Samenvatting
College clips + samenvatting Materieel strafrecht
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
College clips + samenvatting Materieel strafrecht
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 67 pagina's
Voorbeeld 4 van de 67 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
lOMoAR cPSD| 319233College clips, Week 1 ‘opzet en schuld, wettelijke schuldvormen’:
Belang van opzet
- Meest voorkomende en belangrijkste subjectieve bestanddeel
- Belangrijk component van:
- Poging art. 45: voornemen,
- Voorbereiding art. 46 en
- Deelneming art. 47 en 48.
Betekenis van vol opzet: Opzet is de wil om te doen en te laten die daden die bij de wet verboden of
geboden zijn. Gevonden in memorie van toelichting, niet gegeven door wetgever.
1. Bewust handelen:
2. Willens en wetens handelen (willen en weten van het teweegbrengen van de strafbaar gestelde
handeling
3. De feitelijke strekking van de (strafbaar gestelde) gedraging (en de daarbij behorende
omstandigheden) kennen en willen
4. Causaal verband: Een concrete relatie tussen psyché en daad, een constatering’
Opzet betekent dus niet aansprakelijkheid op basis van:
- Handelen met een bepaald motief (behalve als de wet dat verlangt: oogmerk van wederrechtelijke
toe-eigening art. 310
- Bewust de wet overtreden (boos opzet) behalve als de wet dat verlangt: opzettelijk iemand
wederrechtelijk van de vrijheid beroven art. 282
- Handelen met een bepaalde mate van ernst (zwaar letsel of zoiets)
Herkennen opzet in delictsomschrijving: elk misdrijf moet een psychisch bestanddeel hebben
(kenmerk)
- Wettelijke variant: weten, wetende dat
- Ingeblikt: wegnemen art. 310, mishandelen art. 300, binnendringen art. 138, valselijk opmaken art.
255, deelnemen aan een criminele organisatie art. 140, openlijk geweld plegen art. 141. Je doet het
bewust, niet per ongeluk. Dit moet ook ten laste worden gelegd, de wetgever heeft dit bedoeld.
Waar moet het opzet betrekking op hebben? Alle bestanddelen na het woord opzet vallen onder de
eis: willen en weten (art. 287 sr) of na woordje opzet of waar we taalkundig uit kunnen begrijpen dat
het opzet daar betrekking op moet hebben
Geobjectiveerde bestanddelen: soms hoeft het opzet niet op een bepaald bestanddeel te zijn gericht.
Opzet en iets anders dan staat het er taalkundig niet en hoeft het opzet er geen betrekking op te
hebben, waar wij ons niet van bewust hoeven te zijn. HR Leeftijd arrest: man dwaalde m.b.t. de
leeftijd van meisjes waar hij ontucht mee verrichte, ‘onder de leeftijd van 16’ is een geobjectiveerd
bestanddeel waar het opzet niet op hoeft te zijn gericht.
Vormen, varianten van opzet
Volkomen (of vol) opzet: zuiver willen en weten
Voorwaardelijk opzet: Niet willen, wel bewust een aanmerkelijke kans aanvaarden. Niet wilde, niet
wisten maar wel bewust een aanmerkelijke kans hebben aanvaard. Definitie in aanmerkelijke kans
arrest.
- Bewust een
- Aanmerkelijke kans
- Aanvaarden
, lOMoAR cPSD| 319233
Voorwaardelijk opzet: 1. Aanmerkelijk: HR HIV-I: Er is geen grond de inhoud van het begrip
"aanmerkelijke kans" afhankelijk te stellen van de aard van het gevolg. Het zal in alle gevallen moeten
gaan om een kans die naar algemene ervaringsregels aanmerkelijk is te achten.
Voorwaardelijk opzet: 2. Bewust: HR HIV I: “Uit de enkele omstandigheid dat die wetenschap bij de
verdachte aanwezig is dan wel bij hem moet worden verondersteld, kan niet zonder meer volgen dat
hij de aanmerkelijke kans op het gevolg ook bewust heeft aanvaard, omdat in geval van die
wetenschap ook sprake kan zijn van bewuste schuld.
Van degene die weet heeft van de aanmerkelijke kans op het gevolg, maar die naar het oordeel van de
rechter ervan is uitgegaan dat het gevolg niet zal intreden, kan wel worden gezegd dat hij met (grove)
onachtzaamheid heeft gehandeld”.
Er moet dus in ieder geval sprake zijn van wetenschap (van die aanmerkelijke kans). In het arrest
Aanmerkelijke kans (HR 19 februari 1985, NJ 1985, 633) wordt mooi uiteengezet wanneer daarvan
sprake is en hoe daar invulling aan moet worden gegeven.
