar de a. renalis (nierslagader) en de plexus renalis
binnenkomen. En de plaats waar de v. renalis en de ureter uittreden.
1
,De nier is verdeeld in een buitenste nierschors (cortex) en het binnenste niermerg (medulla)
het merg bevat zes tot 18 kegelvormige nierpiramiden. Het uitende wordt de nierpapil
genoemd.
Nierlobje: bestaat uit een nierpiramide, omhullende laagje cortex (nierschors) en het
nabijgelegen weefsel van de columnae. Urine wordt in een nierlobje gevormd.
Urine wordt binnen elke nierpapil via nierbuizen afgevoerd naar het calix minor
(komvormige ruimte). Vier of 5 calix minores vormen een calix major.
Calix minor: 2 of 3 calix majores vormen samen het nierbekken. Het nierbekken is verbonden
met de ureters, daardoor loopt urine naar de blaas (vesica urinae).
Urine: urinevorming begint bij microscopisch kleine structuren die nefronen (niereenheden)
worden genoemd.
Bloedtoevoer naar de nieren: omdat nieren afvalstoffen filtreren uit het bloed, is het niet
gek dat de nieren een goede bloedvoorziening hebben. Ong. 1200ml bloed per minuut.
Beide nieren krijgen hun bloed toegevoerd vanaf de a. renalis (nierslagader).
Als de nierarteriën de renale sinus binnen komen verdelen ze zich in segmentale arteriën.
Die voorzien arterae interlobulares renis of interlobulaire arteriën van bloed. Deze lopen
2
,door de nierpiramide naar buiten en monden uit in de aa. arcueatae die tussen de medulla
(niermerg) en de cortex (nierschors) lopen. Uit elk van deze kleine slagaders ontspringt een
aantal interlobulaire arteriën die de schors van bloed voorzien.
Afferente arteriolen die vanuit deze interlobulaire arteriën vertakken, voeren bloed toe naar
de afzonderlijke nefronen. En stroomt weer weg via een efferente arteriolen.
Daarna stroomt het bloed naar de capillairen rond de nierbuisjes (het peritubulaire
cappilairnet) deze capillairen bieden een route voor het op of afgeven van afvalstoffen die
door een ander deel van de nefron worden afgegeven of geabsorbeerd.
De route van de peritubulaire capillairen hangt af van de plaats van de nefron. De corticale
nefronen liggen in de nierschors (cortex) en de juxtamedullaire nefronen lopen diep in de
medulla (niermerg).
Juxtamedullaire nefronen zijn verbonden aan de vasa recta (rechte capillairen die evenwijdig
liggen aan de lis van Henle) diep in het merg.
Bloed vanuit de peritubulaire capillairen en de vasa recta komt een netwerk van kleine
venen en venulen binnen. Die komen samen in het interlobulaire venen. Bloedvaten blijven
zich samenvoegen en komen samen in de venae arcuatae en de interlobulaire venen. De
interlobulaire venen komen uit in de vena renalis.
V: zuurstofarm (vene)
A: zuurstofrijk. (artae)
3
, De nefron: (nier eenheid): is de basale functionerende eenheid van de nier. De belangrijkste
functies van de nefron zijn:
• Filtratie: filteren, vind alleen plaats in de nier lichaampjes
• Reabsorptie: verwijderen van water en opgeloste deeltjes uit de tubulaire vloeistof.
En de verplaatsing daarvan naar peritubulaire vloeistof
• Actieve secretie: transport van opgeloste deeltjes uit het peritubulaire vloeistof door
het epitheel van de nierbuis en naar de tubulaire vloeistof.
De nefron bestaat uit 2 delen.
• Een nier lichaampje
• Een nierbuis
Nier lichaampje: de nefron begin bij het nierlichaampje. Die bestaat uit het nierkapsel
(kapsel van bowman) en een capillair netwerk (glomerus). Elk nier lichaampje heeft een dm
van 0,2 mm. In het nier lichaampje worden water en afvalstoffen door bloedruk door de
capillairen in de omringde holte van het kapsel geperst. (Filtratie genoemd).
Filtratie: door filtratie ontstaat eiwitvrije oplossing die voorurine wordt genoemd. Via het
nier lichaampje komt de voorurine de nierbuis binnen.
Nierbuis: de belangrijkste onderdelen van de nierbuis zijn:
• Proximale tubulus contortus
• Lis van Henle
• Distale tubulus contrortus
Proximale tubulus contortus (PTC): de voorurine komt hierbinnen. De cellen van de PTC
nemen plasma-eiwit, organische voedingstoffen en ionen op uit de voorurine en geven deze
stoffen af aan de interstitiële vloeistof of peritubulaire vloeistof rond de nierbuis. De terug
resorberende stoffen komen uiteindelijk in het bloed terecht. Water gaat vervolgens uit de
voorurine door middel van osmose naar de peritubulaire vloeistof.
