Communicatieleer
Frank R. Oomkes
1 Communicatie
WAT IS COMMUNICATIE?
Communicatie kent drie definities:
1. Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie tussen
mensen die zich van
elkaars onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid bewust zijn. Deze
informatie wordt deels
bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd. (Oomkes)
2. Een proces waarin door een zender informatie via een kanaal naar een
ontvanger wordt
getransporteerd met het doel enigerlei effect bij die ontvanger te
bewerkstelligen.
(Van Cuilenburg e.a.)
3. Het uitwisselen van tekens tussen en binnen eenheden.
Interpersoonlijke communicatie: door mensen in elkaars nabijheid. Ook wel
gemediëerde interpersoonlijke communicatie als dit via tussenweg of medium
verloopt.
Massacommunicatie: loopt altijd via medium en is voor iedereen
waarneembaar/toegankelijk. Intrapersoonlijke communicatie: communicatie
binnen een persoon.
Inhoudsaspect: letterlijke inhoud van woorden, brief of gebaar dat
grootte/richting aanduidt. Betrekkingsaspect: informatie over hoe de
boodschap moet worden opgevat, over de relatie tussen zender en ontvanger en
over de verwachtingen van de zender
WAAROM COMMUNICEREN MENSEN?
Een aantal biologische motieven voor waarom mensen communiceren:
1. Mensen communiceren om lichamelijke, primaire, behoeften (voedsel en
drinken,
beschutting, onderdak, veiligheid en seks) te bevredigen.
2. Als primaire behoeften bevredigd zijn sociale behoeften (secundair).
1
,2
, Dwingende redenen om te communiceren:
- Lichamelijke behoeften bevredigen of aan middelen komen om daaraan
te voldoen
- Vooral aandacht nodig voor geestelijke en lichamelijke groei
- Vormen en bevestigen van zelfbeeld, „landkaart‟ van persoonlijkheid
MODELLEN VAN COMMUNICATIE
Er zijn verschillende kanalen die wij gebruiken om te communiceren:
- Vocaal auditieve kanaal (praten en luisteren)
- Visuele kanaal (alles wat je kunt zien)
- Tactiele kanaal (aanraken)
Fysieke ruis: alle signalen van buitenaf die spreken, luisteren, kijken of voelen
moeilijk maken. Psychologische ruis: vooroordelen en stereotypieën, die
communicatie belemmeren.
Semantische ruis: betrokkenen hanteren verschillende codes (vakjargon,
talen).
Boodschappen die ons met meer dan één kanaal bereiken zijn beter tegen ruis
bestand.
Meeste boodschappen komen verminkt over. De ontvanger haalt gedeelten uit
boodschap en voegt er zelf zaken aan toe, 7 soorten selectieprocessen:
1. Selectief uitzenden: zender vertelt/publiceert wat hij denkt dat bij
ontvanger goed zal
vallen.
2. Selectieve kennisname: je kiest welke informatie je bekijkt die je
krijgt. Kan ook bepaald
worden door economische of intellectuele factoren.
3. Selectieve aandacht: nodig om uit wirwar van signalen en ruis juiste
informatie te halen.
4. Selectieve waarneming: waarnemen is betekenis toekennen aan
ervaringen, want
betekenissen zitten in mensen – niet in ervaringen of woorden. We kiezen
wat we
verwachten.
5. Selectief onthouden: we proberen onplezierige gebeurtenissen te
verdringen. Iets wat niet
met waarden en normen strookt, wordt sneller vergeten.
6. Selectief aanvaarden: mensen hanteren strategieën om
tegenstrijdigheden op te lossen of
te verzachten.
7. Selectief over dingen praten: je stemt wat je zegt af op de persoon
met wie je praat.
Selectieprocessen bevorderen dat mensen hun denkbeelden behouden.
Een boodschap moet relevant zijn, begrijpelijk zijn en aanvaardbaar zijn. De
boodschap moet passen in de rolverhoudingen tussen spreker en publiek.