Voorwaardelijk opzet: 3. Aanvaarden HR HIV-I: ‘(…) afhangen van de feitelijke omstandigheden
van het geval. Daarbij zijn de aard van de gedraging en de omstandigheden waaronder deze is verricht,
van belang. Bepaalde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt
als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het – behoudens contra-indicaties – niet anders kan zijn
dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard’. (HIV-I)
- arresten: Bumperkleven, Lekkanaal (arrestenbundel)
- Contra-indicatie: Porsche:
5.3 (..) Voorts kan een zodanig geval zich voordoen indien moet worden aangenomen dat de verdachte
zich aan de aanmerkelijke kans dat andere verkeersdeelnemers door zijn gedraging het leven zullen
verliezen willens en wetens heeft blootgesteld, met dien verstande dat hij – in plaats van erop te
rekenen dat e.e.a. wel goed zal aflopen – de aanmerkelijke kans dat anderen door zijn gedrag het leven
zullen laten desbewust heeft aanvaard en op de koop toe genomen (HR 15 oktober 1996, NJ 1997,
199 (Porsche).
Bijzondere vormen van opzet:
Soms kan ‘oogmerk’ als bestanddeel worden toegevoegd:
- Bijkomend oogmerk: Specifieke bedoeling met de gedraging (consecutief bestanddeel) (bijv. art.
310, 225 Sr);
- Bijkomend oogmerk: Strafverzwarende omstandigheid (bijv. art. 288a jo 83a Sr ‘terroristisch
oogmerk’)
Voorbedachte rade: strafverzwarende omstandigheid die extra moet worden gemotiveerd.
Voorwaarden:
1. Gedurende enige tijd beraden op het te nemen of genomen besluit;
2. Niet gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat de gelegenheid heeft bestaan
om na te denken over de betekenis en de gevolgen van de voorgenomen daad en daarvan
rekenschap te geven.
Soms zijn er contra-indicaties tegen voorbedachte rade
- Besluitvorming en uitvoering vinden plaats in plotselinge hevige drift;
- Korte tijdspanne tussen besluit en uitvoering;
- De gelegenheid tot beraad ontstaat pas bij uitvoering van het besluit. —> dit volgt uit HR
Voorbedachte raad II arrest
, lOMoAR cPSD| 319233
Betekenissen van schuld (= culpa) in het strafrecht:
1. Het gedaan hebben (schuldig aan);
2. De intentie (opzet dan wel onachtzaamheid) waarmee een bepaald strafbaar feit wordt begaan;
3. Schuld in enge zin;
4. Schuld in ruime zin (de verwijtbaarheid: het vierde element);
5. Straftoemetingsschuld.
Schuld (= culpa) in enge zin —> het gaat in al deze gevallen om een aanmerkelijke (grove)
onachtzaamheid, onnadenkendheid, onoplettendheid, onvoorzichtigheid en niet om en enkele
verkeersfout. HR Blackout: Er valt niet in zijn algemeenheid aan te geven of één verkeersovertreding
voldoende kan zijn voor de bewezenverklaring van schuld in de zin van art. 6 WVW. Daarvoor zijn
immers verschillende factoren van belang, zoals de aard en de concrete ernst van de
verkeersovertreding en de omstandigheden waaronder die overtreding is begaan.
1. Aan schuld te wijten (art. 307 Sr, 6 WVW);
2. Onachtzaam (art. 199 lid 3 Sr);
3. Gebrek aan de nodige voorzichtigheid of voorzorg (art. 429 sub 3 Sr);
4. Redelijkerwijs moeten vermoeden (art. 417bis Sr).
Soms is de ellende en de schade die is veroorzaakt zo ernstig dat ook (aanmerkelijk) onvoorzichtig
gedrag dat heeft bijgedragen of waardoor het gevolg is veroorzaakt, moet kunnen worden bestraft.
Er zijn twee varianten van schuld (= culpa):
1. Bewuste schuld: verdachte wist van de mogelijkheid dat het gevolg zou kunnen intreden,
maar is er achteraf ten onrechte van uitgegaan dat dit gevolg niet zou intreden
2. Onbewuste schuld: verdachte wist niet van de mogelijkheid dat het gevolg zou kunnen
intreden, maar had daar gezien de omstandigheden van het geval wel aan moeten denken.
Voorwaarden culpa: Er moet sprake zin van een verwijtbare aanmerkelijke voorzichtigheid:
1. Grove of aanmerkelijke geconstateerde onvoorzichtigheid, onzorgvuldigheid,
onnadenkendheid etc. (wederwettelijk);
2. Vermijdbaar (wederrechtelijk);
- Waarvan hij de gevolgen had kunnen en moeten voorzien;
- Zorgplicht had om het gedrag achterwege te laten.
