KNGF Beweeginterventie diabetes mellitus type 2
INLEIDING
DEFINITIE VAN EEN KNGF-STANDAARD BEWEEGINTERVENTIE
Een KNGF-standaard Beweeginterventie is een beschrijving van de wijze waarop een voldoende
competente fysiotherapeut te werk gaat bij het bevorderen van de actieve leefstijl en verhoging van de
fitheid van mensen met een chronische aandoening en de wetenschappelijke onderbouwing daarvan.
DOELSTELLING VAN EEN KNGF-STANDAARD BEWEEGINTERVENTIE
Mensen met een chronische aandoening hebben een actieve leefstijl die voldoet aan de Nederlandse
Norm Gezond Bewegen (NNGB) en kunnen deze leefstijl handhaven. Uitstroom naar het reguliere
beweeg- en sportaanbod, dat wil zeggen zelfstandig bewegen zonder supervisie van de
fysiotherapeut. Hiervoor zijn uitstroomcriteria opgesteld:
DIRECTE TOEGANKELIJKHEID FYSIOTHERAPIE (DTF)
Voordat een
beweegprogramma kan
worden opgestart, moet
de lopende medische
behandeling optimaal zijn
en dient de hulpvraag van
de cliënt te worden
geëvalueerd. De
fysiotherapeut gaat na of
alle noodzakelijke medische
gegevens beschikbaar zijn.
Wanneer de fysiotherapeut
tijdens het
screeningsproces besluit
verder onderzoek te doen
en eventuele behandeling te
starten, wordt aanbevolen
om in het kader van de
onderlinge afstemming van
de zorg, ook wanneer de
conclusie ‘pluis’ is, contact
op te nemen met de
huisarts en/of medisch
specialist. Dit uiteraard met
instemming van de cliënt.
De in- en uitstroomroutes,
alsmede de rol van de
fysiotherapeut binnen de
diabeteszorgketen zal
steeds in overleg met de
lokale zorgverleners en
zorgverzekeraars moeten
worden bepaald en
afgestemd.
, INTAKE
De specifiek op DM II gerichte intake bestaat uit:
- Een analyse van de motivatie en eventuele beperkingen voor deelname aan een
beweeginterventie;
- Contra-indicaties voor intensievere vormen van beweeginterventies;
- Een analyse van het bewegingspatroon, eerdere ervaringen en de verwachtingen van de
patiënt;
- Inventarisatie van de kennis die de patiënt heeft over diabetes en met name over de invloed
van beweging op de bloedglucoseregulatie;
- Het al dan niet verrichten van zelfcontrole van de bloedglucose door de patiënt;
- Het vermogen van de patiënt om een hypoglykemie te herkennen en kennis over de acties die
ondernomen moeten worden om hypoglykemie te voorkomen en te behandelen (afstemming
voeding vs. bewegen);
- Het afnemen van tests ter bepaling van kracht, gezondheid en uithoudingsvermogen:
fitheidstests om de belastbaarheid van de patiënt te testen;
- Krachttests;
- Het meten van gezondheidsparameters: BMI en buikomvang.
Daarnaast dient er in de intake aandacht te worden besteed aan mogelijke contra-indicaties voor
krachttraining: abnormale schommelingen in de bloeddruk en zuurstofgebrek van de hartspier tijdens
aerobe inspanning, een slechte linkerhartkamerfunctie (ejectiefractie < 30 procent), pijn op de borst in
rust, acuut hartfalen, maligne hypertensie, niet-gecontroleerde ritmestoornissen en ernstige
stoornissen van aortavernauwing en -verwijding.
ONTSTAANSWIJZE
Diabetes mellitus type 1 (DM I) ontstaat vaak op jonge leeftijd (onder de 30 jaar). Het lichaam
ontwikkelt een afweerreactie tegen de insulineproducerende cellen in de pancreas, met als gevolg dat
deze cellen afsterven en de insulineaanmaak wegvalt. Aangezien insuline nodig is om suiker (glucose)
uit het bloed naar verschillende lichaamscellen te transporteren, is toediening van insuline door middel
van injecties of een insulinepomp bij deze vorm van diabetes een absolute noodzaak. De
ontstaanswijze van DM II is complexer; zowel genetische als omgevingsfactoren spelen een
belangrijke rol.
SYMPTOMEN EN KLACHTEN
De symptomen van DM I en II zijn vergelijkbaar. Bij type-1-diabetes ontwikkelt de ziekte zich meestal
snel, terwijl bij type 2 de ont- wikkeling vaak zo langzaam gaat dat de symptomen nauwelijks worden
opgemerkt. Hierin schuilt een gevaar, omdat complicaties kunnen ontstaan voordat de diagnose is
gesteld.
De meest voorkomende symptomen/klachten zijn:
- De aandrang om vaak en veel te plassen (vooral ’s nachts);
- Veel dorst;
- Gewichtsafname ondanks toegenomen eetlust (vaak een kenmerk van DM I bij kinderen en
jongeren, vooral als er in korte tijd sprake is van veel gewichtsafname; toegenomen
vatbaarheid voor infecties, voornamelijk schimmelinfecties van de geslachtsorganen en
huidinfecties;
- Zwak, lusteloos en moe gevoel;
- Wazig zien
INLEIDING
DEFINITIE VAN EEN KNGF-STANDAARD BEWEEGINTERVENTIE
Een KNGF-standaard Beweeginterventie is een beschrijving van de wijze waarop een voldoende
competente fysiotherapeut te werk gaat bij het bevorderen van de actieve leefstijl en verhoging van de
fitheid van mensen met een chronische aandoening en de wetenschappelijke onderbouwing daarvan.
