Psychopathologie, hoorcollege 1 Niet aangeboren hersenletsel & verstandelijke beperking
Niet aangeboren hersenletsel (NAH)
Het is een uiteenlopende groep stoornissen dei ontstaat door permanente beschadiging van
de hersenen. Het ontstaan van de ene op de andere dag, bij iemand die zich tot die tijd
normaal heeft ontwikkeld. Het is geen erfelijke aandoening (prenataal) of ontstaan door
geboortecomplicaties (perinataal).
Symptomen NAH
- Snel vermoeid
- Snel geïrriteerd
- Trager denken
- Moeite met concentratie
- Hoofdpijn
- Geheugenproblemen
- Problemen met plannen en organiseren
- Overzicht verliezen
Afhankelijk van de omvang en locatie:
- Verlies van spierkracht
- Epileptische aanvallen
- Taalproblemen
- Evenwichtsproblemen
- Coördinatiestoornis
- Veranderingen in persoonlijkheid
- Zintuigelijke problemen (zien, horen, proeven, voelen, ruiken)
- Hallucinaties en achterdochtigheid
- Depressie
Etiologie (ontstaan)
Traumatisch hersenletsel (1)
Door oorzaken van buitenaf:
- Een val
- Verkeersongeluk
- Klap tegen het hoofd door bijvoorbeeld vechtpartijen
- Zwaar voorwerp tegen het hoofd
- Shaken baby-syndroom
Open brain injury:
Hersenen worden direct beschadigd, bijvoorbeeld door een steek- of schotwond of
afgebroken stuk schedel.
Closed brain injury:
De schedel blijft intact, maar bewegen bij bal of klap.
Coup botsen van hersenen tegen schedel aan de kant van de klap. Er ontstaat kneuzingen
van het hersenweefsel en bloedingen door het afscheuren van bloedvaatjes.
Contracoup hersenen veren terug en botsen tegen andere kant van de schedel. Er
ontstaat ook schade aan de tegenoverliggende kant.
,Hersenkneuzing = bij een hersenkneuzing zijn de hersencellen in die gebieden van de coup
en de contracoup afgescheurd. Als de axonen van hun cellichaam scheuren, sterven beide
delen van de neuronen af.
Hersenbloedvaten
Als hersenbloedvaten gescheurd zijn, kan de druk in de schedel stijgen. Hierdoor kunnen
belangrijke functies uitvallen.
Eerste 24 uur:
Schade neemt toe in de eerste 24 uur na het trauma, door verschillende processen. Uit dode
hersencellen komen giftige stoffen vrij die gezonde hersencellen beschadigen.
Complementsysteem wordt actief, waardoor een ontstekingsreactie optreedt. Dit geeft
zwelling in de hersenen, waardoor het klem komt te zitten in de schedel.
Niet traumatisch hersenbeschadiging (2)
Door iets wat er in het lichaam gebeurt:
- CVA
- Beroerte
- Hersentumor
- Zuurstoftekort
- Hersenvliegontsteking
- Hersenoperatie
Cerebro vasculair accident (CVA)
Het betekent letterlijk: een ongelijk in de bloedvaten van de hersenen. Een CVA wordt ook
wel beroerte genoemd. Twee veel voorkomende vormen zijn een herseninfarct en een
hersenbloeding.
Herseninfarct:
- Verstopping slagader waardoor weefsel afsterft (zuurstoftekort)
- Verschijnselen: scheve mond, verlamd arm/been en moeilijkheden met spreken.
Hersenbloeding:
- Afwijking van slagader(tje): aneurysma, framboosjes, broze vaten
- Verhoogde hersendruk door een bloeding
Zuurstoftekort: tijdelijke onderbreking van de zuurstofaanvoer. Zo snel sterven hersencellen
af.
- Hartstilstand (reanimatie)
- Ademhalingsstilstand
- Bijna verdrinking
- Verstikking
- Verslikking
- Epileptische aanval
- Rookvergiftiging
Epidemiologie (komt het vaak voor?)
,Prognose en beloop
Fasen van herstel:
Acute fase: gedurende de eerste uren tot weken na het ontstaan van het letsel, afhankelijk
van de ernst en aard aan het letsel. Primaire doel is medische stabilisatie. Precieze oorzaak
achterhalen en documenteren. Doelen is beperken van de gevolgen. Start maken met leren
omgaan met de veranderingen en het verlies.