3. Verwijtbaar; In staat was anders te handelen en dat dat van hem onder deze omstandigheden
ook mag worden verwacht (bewust en onbewust).
—> Het gaat bij Culpa dus om: aanmerkelijke vermijdbare verwijtbaarheid.
HR Overstekend kind arrest: voorbeeld uitwerking voorwaarden culpa.
Verdachte rijdt kind dood door met zijn bus de kruising op te rijden zonder zich te vergewissen dat
een met de fiets overstekend kind de weg al volledig was overgestoken. Kind was met de fiets
gevallen en wordt door hem overreden
Aanmerkelijk onvoorzichtig: geen voorrang verlenen aan overstekend kind.
Vermijdbaar: verdachte heeft niet gezien dat het kind al was overgestoken maar is wel opgetrokken,
voorzienbaar dat dan een kind kan worden overreden, van verdachte mag worden gevergd dat hij een
grote mate van zorgvuldigheid in acht neemt tav kwetsbare verkeersdeelnemers.
Verwijtbaar: uitzicht was beperkt door de hoogte van de bus en zijn geringe hoogte, maar dat neemt
de verwijtbaarheid niet weg, hij had immers een andere auto of een hogere stoel kunnen en ook
moeten nemen.
Roekeloosheid: ‘zeer onvoorzichtig gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen
onaanvaardbare risico’s zijn genomen’ (volgt uit MvT). Het is een bijzondere vorm van culpa
, lOMoAR cPSD| 319233
waardoor de strafmaat kan worden verhoogd; het is de zwaarste vorm van culpa die dicht tegen
voorwaardelijk opzet aanligt. Dit rechtvaardigt een verdubbeling van de straf.
Voorbeelden uit de MvT
- Wanneer een verdachte tijdens het rijden zijn mobiele telefoon vasthoudt, de maximumsnelheid
aanzienlijk overschrijdt, rode lichten negeert, zich op de verkeerde weghelft begeeft, terwijl zeer goed
voorstelbaar was dat een (dodelijk) ongeval kon plaatsvinden;
- Wanneer iemand zonder rekening te houden met andere weggebruikers (veel) te hard rijdt bij
gevaarlijke kruisingen, terwijl daarvan levensgevaar of zwaar lichamelijk letsel voor een ander is te
duchten;
- Wanneer een automobilist onder invloed van ruim boven de toegestane hoeveelheid alcohol
slingerend over de weg rijdt met een ruime overschrijding van de maximumsnelheid en daarbij
onvoldoende rechts houdt
- Meerdere malen negeren van een rood kruis, het meerdere keren rijden door rood licht, voor een
langere periode met een hoge snelheid rijden, continu over een vluchtstrook blijven rijden, terwijl dat
niet is toegestaan
- Een aantal van de genoemde gedragingen – overschrijden van de maximumsnelheid, zeer dicht
achter een ander voertuig rijden of het vasthouden van een mobiele telefoon – kunnen (…) niet anders
dan opzettelijk worden gepleegd
HR Filefuik arrest: roekeloosheid werkt strafmaat verhogend en moet dus daarom extra worden
gemotiveerd door de rechter.
Drie noodzakelijke voorwaarden:
1. Een buitengewoon onvoorzichtige gedraging;
2. Dat een zeer ernstig gevaar in het leven roept;
3. De verdachte daarvan bewust was, althans had moeten zijn.
—> ook dient er een nadere/extra motivering van de rechter te zijn te die recht doet aan het
bijzondere karakter van roekeloosheid.
Oorspronkelijke bedoeling wetgever: onder ‘roekeloos’ zou vallen zeer onvoorzichtig rijgedrag
waarbij welbewust met ernstige gevolgen onaanvaardbare risico’s zijn genomen.
HR: dan had je dit anders moeten codificeren, onder roekeloosheid valt: ‘een buitengewoon,
onvoorzichtige gedraging’ die een ‘zeer ernstig gevaar’ in het leven heeft geroepen.
Wetgever: herziening WvW. Gevolg hiervan is dat art. 175 WvW is gewijzigd, aan lid 2 onderdeel b
wordt toegevoegd: ‘van roekeloosheid is in elk geval sprake als het gedrag tevens als een overtreding
van art. 5a WvW kan worden aangemerkt
Verschil tussen voorwaardelijk opzet en roekeloosheid
Voorwaardelijk opzet Roekeloosheid
- Commune delicten art. 307 lid 2, 308 lid 2
1. Bewust 1. Buitengewoon onvoorzichtig
2. Een aanmerlijke kans 2. Zeer ernstige gevolg
3. Aanvaarden 4. Waarvan verdachte zich bewust was of had
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LZondervan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72964 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen