Radiotherapie Aantekeningen OP1.4
OP1.4cRT1 Mamma schampvelden
Mamma Carcinoom
Behandeling Multidisciplinair:
- Chirurgie
- Chemotherapie
o Trend toenemend gebruik neoadjuvante chemotherapie. (aanvullende behandeling
voor de operatie, om bijvoorbeeld te tumor kleiner te maken voor de operatie).
- Radiotherapie
- Hormoontherapie/Immunotherapie
Wanneer welke behandeling wordt uitgevoerd en in welke combinaties is
afhankelijk van de casuïstiek.
MST (Borstsparende therapie)
- Bestraling van de gehele borst (schampvelden)
- Doel RT: Voorkomen lokaal recidief
Als er bij de chirurgie wordt besloten om de borst te behouden, wat de meest voorkomende keuze is
vanwege cosmetisch resultaat. Dan wordt de gehele borst na bestraald met 2 schampvelden. In de
afbeelding zie je een borst weergegeven. Het groene gebied is het tumorbedje. De chirurg laat altijd
tijdens zijn operaties clips achter in het gebied waar de tumor heeft gezeten. De tumor is er uit, maar
ter voorkoming van een lokaal recidief moet wel de gehele mamma worden nabestraald. Dit wordt
gedaan met 2 schampende velden (schuine velden), waarbij de veldgrenzen het gehele mamma
weefsel omvatten. Wanneer je dit niet doet is het kans op een lokaal recidief (terugkeer van de
tumor) groter.
Mastectomie
Bestraling thoraxwand bij risicofactoren (oncoline)
Wanneer er sprake is van een mastectomie hoeft de borst niet worden nabestraald, tenzij er sprake
is van risicofactoren. Een voorbeeld hiervan is dat na de operatie blijkt dat er ingroei is in het in
excisiegebied (dat er net een klein beetje tumorweefsel in de huid zit onder het borstweefsel, in het
littekengebied). In dit geval is er sprake van een risicofactor op het ontstaan van een recidief in de
thoraxwand, en dan moet de hele thoraxwand nabestraald worden met dezelfde techniek namelijk 2
schampende velden. De schampende velden worden gekozen omdat je het onderliggende
longweefsel zo veel mogelijk wilt besparen.
Rol Radiotherapie
Individualisering radiotherapeutische behandeling:
- Boost/no boost tumorbed
o Vrouwen < 40 jaar
o Vrouwen > 40 jaar met risicofactoren extra boost dosis overwegen.
Opmerking: Een boost beïnvloedt de cosmetiek negatief.
De rol van radiotherapie wordt tegenwoordig steeds verder geïndividualiseerd. Dat komt tot
toenemende inzichten in welke risicofactoren een rol spelen bij het ontstaan van een lokaal recidief.
, Een van de individuele keuzes die gemaakt kunnen worden is een boost of een no boost op het
tumorbed. Als vrouwen ouder zijn dan 40 jaar zonder risicofactoren, is het niet nodig om een extra
dosis in het tumorbed te geven. Als vrouwen jonger zijn dan 40 jaar, is de kans op een recidief groter.
Deze vrouwen krijgen altijd bovenop de 2 schampvelden een extra dosis krijgen op het tumorbed
middels wat extra bestralingsvelden. Dit geld ook voor vrouwen ouder dan 40 jaar met risicofactoren,
hier wordt ook een extra boost dosis gegeven. In de richtlijn zijn de risicofactoren terug te vinden.
Bij de keuze boost of no boost moet altijd meegenomen worden dat de extra dosis op het tumorbed
de cosmetiek van de borst negatief zal beïnvloeden ten gevolge van de radiotherapie.
- Partiële borst radiotherapie (PBI)
o Laag risico voor patiënten > 50 jaar
In principe wordt altijd de gehele borst nabestraald na een operatie. Wanneer er sprake is van laag
risico patiënten die ouder zijn dan 50 jaar wordt er wel eens gekozen voor een partiële borst
bestraling in plaats van een volledige borst bestraling. Dit wordt gedaan omdat gebleken is wanneer
er sprake is van een recidief zal dat bijna altijd in het operatiegebiedje plaatsvinden.