DOELSTELLING VAN EEN KNGF-STANDAARD BEWEEGINTERVENTIE
Mensen met een chronische aandoening hebben een actieve leefstijl die voldoet aan de Nederlandse
Norm Gezond Bewegen (NNGB) en kunnen deze leefstijl handhaven. Uitstroom naar het reguliere
beweeg- en sportaanbod, dat wil zeggen zelfstandig bewegen zonder supervisie van de
fysiotherapeut. Hiervoor zijn uitstroomcriteria opgesteld:
DIRECTE TOEGANKELIJKHEID FYSIOTHERAPIE (DTF)
Voordat een
beweegprogramma kan
worden opgestart, moet
de lopende medische
behandeling optimaal zijn
en dient de hulpvraag van
de cliënt te worden
geëvalueerd. De
fysiotherapeut gaat na of
alle noodzakelijke medische
gegevens beschikbaar zijn.
Wanneer de fysiotherapeut
tijdens het
screeningsproces besluit
verder onderzoek te doen
en eventuele behandeling te
starten, wordt aanbevolen
om in het kader van de
onderlinge afstemming van
de zorg, ook wanneer de
conclusie ‘pluis’ is, contact
op te nemen met de
huisarts en/of medisch
specialist. Dit uiteraard met
instemming van de cliënt.
De in- en uitstroomroutes,
alsmede de rol van de
fysiotherapeut binnen de
diabeteszorgketen zal
steeds in overleg met de
lokale zorgverleners en
zorgverzekeraars moeten
worden bepaald en
afgestemd.
, INTAKE
De specifiek op DM II gerichte intake bestaat uit:
- Een analyse van de motivatie en eventuele beperkingen voor deelname aan een
beweeginterventie;
- Contra-indicaties voor intensievere vormen van beweeginterventies;
- Een analyse van het bewegingspatroon, eerdere ervaringen en de verwachtingen van de
patiënt;
- Inventarisatie van de kennis die de patiënt heeft over diabetes en met name over de invloed
van beweging op de bloedglucoseregulatie;
- Het al dan niet verrichten van zelfcontrole van de bloedglucose door de patiënt;
- Het vermogen van de patiënt om een hypoglykemie te herkennen en kennis over de acties die
ondernomen moeten worden om hypoglykemie te voorkomen en te behandelen (afstemming
voeding vs. bewegen);
- Het afnemen van tests ter bepaling van kracht, gezondheid en uithoudingsvermogen:
fitheidstests om de belastbaarheid van de patiënt te testen;
- Krachttests;
- Het meten van gezondheidsparameters: BMI en buikomvang.
Daarnaast dient er in de intake aandacht te worden besteed aan mogelijke contra-indicaties voor
krachttraining: abnormale schommelingen in de bloeddruk en zuurstofgebrek van de hartspier tijdens
aerobe inspanning, een slechte linkerhartkamerfunctie (ejectiefractie < 30 procent), pijn op de borst in
rust, acuut hartfalen, maligne hypertensie, niet-gecontroleerde ritmestoornissen en ernstige
stoornissen van aortavernauwing en -verwijding.
ONTSTAANSWIJZE
Diabetes mellitus type 1 (DM I) ontstaat vaak op jonge leeftijd (onder de 30 jaar). Het lichaam
ontwikkelt een afweerreactie tegen de insulineproducerende cellen in de pancreas, met als gevolg dat
deze cellen afsterven en de insulineaanmaak wegvalt. Aangezien insuline nodig is om suiker (glucose)
uit het bloed naar verschillende lichaamscellen te transporteren, is toediening van insuline door middel
van injecties of een insulinepomp bij deze vorm van diabetes een absolute noodzaak. De
ontstaanswijze van DM II is complexer; zowel genetische als omgevingsfactoren spelen een
belangrijke rol.
SYMPTOMEN EN KLACHTEN
De symptomen van DM I en II zijn vergelijkbaar. Bij type-1-diabetes ontwikkelt de ziekte zich meestal
snel, terwijl bij type 2 de ont- wikkeling vaak zo langzaam gaat dat de symptomen nauwelijks worden
opgemerkt. Hierin schuilt een gevaar, omdat complicaties kunnen ontstaan voordat de diagnose is
gesteld.
De meest voorkomende symptomen/klachten zijn:
- De aandrang om vaak en veel te plassen (vooral ’s nachts);
- Veel dorst;
- Gewichtsafname ondanks toegenomen eetlust (vaak een kenmerk van DM I bij kinderen en
jongeren, vooral als er in korte tijd sprake is van veel gewichtsafname; toegenomen
vatbaarheid voor infecties, voornamelijk schimmelinfecties van de geslachtsorganen en
huidinfecties;
- Zwak, lusteloos en moe gevoel;
- Wazig zien