Lis van Henle: het laatste gedeelte van de PTC buigt in de richting van het niermerg (medulla)
die is verbonden met de lis van Henle. Deze lus bestaat uit een stijgende tak die naar de
schors terugkeert en een dalende tak die naar het nierbekken loopt. De stijgende tak is niet
doorlaatbaar voor water en opgeloste stoffen dus neemt die neemt actief natrium en
chloride-ionen op uit de voorurine. De dalende tak is wel doorlaatbaar. Waar de tak in het
merg ligt verplaats water zich door osmose naar de peritubulaire vloeistof.
Distale tubulus contrortus (DTC): de stijgende tak van de lis van Henle eindigt waar deze
afbuigt en in nauw contact komt met de glomerulus en bloedvaten ervan. Op dit punt begint
de DTC. De DTC is een belangrijke plaats voor 3 vitale processen:
• De excretie van ionen, zuren, geneesmiddelen en giftstoffen.
• De selectieve reabsorptie van natriumionen vanuit de voorurine
• De selectieve reabsorptie van water die helpt de tubulaire vloeistof te concentreren.
4
Hoofdstuk 18: het urinair stelsel
Het urinair stelsel heeft 6 belangrijke functies:
• Verwijderen afvalstoffen
• Regulatie bloedvolume en bloeddruk
• Regulatie zuur-base evenwicht (ph): door bicarbonaat.
• Elektrolytenbalans
• Behoud waardevolle stoffen (glucose en aminozuren)
• Aanmaak EPO en vitamine D
EPO: stof dat aanmaak rode bloedlichamen stimuleert.
Het urinair stelsel heeft 4 hoofdonderdelen:
• De nieren: vormt urine
• Ureter: voert urine naar urineblaas
• Vesica urinae: tijdelijke opslag voordat deze wordt verwijderd
• Urethra: voert urine naar de buitenwereld
De nieren: de gemiddelde nier is ong. 10 cm lang, 5,5 cm breed en 3 cm dik. De nieren
bevinden zich aan de weerzijde van de wervelkolom. Tussen de laatste borstwervel T12 en
de derde lendenwervel L3. De rechternier ligt iets lager dan de linker. De bovenkant van
beide nieren wordt bedekt met een bijnier.
De nieren worden op hun plaats gehouden in de buikholte door:
• Het bovengelegen buivlies
• Contact met aangrenzende organen
• Ondersteunende bindweefsels: voorkomt de nier van schokken en plotselinge
bewegingen
Elk van beide nieren is bedekt en aan de omgevende weefsels verbonden door een dicht,
fibreus nierkapsel. Als de buitenste banden van de nier beschadigd zijn kunnen de nieren
gaan verplaatsen en bloedvaten en de ureter beschadigen. Zogenaamd een wandelende nier
genoemd.
Anatomie van de nieren:
De nierpoort: een uitstulping waar de a. renalis (nierslagader) en de plexus renalis
binnenkomen. En de plaats waar de v. renalis en de ureter uittreden.
1
,De nier is verdeeld in een buitenste nierschors (cortex) en het binnenste niermerg (medulla)
het merg bevat zes tot 18 kegelvormige nierpiramiden. Het uitende wordt de nierpapil
genoemd.
Nierlobje: bestaat uit een nierpiramide, omhullende laagje cortex (nierschors) en het
nabijgelegen weefsel van de columnae. Urine wordt in een nierlobje gevormd.
Urine wordt binnen elke nierpapil via nierbuizen afgevoerd naar het calix minor
(komvormige ruimte). Vier of 5 calix minores vormen een calix major.
Calix minor: 2 of 3 calix majores vormen samen het nierbekken. Het nierbekken is verbonden
met de ureters, daardoor loopt urine naar de blaas (vesica urinae).
Urine: urinevorming begint bij microscopisch kleine structuren die nefronen (niereenheden)
worden genoemd.
Bloedtoevoer naar de nieren: omdat nieren afvalstoffen filtreren uit het bloed, is het niet
gek dat de nieren een goede bloedvoorziening hebben. Ong. 1200ml bloed per minuut.
Beide nieren krijgen hun bloed toegevoerd vanaf de a. renalis (nierslagader).
Als de nierarteriën de renale sinus binnen komen verdelen ze zich in segmentale arteriën.
