BIOLOGIE – LES 3
4. PSYCHOFARMACA EN DRUGS
• Psychofarmaca
= alle farmaceutische stoffen die inwerken op de hersenen
• Psycho-actieve middelen
= alle middelen die een bewustzijnsverandering tot gevolg hebben zowel medisch als recreatief
waaronder drugs:
- Producten die men inneemt zonder medische reden om gevoelens/ bewustzijn te wijzigen
- Legaal illegaal
- Drugsafhankelijkheid
✓ ↖ verbruiken dan voorgenomen
✓ Niet kunnen stoppen
✓ Veel tijd en energie in gebruik steken
✓ Negatieve consequenties ➔ blijven gebruiken
, • Afhankelijkheid of verslaving
- Fysieke afhankelijkheid
→ Zonder de drug in het lichaam: lichamelijke ontwenningsverschijnselen zoals
beven, zweten, misselijkheid, pijn, slaapproblemen, hartkloppingen
- Psychische afhankelijkheid
- Zonder de drug in het lichaam: angstig, depressief, geïrriteerd
➔ De cliënt met een afhankelijkheidsproblematiek kan niet weerstaan aan de drug ondanks alle risico’s …
• Tolerantie of gewenning
- Het lichaam went: steeds grotere dosissen zijn nodig om eenzelfde effect te
bekomen
- bron van verslaving
- Biologische basis: invloed neurotransmissie hersenen:
✓ Inname drugs ➔ neurotransmissie ↗↗ ➔aanmaak NT door neuronen↘
✓ Afwezigheid drugs ➔ neurotransmissie blijft verlaagd ➔
ontwenningsverschijnselen
✓ Neurotransmissie is verlaagd door ↘ NT ➔ 2de inname grotere drugdosis
nodig om zelfde effect te verkrijgen!
• Biologische werking psychofarmaca
- Beïnvloeden chemische prikkeloverdracht
- Invloed op 1 NT invloed op meerdere NT’s
- Transmitteragonisten: versterken de transmissie
- Aanmaak van neurotransmitters vergemakkelijken: transmitter-agonisten kunnen een
verhoging van het aantal precursorcellen in de presynaptische cel veroorzaken
- Afbraak door enzym of re-uptake van neurotransmitters inhiberen: langere inwerking van de
neurotransmitter op zijn receptor ter hoogte van de post-synaptische cel → ontstaan van
groter post-synaptische potentiaal
- Vervanging van de neurotransmitter door als agonist zelf te binden op een receptor →
activatie van receptoren in post-synaptische membraan, ontstaan van post-synaptisch signaal
Bv. 1: Prozac → serotonine-agonist
Bv. 2: Cocaïne en amfetamines → dopamine-agonist
, → Transmitterantagonisten: verzwakken de neurotransmissie
- De aanmaak of vrijstelling van neurotransmitters bemoeilijken: ofwel blokkeren van enzymen die
instaan voor de productie van neurotransmitters ofwel laten weglekken van de neurotransmitter uit
de vesikels ofwel bemoeilijken van het openbreken van de vesikels
- Afbraak door enzym of re-uptake versnellen: kortere inwerking van de neurotransmitter op zijn
receptor ter hoogte van de post-synaptische cel → ontstaan van kleiner post-synaptisch signaal
- Vervanging van een neurotransmitter door als antagonist zelf te binden op receptor → Blokkeren van
receptoren in post-sypnatische membraan, transmitter-antagonist zal juist geen post-synaptisch
signaal uitlokken.
Bv. Aripiprazol (Abilify®), clozapine (Leponex®), risperidon (Risperdal®, Risperdal Consta®),
olanzapine (Zyprexa®), paliperidon (Invega®) en quetiapine (Seroquel®)
= Antipsychotica → dopamine antagonist
4.1. PSYCHOFARMACA
• Slaap- en kalmeermiddelen
- Biologische werking:
Werken agonistisch in op de inhiberende neurotransmitter GABA door te binden aan post-synaptische GABA
receptoren
→ Bij angst- en slaapstoornissen is het CZS overgeactiveerd!
Gevolg:
✓ Cl--kanalen openen
✓ IPSP uitlokken en kans op actiepotentiaal in post-synaptische zenuwcel verkleinen
✓ Onderdrukken zo de werking van CZS en lokken een kalmerend effect uit!
