Deze samenvatting sluit perfect aan op de historische context verlichtings ideeën en democratische revoluties. De verlichting, verlichte ideeën (en de impact hiervan op de politiek), democratische revoluties die leiden tot grondrechten voor staatsburgers, de Franse Revolutie, en de situatie van s...
8.1 De verlichting
In de 18e eeuw geloofden veel mensen dat God directe invloed op hun leven had, rituelen
gaven de mensen een gevoel van veiligheid. Voltaire vond dit gevoel misplaatst, want voor
de werking van rituelen was geen bewijs. Hij noemde het geloof dogmatisch: iets werd
zonder bewijs aangenomen en er mocht geen kritiek op geleverd worden. Voltaire
daarentegen nam dit niet zo maar aan en zocht naar bewijzen en onderbouwde zijn
standpunten met logische redeneringen. Dit vertrouwen in het verstand (ratio) groeide al
sinds de wetenschappelijke revolutie: logisch nadenken (rationalisme) en onderzoek door
waarnemingen (empirisme) werden steeds belangrijker. De toename van het belang van de
ratio noemen we de Verlichting.
Verlichte denkers zagen opvoeding en scholing als de belangrijkste manier om de
samenleving te verbeteren en te verlossen van allerlei misvattingen. Het bekendste boek uit
deze periode is de Encyclopedie: bestond uit 27 delen, 72.000 artikelen en vele
afbeeldingen.
Verlichte denkers waren het niet perse over alles eens; overal werd kritisch over nagedacht,
veel werd onderzocht en vaak verschilde men van mening.
In de 18e eeuw groeide de kritiek op het traditionele geloof en haar dogma’s.
Verlichte denkers konden het bestaan van God maar moeilijk verenigen met het
rationalisme, dit leidde tot een hevige discussie over de plaats van het goddelijke
in de wereld. Toch bleven de meeste verlichte denkers gelovers, onderzoek zou
alleen uitwijzen hoe slim en doordacht God de natuur geschapen had, dit leidde
tot een mechanisch wereldbeeld: God had de wereld, mens en natuurwetten
geschapen, maar bemoeide zich na de schepping niet meer met de wereld (God
is dus niet perse meer een persoon) → deïsme
Behalve door rationalisme kwam het traditionele geloof ook onder druk te staan door
cultuurrelativisme → een vreemde cultuur moet je niet beoordelen op basis van je
eigen normen en waarden: alle mensen bezitten dezelfde geloofskracht maar de
uiting is veranderd in de loop van de tijd → verlichte denkers pleiten voor
religieuze tolerantie.
Verlichte denkers vonden dat koningen en de kerk religie misbruikten om het volk onwetend
en gehoorzaam te houden, dit leidde tot onvrijheid. Anderen vonden juist dat religie voor
orde in de samenleving zorgde. Wat het standpunt van de denkers ook was, ze waren het
erover eens dat religie niet de voornaamste leidraad voor het menselijk handelen moest zijn,
de mens moest zijn eigen verstand gebruiken.
Filosoof Immanuel Kant vond dat moraal en religie twee totaal verschillende zaken waren.
Moraal is volgens hem universeel, want iedereen heeft hetzelfde vermogen om rationeel na
, te denken over morele vraagstukken. Dit universele moraal houdt in: behandel een ander
niet anders dan je zelf behandeld zou willen worden. Dit idee van Kant is een belangrijke
stap richting een seculiere samenleving, waar geloof niet richtinggevend is.
Behalve over het geloof schreven verlichte denkers ook veel over de verbetering van het
bestuur van een samenleving. Uiteindelijk ontstonden drie belangrijke ideeën:
- Locke vond dat mensen van dezelfde rechten van nature hadden: recht op leven,
bezit en vrijheid. Men kan deze rechten echter alleen behouden in samenwerking met
de regering. Als de regering faalt dan hebben de burgers het recht zich te verzetten.
- Rousseau vond dat de regering niet anders is dan de uitvoering van de gezamenlijke
wil van alle burgers. Burgers kunnen hun macht altijd weer terugnemen:
volkssoevereiniteit.
- Montesquieu vond dat machtsmisbruik kan worden voorkomen door een scheiding
der machten (trias politica): wetgevende macht, uitvoerende macht en
rechtsprekende macht.
Ook de kijk op de geschiedenis veranderde tijdens de Verlichting. De toekomst zou beter
worden en de geschiedenis was dus een lang proces van vooruitgang. Primitieve volkeren
buiten Europa zaten gewoon nog in een eerdere fase, dit idee legde de basis voor het
Europees superioriteitsgevoel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maideclercq. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