- Geen radiotherapie na MST
o Extreem laag risico > 70 jaar
o In overleg met patiënt, rekening houdend met comorbiditeit en levensverwachting.
Als patiënten ouder zijn dan 70 jaar en er sprake is van een extreem laag risico wordt er af en toe
voor gekozen om helemaal geen radiotherapie te geven na een mammasparende operatie. Dit wordt
altijd gedaan in overleg met de patiënt, hierbij wordt rekening gehouden met comorbiditeit en de
levensverwachting.
Hypofractionering
Definiëring:
- Bij hypofractionering wordt per fractie een hogere dosis (>2 Gy) gegeven, is de totale dosis
lageren is de totale behandelduur meestal korter dan bij conventioneel gefractioneerde
bestraling.
Huidige richtlijn hypofractionering:
- Uit gerandomiseerde trials is gebleken dat hypofractionering leidt tot een even lage 10-jaars
lokale recidief kans en een vergelijkbaar cosmetisch resultaat.
Tot 2010 Vanaf 2010
No boost 25 x 2 Gy 15-16 x 2,66 Gy
Wanneer er geen sprake is van een boost wordt er tegenwoordig 15-16 x 2,66 Gy per fractie
gegeven. Dit is hypofractionering. Hypofractionering bij de mamma leidt tot een vergelijkbare 10-
jaars lokale recidief kans en een vergelijkbaar cosmetisch resultaat.
Voorbereiding CT
- Houding met armen omhoog
Er wordt begonnen met een voorbereiding CT scan voor de
radiotherapie. De CT scan wordt dus in radiotherapie
houding gemaakt. Om dit te doen wordt er al veel gebruikt
gemaakt van hulpmiddelen. In de afbeelding zie je de plank,
de vrouwen liggen op een iets wat hellend vlak met de
OP1.4cRT1 Mamma schampvelden
Mamma Carcinoom
Behandeling Multidisciplinair:
- Chirurgie
- Chemotherapie
o Trend toenemend gebruik neoadjuvante chemotherapie. (aanvullende behandeling
voor de operatie, om bijvoorbeeld te tumor kleiner te maken voor de operatie).
- Radiotherapie
- Hormoontherapie/Immunotherapie
Wanneer welke behandeling wordt uitgevoerd en in welke combinaties is
afhankelijk van de casuïstiek.
MST (Borstsparende therapie)
- Bestraling van de gehele borst (schampvelden)
- Doel RT: Voorkomen lokaal recidief
Als er bij de chirurgie wordt besloten om de borst te behouden, wat de meest voorkomende keuze is
vanwege cosmetisch resultaat. Dan wordt de gehele borst na bestraald met 2 schampvelden. In de
afbeelding zie je een borst weergegeven. Het groene gebied is het tumorbedje. De chirurg laat altijd
tijdens zijn operaties clips achter in het gebied waar de tumor heeft gezeten. De tumor is er uit, maar
ter voorkoming van een lokaal recidief moet wel de gehele mamma worden nabestraald. Dit wordt
gedaan met 2 schampende velden (schuine velden), waarbij de veldgrenzen het gehele mamma
weefsel omvatten. Wanneer je dit niet doet is het kans op een lokaal recidief (terugkeer van de
tumor) groter.
Mastectomie
Bestraling thoraxwand bij risicofactoren (oncoline)
Wanneer er sprake is van een mastectomie hoeft de borst niet worden nabestraald, tenzij er sprake
is van risicofactoren. Een voorbeeld hiervan is dat na de operatie blijkt dat er ingroei is in het in
excisiegebied (dat er net een klein beetje tumorweefsel in de huid zit onder het borstweefsel, in het
littekengebied). In dit geval is er sprake van een risicofactor op het ontstaan van een recidief in de
thoraxwand, en dan moet de hele thoraxwand nabestraald worden met dezelfde techniek namelijk 2
schampende velden. De schampende velden worden gekozen omdat je het onderliggende
longweefsel zo veel mogelijk wilt besparen.