3
Frank R. Oomkes
1 Communicatie
WAT IS COMMUNICATIE?
Communicatie kent drie definities:
1. Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie tussen
mensen die zich van
elkaars onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid bewust zijn. Deze
informatie wordt deels
bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd. (Oomkes)
2. Een proces waarin door een zender informatie via een kanaal naar een
ontvanger wordt
getransporteerd met het doel enigerlei effect bij die ontvanger te
bewerkstelligen.
(Van Cuilenburg e.a.)
3. Het uitwisselen van tekens tussen en binnen eenheden.
Interpersoonlijke communicatie: door mensen in elkaars nabijheid. Ook wel
gemediëerde interpersoonlijke communicatie als dit via tussenweg of medium
verloopt.
Massacommunicatie: loopt altijd via medium en is voor iedereen
waarneembaar/toegankelijk. Intrapersoonlijke communicatie: communicatie
binnen een persoon.
Inhoudsaspect: letterlijke inhoud van woorden, brief of gebaar dat
grootte/richting aanduidt. Betrekkingsaspect: informatie over hoe de
boodschap moet worden opgevat, over de relatie tussen zender en ontvanger en
over de verwachtingen van de zender
WAAROM COMMUNICEREN MENSEN?
Een aantal biologische motieven voor waarom mensen communiceren:
1. Mensen communiceren om lichamelijke, primaire, behoeften (voedsel en
drinken,
beschutting, onderdak, veiligheid en seks) te bevredigen.
2. Als primaire behoeften bevredigd zijn sociale behoeften (secundair).
1
,2
, Dwingende redenen om te communiceren:
- Lichamelijke behoeften bevredigen of aan middelen komen om daaraan
te voldoen
- Vooral aandacht nodig voor geestelijke en lichamelijke groei
- Vormen en bevestigen van zelfbeeld, „landkaart‟ van persoonlijkheid
MODELLEN VAN COMMUNICATIE
Er zijn verschillende kanalen die wij gebruiken om te communiceren:
- Vocaal auditieve kanaal (praten en luisteren)
- Visuele kanaal (alles wat je kunt zien)
- Tactiele kanaal (aanraken)
Fysieke ruis: alle signalen van buitenaf die spreken, luisteren, kijken of voelen
moeilijk maken. Psychologische ruis: vooroordelen en stereotypieën, die
communicatie belemmeren.
Semantische ruis: betrokkenen hanteren verschillende codes (vakjargon,
talen).
Boodschappen die ons met meer dan één kanaal bereiken zijn beter tegen ruis
bestand.
Meeste boodschappen komen verminkt over. De ontvanger haalt gedeelten uit
boodschap en voegt er zelf zaken aan toe, 7 soorten selectieprocessen:
1. Selectief uitzenden: zender vertelt/publiceert wat hij denkt dat bij
ontvanger goed zal
vallen.
2. Selectieve kennisname: je kiest welke informatie je bekijkt die je
krijgt. Kan ook bepaald
worden door economische of intellectuele factoren.
3. Selectieve aandacht: nodig om uit wirwar van signalen en ruis juiste
informatie te halen.
4. Selectieve waarneming: waarnemen is betekenis toekennen aan
ervaringen, want
betekenissen zitten in mensen – niet in ervaringen of woorden. We kiezen
wat we
verwachten.
5. Selectief onthouden: we proberen onplezierige gebeurtenissen te
verdringen. Iets wat niet
met waarden en normen strookt, wordt sneller vergeten.
6. Selectief aanvaarden: mensen hanteren strategieën om
tegenstrijdigheden op te lossen of
te verzachten.
7. Selectief over dingen praten: je stemt wat je zegt af op de persoon
met wie je praat.
Selectieprocessen bevorderen dat mensen hun denkbeelden behouden.
Een boodschap moet relevant zijn, begrijpelijk zijn en aanvaardbaar zijn. De
boodschap moet passen in de rolverhoudingen tussen spreker en publiek.
3