Revalidatiefase/ herstelfase: moment vanaf stabilisatie tot enkele maanden of jaren na het
letsel. Doelen zijn beperken van de gevolgen voor het dagelijks leven en benutten van alle
mogelijkheden tot optimale ontplooiing te komen. Start maken met leren omgaan.
Chronische fase/ participatiefase: moment van medisch herstel naar het gewone dagelijkse
leven. Leren leven met gevolgen. Omgaan met veranderingen en verlies.
Preventie
- Risicogroepen als kinderen en ouderen beschermen
- Fietshel,
- Alcohol
- Beroertes: hoge bloeddruk, overgewicht, roken, te hoog suiker en cholesterolgehalte
Verstandelijke beperking
Beperkingen tekortkomingen behelzen het uitvoeren van de gewone dagelijkse taken die
men van iemand van een bepaalde leeftijd en gegeven de culturele context mag verwachten.
IQ onder 90.
De volgende 3 domeinen in het intellectuele en adaptieve functioneren zijn te herkennen:
1. Het conceptuele onderwijs domein (taal, lezen, schrijven, rekenen, kennis)
2. Het sociale domein (besef van gedachten, gevoelens van andere, zelfwaardering,
vriendschappen sluiten)
3. Het praktische domein (verantwoordelijkheden. Zelfverzorging, huishoudelijk,
gedrag, gezondheid, plannen, vrijetijdbesteding)
, Etiologie (hoe ontstaat het?)
Het is een ontwikkelingsstoornis. Er is sprake van een verstandelijk beperking bij een
hersenbeschadiging of bij het ontbreken van een deel van de hersenen. Deze
hersenafwijkingen kunnen verschillende oorzaken hebben.
Syndromen
Syndroom van down (1) rond gezicht, korte benen armen, uitstekende tong, brede neus
- Genetische afwijkingen: trisomie chromosoom 21
Risicofactor
- Leeftijd van de ouders (met name de moeder)
Gaat vaak gepaard met andere ziektes: ADHD, ODD, angststoornis, depressie, dementie
Fragiele X syndroom (2) langgerekt gezicht, grote oren, platvoeten
Genetische afwijking
- Fragiel gedeelte X chromosoom
- Met name bij mannen (vrouwen hebben 2x een X chromosoom)
Gaat vaak gepaard met ADHD, angststoornissen, depressie, automutilatie, ASS
Niet aangeboren hersenletsel (NAH)
Het is een uiteenlopende groep stoornissen dei ontstaat door permanente beschadiging van
de hersenen. Het ontstaan van de ene op de andere dag, bij iemand die zich tot die tijd
normaal heeft ontwikkeld. Het is geen erfelijke aandoening (prenataal) of ontstaan door
geboortecomplicaties (perinataal).
Symptomen NAH
- Snel vermoeid
- Snel geïrriteerd
- Trager denken
- Moeite met concentratie
- Hoofdpijn
- Geheugenproblemen
- Problemen met plannen en organiseren
- Overzicht verliezen
Afhankelijk van de omvang en locatie:
- Verlies van spierkracht
- Epileptische aanvallen
- Taalproblemen
- Evenwichtsproblemen
- Coördinatiestoornis
- Veranderingen in persoonlijkheid
- Zintuigelijke problemen (zien, horen, proeven, voelen, ruiken)
- Hallucinaties en achterdochtigheid
- Depressie
Etiologie (ontstaan)
Traumatisch hersenletsel (1)
Door oorzaken van buitenaf:
- Een val
- Verkeersongeluk
- Klap tegen het hoofd door bijvoorbeeld vechtpartijen
- Zwaar voorwerp tegen het hoofd
- Shaken baby-syndroom
Open brain injury:
Hersenen worden direct beschadigd, bijvoorbeeld door een steek- of schotwond of
afgebroken stuk schedel.
Closed brain injury:
De schedel blijft intact, maar bewegen bij bal of klap.
Coup botsen van hersenen tegen schedel aan de kant van de klap. Er ontstaat kneuzingen
van het hersenweefsel en bloedingen door het afscheuren van bloedvaatjes.
Contracoup hersenen veren terug en botsen tegen andere kant van de schedel. Er
ontstaat ook schade aan de tegenoverliggende kant.
,Hersenkneuzing = bij een hersenkneuzing zijn de hersencellen in die gebieden van de coup
en de contracoup afgescheurd. Als de axonen van hun cellichaam scheuren, sterven beide
delen van de neuronen af.