Die voorzien arterae interlobulares renis of interlobulaire arteriën van bloed. Deze lopen
2
,door de nierpiramide naar buiten en monden uit in de aa. arcueatae die tussen de medulla
(niermerg) en de cortex (nierschors) lopen. Uit elk van deze kleine slagaders ontspringt een
aantal interlobulaire arteriën die de schors van bloed voorzien.
Afferente arteriolen die vanuit deze interlobulaire arteriën vertakken, voeren bloed toe naar
de afzonderlijke nefronen. En stroomt weer weg via een efferente arteriolen.
Daarna stroomt het bloed naar de capillairen rond de nierbuisjes (het peritubulaire
cappilairnet) deze capillairen bieden een route voor het op of afgeven van afvalstoffen die
door een ander deel van de nefron worden afgegeven of geabsorbeerd.
De route van de peritubulaire capillairen hangt af van de plaats van de nefron. De corticale
nefronen liggen in de nierschors (cortex) en de juxtamedullaire nefronen lopen diep in de
medulla (niermerg).
Juxtamedullaire nefronen zijn verbonden aan de vasa recta (rechte capillairen die evenwijdig
liggen aan de lis van Henle) diep in het merg.
Bloed vanuit de peritubulaire capillairen en de vasa recta komt een netwerk van kleine
venen en venulen binnen. Die komen samen in het interlobulaire venen. Bloedvaten blijven
zich samenvoegen en komen samen in de venae arcuatae en de interlobulaire venen. De
interlobulaire venen komen uit in de vena renalis.
V: zuurstofarm (vene)
A: zuurstofrijk. (artae)
3
, De nefron: (nier eenheid): is de basale functionerende eenheid van de nier. De belangrijkste
functies van de nefron zijn:
• Filtratie: filteren, vind alleen plaats in de nier lichaampjes
• Reabsorptie: verwijderen van water en opgeloste deeltjes uit de tubulaire vloeistof.
En de verplaatsing daarvan naar peritubulaire vloeistof
• Actieve secretie: transport van opgeloste deeltjes uit het peritubulaire vloeistof door
het epitheel van de nierbuis en naar de tubulaire vloeistof.
De nefron bestaat uit 2 delen.
• Een nier lichaampje
• Een nierbuis
Nier lichaampje: de nefron begin bij het nierlichaampje. Die bestaat uit het nierkapsel
(kapsel van bowman) en een capillair netwerk (glomerus). Elk nier lichaampje heeft een dm
van 0,2 mm. In het nier lichaampje worden water en afvalstoffen door bloedruk door de
capillairen in de omringde holte van het kapsel geperst. (Filtratie genoemd).
Filtratie: door filtratie ontstaat eiwitvrije oplossing die voorurine wordt genoemd. Via het
nier lichaampje komt de voorurine de nierbuis binnen.
Nierbuis: de belangrijkste onderdelen van de nierbuis zijn:
• Proximale tubulus contortus
• Lis van Henle
• Distale tubulus contrortus
Proximale tubulus contortus (PTC): de voorurine komt hierbinnen. De cellen van de PTC
nemen plasma-eiwit, organische voedingstoffen en ionen op uit de voorurine en geven deze
stoffen af aan de interstitiële vloeistof of peritubulaire vloeistof rond de nierbuis. De terug
resorberende stoffen komen uiteindelijk in het bloed terecht. Water gaat vervolgens uit de
voorurine door middel van osmose naar de peritubulaire vloeistof.
Lis van Henle: het laatste gedeelte van de PTC buigt in de richting van het niermerg (medulla)
die is verbonden met de lis van Henle. Deze lus bestaat uit een stijgende tak die naar de
schors terugkeert en een dalende tak die naar het nierbekken loopt. De stijgende tak is niet
doorlaatbaar voor water en opgeloste stoffen dus neemt die neemt actief natrium en
chloride-ionen op uit de voorurine. De dalende tak is wel doorlaatbaar. Waar de tak in het
merg ligt verplaats water zich door osmose naar de peritubulaire vloeistof.
Distale tubulus contrortus (DTC): de stijgende tak van de lis van Henle eindigt waar deze
afbuigt en in nauw contact komt met de glomerulus en bloedvaten ervan. Op dit punt begint
de DTC. De DTC is een belangrijke plaats voor 3 vitale processen:
• De excretie van ionen, zuren, geneesmiddelen en giftstoffen.
• De selectieve reabsorptie van natriumionen vanuit de voorurine
• De selectieve reabsorptie van water die helpt de tubulaire vloeistof te concentreren.
4
