Juridische, financiële en organisatorische aspecten van de gezondheidszorg
INLEIDING
− Eerste vier lessen: professor Eeckloo
− Andere lessen: professor Balthazar
− Planning (onder voorbehoud)
o 10/02: Gezondheidszorgsystemen
o 17/02: Belgisch gezondheidszorgsysteem, financiering
o 24/02: Belgisch gezondheidszorgsysteem, zorgvoorzieningen
o 3/03: Belgisch gezondheidszorgsysteem, organieke wetgeving
o 10/03: Patiëntenrechtenwet
o 17/03: KB 78
o 24/03: Beginnend leven (medisch begeleide voortplanting, zwangerschapsafbreking)
o 31/03: Eindigen leven (euthanasie, medische beslissingen bij het levenseinde)
o 21/04: Aansprakelijkheid in de gezondheidszorg
o 28/04: Beroepsgeheim en privacybescherming
o 5/05: Gedwongen opname, gedwongen behandeling, onbekwaamheid
− Leerstof
o Powerpoints
o Teksten
o Wetteksten (lezen): codex gezondheidsrecht
− Websites belangrijke adviesorganen
− Websites belangrijke administraties
− Examen
o Open vragen
o 2 vragen Eecklo
o 3 vragen Balthazar
1
,GEZONDHEIDSZORGSYSTEMEN
EXAMEN
Percentages niet kennen
Verhoudingen (grote lijnen) wel kennen: waar situeert België zich tov Europees gemiddelde
Spanningsveld
− Doelstellingen gezondheidszorgsystemen
o = Wat overheden en ministers van volksgezondheid voor ogen hebben wanneer ze
gezondheidszorgsystemen oprichten
o Statement on common values and principles, Europese raad, 2006
▪ In deze raad zijn de vakministers van gezondheid vertegenwoordigd
▪ Organisatie van de gezondheidszorg behoort niet tot de Europese
bevoegdheden, maar wel tot de nationale bevoegdheden → in 2006 is men
(EU) er toch in geslaagd om enkele algemene principes op te stellen over de
doelstellingen/kenmerken van een goed gezondheidszorgsysteem →
doelstellingen voor elke overheid die een gezondheidszorgsysteem wenst op
te richten
▪ Universele dekking: alle inwoners van de lidstaten zouden door een
ziekteverzekeringssyteem gedekt moeten zijn, met andere woorden: de
kosten voor de gezondheidszorg komen niet uitsluitend bij het individu
terecht (verplichte ziekteverzekering in België)
▪ Financiële solidariteit: financiële stroom van de “gelukkigen” naar de
“ongelukkigen” (werkgever- en werknemersbijdrage sociale zekerheid →
grote pot kan door iedereen gebruikt worden)
▪ Billijke (eerlijk, redelijk) toegankelijkheid: financiële insteek + geografische
insteek
• Doordat iedereen bijdraagt, heeft iedereen recht op gebruik van het
systeem (financiële)
• Aanbod is toegankelijk vanuit de verschillende geografische
gebieden (geografisch)
• Hierdoor moet men zich niet heel ver verplaatsen om toegang te
hebben tot een gezondheidszorgvoorziening (geografisch)
▪ Kwalitatief aanbod: het aanbod zelf moet van kwalitatief hoogstaand niveau
zijn
• Belangrijkste doelstelling
− Financiële bedreigingen op overheidsniveau
o Bedreigen bovenstaande doelstellingen
o Financing Health Care in the European Union, European Observatory, 2009
▪ Economische context: er moeten voldoende middelen zijn om bovenstaande
doelstellingen te realiseren
▪ Verouderende bevolking: brengt extra ziektekosten/ziektelasten met zich
mee
2
, ▪ Technologische vooruitgang: meer technologische mogelijkheden ikv
behandelingen → brengt kosten met zich mee → financiële bedreiging
▪ Marktmechanismen: stimuleren van volume → brengt kosten met zich mee
→ financiële bedreiging
− De manier waarop gezondheidszorgsystemen met dit spanningsveld omgaan, kan sterk
verschillen
Twee belangrijke begrippen
Hoe kan het gezondheidszorgsysteem beheersbaar blijven?