Rol Radiotherapie
Individualisering radiotherapeutische behandeling:
- Boost/no boost tumorbed
o Vrouwen < 40 jaar
o Vrouwen > 40 jaar met risicofactoren extra boost dosis overwegen.
Opmerking: Een boost beïnvloedt de cosmetiek negatief.
De rol van radiotherapie wordt tegenwoordig steeds verder geïndividualiseerd. Dat komt tot
toenemende inzichten in welke risicofactoren een rol spelen bij het ontstaan van een lokaal recidief.
, Een van de individuele keuzes die gemaakt kunnen worden is een boost of een no boost op het
tumorbed. Als vrouwen ouder zijn dan 40 jaar zonder risicofactoren, is het niet nodig om een extra
dosis in het tumorbed te geven. Als vrouwen jonger zijn dan 40 jaar, is de kans op een recidief groter.
Deze vrouwen krijgen altijd bovenop de 2 schampvelden een extra dosis krijgen op het tumorbed
middels wat extra bestralingsvelden. Dit geld ook voor vrouwen ouder dan 40 jaar met risicofactoren,
hier wordt ook een extra boost dosis gegeven. In de richtlijn zijn de risicofactoren terug te vinden.
Bij de keuze boost of no boost moet altijd meegenomen worden dat de extra dosis op het tumorbed
de cosmetiek van de borst negatief zal beïnvloeden ten gevolge van de radiotherapie.
- Partiële borst radiotherapie (PBI)
o Laag risico voor patiënten > 50 jaar
In principe wordt altijd de gehele borst nabestraald na een operatie. Wanneer er sprake is van laag
risico patiënten die ouder zijn dan 50 jaar wordt er wel eens gekozen voor een partiële borst
bestraling in plaats van een volledige borst bestraling. Dit wordt gedaan omdat gebleken is wanneer
er sprake is van een recidief zal dat bijna altijd in het operatiegebiedje plaatsvinden.
- Geen radiotherapie na MST
o Extreem laag risico > 70 jaar
o In overleg met patiënt, rekening houdend met comorbiditeit en levensverwachting.
Als patiënten ouder zijn dan 70 jaar en er sprake is van een extreem laag risico wordt er af en toe
voor gekozen om helemaal geen radiotherapie te geven na een mammasparende operatie. Dit wordt
altijd gedaan in overleg met de patiënt, hierbij wordt rekening gehouden met comorbiditeit en de
levensverwachting.
Hypofractionering
Definiëring:
- Bij hypofractionering wordt per fractie een hogere dosis (>2 Gy) gegeven, is de totale dosis
lageren is de totale behandelduur meestal korter dan bij conventioneel gefractioneerde
bestraling.
Huidige richtlijn hypofractionering:
- Uit gerandomiseerde trials is gebleken dat hypofractionering leidt tot een even lage 10-jaars
lokale recidief kans en een vergelijkbaar cosmetisch resultaat.
Tot 2010 Vanaf 2010
No boost 25 x 2 Gy 15-16 x 2,66 Gy
Wanneer er geen sprake is van een boost wordt er tegenwoordig 15-16 x 2,66 Gy per fractie
gegeven. Dit is hypofractionering. Hypofractionering bij de mamma leidt tot een vergelijkbare 10-
jaars lokale recidief kans en een vergelijkbaar cosmetisch resultaat.
Voorbereiding CT
- Houding met armen omhoog
Er wordt begonnen met een voorbereiding CT scan voor de
radiotherapie. De CT scan wordt dus in radiotherapie
houding gemaakt. Om dit te doen wordt er al veel gebruikt
gemaakt van hulpmiddelen. In de afbeelding zie je de plank,
de vrouwen liggen op een iets wat hellend vlak met de