, - 2 soorten:
✓ Barbituraten
Rechtstreekse inwerking op de Cl--kanalen
Wanneer: bij angst, sedatief (= verdovend)
Ernstige neveneffecten ➔ therapie
✓ Benzodiazepinen
Onrechtstreekse inwerking op de Cl--kanalen
Wanneer: angst, slaapstoornissen, spasticiteit, status epilepticus
- Bijwerkingen:
- Sedatie
- Tolerantie
- Psychische en fysieke afhankelijkheid
Bv. 1: Valium®, diazepam®, …
Bv. 2: Rohypnol ®, … in combi met alcohol ➔ euforie, verdovend, amnetisch = “Date rape drug”
4. PSYCHOFARMACA EN DRUGS
• Psychofarmaca
= alle farmaceutische stoffen die inwerken op de hersenen
• Psycho-actieve middelen
= alle middelen die een bewustzijnsverandering tot gevolg hebben zowel medisch als recreatief
waaronder drugs:
- Producten die men inneemt zonder medische reden om gevoelens/ bewustzijn te wijzigen
- Legaal illegaal
- Drugsafhankelijkheid
✓ ↖ verbruiken dan voorgenomen
✓ Niet kunnen stoppen
✓ Veel tijd en energie in gebruik steken
✓ Negatieve consequenties ➔ blijven gebruiken
, • Afhankelijkheid of verslaving
- Fysieke afhankelijkheid
→ Zonder de drug in het lichaam: lichamelijke ontwenningsverschijnselen zoals
beven, zweten, misselijkheid, pijn, slaapproblemen, hartkloppingen
- Psychische afhankelijkheid
- Zonder de drug in het lichaam: angstig, depressief, geïrriteerd
➔ De cliënt met een afhankelijkheidsproblematiek kan niet weerstaan aan de drug ondanks alle risico’s …
• Tolerantie of gewenning
- Het lichaam went: steeds grotere dosissen zijn nodig om eenzelfde effect te
bekomen
- bron van verslaving
- Biologische basis: invloed neurotransmissie hersenen:
✓ Inname drugs ➔ neurotransmissie ↗↗ ➔aanmaak NT door neuronen↘
✓ Afwezigheid drugs ➔ neurotransmissie blijft verlaagd ➔
ontwenningsverschijnselen
✓ Neurotransmissie is verlaagd door ↘ NT ➔ 2de inname grotere drugdosis
nodig om zelfde effect te verkrijgen!
• Biologische werking psychofarmaca
- Beïnvloeden chemische prikkeloverdracht
- Invloed op 1 NT invloed op meerdere NT’s
- Transmitteragonisten: versterken de transmissie
- Aanmaak van neurotransmitters vergemakkelijken: transmitter-agonisten kunnen een
verhoging van het aantal precursorcellen in de presynaptische cel veroorzaken
- Afbraak door enzym of re-uptake van neurotransmitters inhiberen: langere inwerking van de
neurotransmitter op zijn receptor ter hoogte van de post-synaptische cel → ontstaan van
groter post-synaptische potentiaal
- Vervanging van de neurotransmitter door als agonist zelf te binden op een receptor →
activatie van receptoren in post-synaptische membraan, ontstaan van post-synaptisch signaal
Bv. 1: Prozac → serotonine-agonist
Bv. 2: Cocaïne en amfetamines → dopamine-agonist
, → Transmitterantagonisten: verzwakken de neurotransmissie
- De aanmaak of vrijstelling van neurotransmitters bemoeilijken: ofwel blokkeren van enzymen die
instaan voor de productie van neurotransmitters ofwel laten weglekken van de neurotransmitter uit
de vesikels ofwel bemoeilijken van het openbreken van de vesikels
- Afbraak door enzym of re-uptake versnellen: kortere inwerking van de neurotransmitter op zijn
receptor ter hoogte van de post-synaptische cel → ontstaan van kleiner post-synaptisch signaal
- Vervanging van een neurotransmitter door als antagonist zelf te binden op receptor → Blokkeren van
receptoren in post-sypnatische membraan, transmitter-antagonist zal juist geen post-synaptisch
signaal uitlokken.
Bv. Aripiprazol (Abilify®), clozapine (Leponex®), risperidon (Risperdal®, Risperdal Consta®),
olanzapine (Zyprexa®), paliperidon (Invega®) en quetiapine (Seroquel®)
= Antipsychotica → dopamine antagonist
4.1. PSYCHOFARMACA
• Slaap- en kalmeermiddelen
- Biologische werking:
Werken agonistisch in op de inhiberende neurotransmitter GABA door te binden aan post-synaptische GABA
receptoren
→ Bij angst- en slaapstoornissen is het CZS overgeactiveerd!
Gevolg:
✓ Cl--kanalen openen
✓ IPSP uitlokken en kans op actiepotentiaal in post-synaptische zenuwcel verkleinen
✓ Onderdrukken zo de werking van CZS en lokken een kalmerend effect uit!
, - 2 soorten:
✓ Barbituraten
Rechtstreekse inwerking op de Cl--kanalen
Wanneer: bij angst, sedatief (= verdovend)
Ernstige neveneffecten ➔ therapie
✓ Benzodiazepinen
Onrechtstreekse inwerking op de Cl--kanalen
Wanneer: angst, slaapstoornissen, spasticiteit, status epilepticus
- Bijwerkingen:
- Sedatie
- Tolerantie
- Psychische en fysieke afhankelijkheid
Bv. 1: Valium®, diazepam®, …
Bv. 2: Rohypnol ®, … in combi met alcohol ➔ euforie, verdovend, amnetisch = “Date rape drug”