Hersenbloedvaten
Als hersenbloedvaten gescheurd zijn, kan de druk in de schedel stijgen. Hierdoor kunnen
belangrijke functies uitvallen.
Eerste 24 uur:
Schade neemt toe in de eerste 24 uur na het trauma, door verschillende processen. Uit dode
hersencellen komen giftige stoffen vrij die gezonde hersencellen beschadigen.
Complementsysteem wordt actief, waardoor een ontstekingsreactie optreedt. Dit geeft
zwelling in de hersenen, waardoor het klem komt te zitten in de schedel.
Niet traumatisch hersenbeschadiging (2)
Door iets wat er in het lichaam gebeurt:
- CVA
- Beroerte
- Hersentumor
- Zuurstoftekort
- Hersenvliegontsteking
- Hersenoperatie
Cerebro vasculair accident (CVA)
Het betekent letterlijk: een ongelijk in de bloedvaten van de hersenen. Een CVA wordt ook
wel beroerte genoemd. Twee veel voorkomende vormen zijn een herseninfarct en een
hersenbloeding.
Herseninfarct:
- Verstopping slagader waardoor weefsel afsterft (zuurstoftekort)
- Verschijnselen: scheve mond, verlamd arm/been en moeilijkheden met spreken.
Hersenbloeding:
- Afwijking van slagader(tje): aneurysma, framboosjes, broze vaten
- Verhoogde hersendruk door een bloeding
Zuurstoftekort: tijdelijke onderbreking van de zuurstofaanvoer. Zo snel sterven hersencellen
af.
- Hartstilstand (reanimatie)
- Ademhalingsstilstand
- Bijna verdrinking
- Verstikking
- Verslikking
- Epileptische aanval
- Rookvergiftiging
Epidemiologie (komt het vaak voor?)
,Prognose en beloop
Fasen van herstel:
Acute fase: gedurende de eerste uren tot weken na het ontstaan van het letsel, afhankelijk
van de ernst en aard aan het letsel. Primaire doel is medische stabilisatie. Precieze oorzaak
achterhalen en documenteren. Doelen is beperken van de gevolgen. Start maken met leren
omgaan met de veranderingen en het verlies.
Revalidatiefase/ herstelfase: moment vanaf stabilisatie tot enkele maanden of jaren na het
letsel. Doelen zijn beperken van de gevolgen voor het dagelijks leven en benutten van alle
mogelijkheden tot optimale ontplooiing te komen. Start maken met leren omgaan.
Chronische fase/ participatiefase: moment van medisch herstel naar het gewone dagelijkse
leven. Leren leven met gevolgen. Omgaan met veranderingen en verlies.
Preventie
- Risicogroepen als kinderen en ouderen beschermen
- Fietshel,
- Alcohol
- Beroertes: hoge bloeddruk, overgewicht, roken, te hoog suiker en cholesterolgehalte
Verstandelijke beperking
Beperkingen tekortkomingen behelzen het uitvoeren van de gewone dagelijkse taken die
men van iemand van een bepaalde leeftijd en gegeven de culturele context mag verwachten.
IQ onder 90.
De volgende 3 domeinen in het intellectuele en adaptieve functioneren zijn te herkennen:
1. Het conceptuele onderwijs domein (taal, lezen, schrijven, rekenen, kennis)
2. Het sociale domein (besef van gedachten, gevoelens van andere, zelfwaardering,
vriendschappen sluiten)
3. Het praktische domein (verantwoordelijkheden. Zelfverzorging, huishoudelijk,
gedrag, gezondheid, plannen, vrijetijdbesteding)
, Etiologie (hoe ontstaat het?)
Het is een ontwikkelingsstoornis. Er is sprake van een verstandelijk beperking bij een
hersenbeschadiging of bij het ontbreken van een deel van de hersenen. Deze
hersenafwijkingen kunnen verschillende oorzaken hebben.
Syndromen
Syndroom van down (1) rond gezicht, korte benen armen, uitstekende tong, brede neus
- Genetische afwijkingen: trisomie chromosoom 21
Risicofactor
- Leeftijd van de ouders (met name de moeder)
Gaat vaak gepaard met andere ziektes: ADHD, ODD, angststoornis, depressie, dementie
Fragiele X syndroom (2) langgerekt gezicht, grote oren, platvoeten
Genetische afwijking
- Fragiel gedeelte X chromosoom
- Met name bij mannen (vrouwen hebben 2x een X chromosoom)
Gaat vaak gepaard met ADHD, angststoornissen, depressie, automutilatie, ASS