− Economic sustainability
o = Draagkracht/beheersbaarheid van het economisch systeem van een bepaald land
o Heeft te maken met de totale uitgaven (particulieren + ondernemingen + overheid)
o Heeft te maken met de groei in uitgaven in verhouding tot BBP (= bruto binnenlands
product)
▪ Bruto binnenlands product = de totale geldwaarde van alle eindgoederen en
diensten die gedurende een bepaalde periode (meestal een jaar) in een land
geproduceerd zijn
▪ Maatstaf voor de welvaart in een land
o De uitgaven van de gezondheidszorg zijn onder controle tot het punt waar de
maatschappelijke kost van de gezondheidsuitgaven de toegevoegde waarde door
deze uitgaven overstijgt
▪ Anders gezegd: de uitgaven van de gezondheidszorg omdat iemand ziek is,
brengen meer op dan er ingestoken wordt (toegevoegde waarde), omdat de
persoon in kwestie opnieuw een rol in de maatschappij kan opnemen
▪ Deze evenwichtsoefening is relatief tav overige economische activiteit: het is
makkelijker om de gezondheidskosten te dragen als de overige economische
activiteiten niet zwaar doorwegen tav de welvaart van het land → er speelt
een opportuniteitskost
• Evenwicht tussen uitgaven gezondheidszorg en toegevoegde waarde
• Makkelijker om kosten te dragen in goede economische structuur
(hoog BBP)
o De kans dat de groei in de uitgaven de economische draagkracht bedreigt is groter in
stagnerende of krimpende economie
▪ Indien BBP stijgt, zal het makkelijker zijn het gezondheidszorgsysteem
economisch draagbaar te houden
3
, o Grafiek
▪ X-as: groei in BBP = GDP (gross domestic product)
▪ Y-as: groei in reële uitgave in de gezondheidszorg per hoofd van de bevolking
= per capita
▪ 2012: eerste crisisjaren
▪ Meeste landen, zeker in Europa, situeren zich boven de rode lijn (scheve
verhouding): groei uitgaven in de gezondheidszorg is groter dan groei in BBP
(PROBLEMATISCH)
o Grafiek
▪ 2008: bankencrisis (ontstaan in VS → banken zijn failliet gegaan → belgische
overheid heeft moeten bijspringen om banken te redden → wereldwijde
economische crisis → daling BBP)
4
INLEIDING
− Eerste vier lessen: professor Eeckloo
− Andere lessen: professor Balthazar
− Planning (onder voorbehoud)
o 10/02: Gezondheidszorgsystemen
o 17/02: Belgisch gezondheidszorgsysteem, financiering
o 24/02: Belgisch gezondheidszorgsysteem, zorgvoorzieningen
o 3/03: Belgisch gezondheidszorgsysteem, organieke wetgeving
o 10/03: Patiëntenrechtenwet
o 17/03: KB 78
o 24/03: Beginnend leven (medisch begeleide voortplanting, zwangerschapsafbreking)
o 31/03: Eindigen leven (euthanasie, medische beslissingen bij het levenseinde)
o 21/04: Aansprakelijkheid in de gezondheidszorg
o 28/04: Beroepsgeheim en privacybescherming
o 5/05: Gedwongen opname, gedwongen behandeling, onbekwaamheid
− Leerstof
o Powerpoints
o Teksten
o Wetteksten (lezen): codex gezondheidsrecht
− Websites belangrijke adviesorganen
− Websites belangrijke administraties
− Examen
o Open vragen
o 2 vragen Eecklo
o 3 vragen Balthazar
1
,GEZONDHEIDSZORGSYSTEMEN
EXAMEN
Percentages niet kennen
Verhoudingen (grote lijnen) wel kennen: waar situeert België zich tov Europees gemiddelde
Spanningsveld
− Doelstellingen gezondheidszorgsystemen
o = Wat overheden en ministers van volksgezondheid voor ogen hebben wanneer ze
gezondheidszorgsystemen oprichten
o Statement on common values and principles, Europese raad, 2006
▪ In deze raad zijn de vakministers van gezondheid vertegenwoordigd
▪ Organisatie van de gezondheidszorg behoort niet tot de Europese
bevoegdheden, maar wel tot de nationale bevoegdheden → in 2006 is men
(EU) er toch in geslaagd om enkele algemene principes op te stellen over de
doelstellingen/kenmerken van een goed gezondheidszorgsysteem →
doelstellingen voor elke overheid die een gezondheidszorgsysteem wenst op
te richten
▪ Universele dekking: alle inwoners van de lidstaten zouden door een
ziekteverzekeringssyteem gedekt moeten zijn, met andere woorden: de
kosten voor de gezondheidszorg komen niet uitsluitend bij het individu
terecht (verplichte ziekteverzekering in België)
▪ Financiële solidariteit: financiële stroom van de “gelukkigen” naar de
“ongelukkigen” (werkgever- en werknemersbijdrage sociale zekerheid →
grote pot kan door iedereen gebruikt worden)
▪ Billijke (eerlijk, redelijk) toegankelijkheid: financiële insteek + geografische
insteek
• Doordat iedereen bijdraagt, heeft iedereen recht op gebruik van het
systeem (financiële)
• Aanbod is toegankelijk vanuit de verschillende geografische
gebieden (geografisch)
• Hierdoor moet men zich niet heel ver verplaatsen om toegang te
hebben tot een gezondheidszorgvoorziening (geografisch)
▪ Kwalitatief aanbod: het aanbod zelf moet van kwalitatief hoogstaand niveau
zijn
• Belangrijkste doelstelling
− Financiële bedreigingen op overheidsniveau
o Bedreigen bovenstaande doelstellingen
o Financing Health Care in the European Union, European Observatory, 2009
▪ Economische context: er moeten voldoende middelen zijn om bovenstaande
doelstellingen te realiseren
▪ Verouderende bevolking: brengt extra ziektekosten/ziektelasten met zich
mee
2
, ▪ Technologische vooruitgang: meer technologische mogelijkheden ikv
behandelingen → brengt kosten met zich mee → financiële bedreiging
▪ Marktmechanismen: stimuleren van volume → brengt kosten met zich mee
→ financiële bedreiging
− De manier waarop gezondheidszorgsystemen met dit spanningsveld omgaan, kan sterk
verschillen
Twee belangrijke begrippen
Hoe kan het gezondheidszorgsysteem beheersbaar blijven?
− Economic sustainability
o = Draagkracht/beheersbaarheid van het economisch systeem van een bepaald land
o Heeft te maken met de totale uitgaven (particulieren + ondernemingen + overheid)
o Heeft te maken met de groei in uitgaven in verhouding tot BBP (= bruto binnenlands
product)
▪ Bruto binnenlands product = de totale geldwaarde van alle eindgoederen en
diensten die gedurende een bepaalde periode (meestal een jaar) in een land
geproduceerd zijn
▪ Maatstaf voor de welvaart in een land
o De uitgaven van de gezondheidszorg zijn onder controle tot het punt waar de
maatschappelijke kost van de gezondheidsuitgaven de toegevoegde waarde door
deze uitgaven overstijgt
▪ Anders gezegd: de uitgaven van de gezondheidszorg omdat iemand ziek is,
brengen meer op dan er ingestoken wordt (toegevoegde waarde), omdat de
persoon in kwestie opnieuw een rol in de maatschappij kan opnemen
▪ Deze evenwichtsoefening is relatief tav overige economische activiteit: het is
makkelijker om de gezondheidskosten te dragen als de overige economische
activiteiten niet zwaar doorwegen tav de welvaart van het land → er speelt
een opportuniteitskost
• Evenwicht tussen uitgaven gezondheidszorg en toegevoegde waarde
• Makkelijker om kosten te dragen in goede economische structuur
(hoog BBP)
o De kans dat de groei in de uitgaven de economische draagkracht bedreigt is groter in
stagnerende of krimpende economie
▪ Indien BBP stijgt, zal het makkelijker zijn het gezondheidszorgsysteem
economisch draagbaar te houden
3
, o Grafiek
▪ X-as: groei in BBP = GDP (gross domestic product)
▪ Y-as: groei in reële uitgave in de gezondheidszorg per hoofd van de bevolking
= per capita
▪ 2012: eerste crisisjaren
▪ Meeste landen, zeker in Europa, situeren zich boven de rode lijn (scheve
verhouding): groei uitgaven in de gezondheidszorg is groter dan groei in BBP
(PROBLEMATISCH)
o Grafiek
▪ 2008: bankencrisis (ontstaan in VS → banken zijn failliet gegaan → belgische
overheid heeft moeten bijspringen om banken te redden → wereldwijde
economische crisis → daling BBP)
4
