H8: ziekten van de dundarm
Herhaling anatomie & fysiologie
Lezen
Vertering en opname
Voedingsstoffen bestaan meestal uit complexe ketens van eenvoudiger moleculen
Koolhydraten
Vertering KH begint al in de mond: speekselamylase
Breekt complexe KH af tot di-en trisachariden
Maltose of maltotriose = 2 of 3 aan elkaar gebonden glucose moleculen
Sucrose = glucose en fructose
Lactose = galactose en glucose
Enzymes uit borstelzoom: maltase, sucrase en lactase zullen de disacharaden splitsen tot
monosachariden
enkelvoudige suikers opgenomen via gefaciliteerde diffusie/ cotransport
Enkelvoudige suikers die binnenkomen in darmcel zullen aan de kant van de basale membraan terug
uitgescheiden worden via gefaciliteerde diffusie in de interstitiële vloeistof
daarna via darmcapillairen in poortader
Vetten
Vetten meestal ovv triglyceriden ingenomen
in darm door galzouten geëmulgeerd en vervolgens door pancreaslipase gesplitst in vrije
vetzuren + glycerol
vetuzren + galzouten micellen
Micellen in contact met brush border vetzuren doorheen celmembraam
Darmcellen maken uit vrije vetzuren en glycerol opnieuw triglyceriden
Met eiwitten en fosfolipiden bekleed chylomicronen
o Chylomicronen door exocytose in de interstitiële vloeistof gesecreteerd, waar ze via
lymfe in bloedbaan terechtkomen
Korte vetzuren die niet in cholymicronen worden opgeslagen kunnen in bloed oplossen zo naar
lever
Eiwitten
Pepsine in de maag breekt grote eiwitten af tot middelgrote peptideketens
Trypsine, chymotrypsine en carboxypeptidase zullen deze peptideketens verder splitsen tot
AZ en kleine peptidefragmenten
Afzonderlijke AZ opgenome in epitheelcellen van darmwand via gefaciliteerde diffusie/cotransport
Water en elektrolyten
Behoud van water kost geen energie, het grotendeels osmotische gradiënt volgt
Osmotische gradiënt veroorzaakt door opname van Na-en Cl ionen
, o Water en natrium zullen elkaar meestal volgen
Opname calcium mee beïnvloed door parathormoon en calcitriol
Vitamines
Vetoplosbare vitamines = gemengd in vetdruppels als de maag buitenkomen
komen na splitsing ook in micellen terecht & zo samen met producten van vetvertering
opgenomen
Wateroplosbare vitamines: opgenomen door ephiteelcellen van het spijsverteringskanaal
Behalve B12 alleen opgenomen indien gebonden aan intrinsieke factor
Absorptiestoornissen en digestiestoornissen
Digestiestoornissen ontstaan tgv tekort of dysfunctie van spijsverteringsenzymes die instaan voor de
afbraak van ingenomen VM tot kleinere moleculen die door lichaam kunnen opgenomen worden
Absorptiestoornissen: wanneer er iets misloopt bij opname of transport van mono-en disachariden,
peptiden en AZ, monoglyceriden en vetzuren, vitaminen, mineralen en spoorelementen door
enterocyten van de dundarm-mucosa
Vetabsorptie en steatorree
Voor vertering en absorptie vetten pancreaslipase + gal nodig
Na maaltijd secreteren endocriene cellen in het duodenum cholecystokinine laat galblaas
contraheren en zet pancreas aan tot vormen van enzymes
vetten opnemen in micellen
steatorree = vetten moeilijk of niet verteren en niet opgenomen worden in lichaam
3 mogelijke problemen:
1. Problemen met emulsie
Oorzaak te lage concentratie van geconjugeerde galzouten in darmlumen
Stoornissen ontstaan door :
- Galwegobstructie
- Deconjugatie van galzouten als gevolg van bacteriële overgroei in darm
- Verlies van galzouten na ileumresecties of uitgebreide ileitis
Steatorree is in deze gevallen niet zo ernstig vetzuren kunnen ook deel wateroplosbaar en via
grote oppervlake darm worden opgenomen
Niet in water oplosbare substanties: cholesterol, vetoplos vit wel problemen
2. Problemen met vertering
Oorzaak: onvoldoende vertering door pancreasenzymes te weinig (pancreasinfsufficiëntie) aanwezig
of onwerkbaar
Bijvoorbeeld: pancreasinsufficiëntie door alcohol of door chronische pancreatitis
Ernstige steatoree + verteringsproblemen met KH en eiwitten
3. Malabsorptie en gestoorde triglyceridensynthese
Oorzaak: bij beschadiging dundarmephiteel of te klein dundarmoppervlak
Herhaling anatomie & fysiologie
Lezen
Vertering en opname
Voedingsstoffen bestaan meestal uit complexe ketens van eenvoudiger moleculen
Koolhydraten
Vertering KH begint al in de mond: speekselamylase
Breekt complexe KH af tot di-en trisachariden
Maltose of maltotriose = 2 of 3 aan elkaar gebonden glucose moleculen
Sucrose = glucose en fructose
Lactose = galactose en glucose
Enzymes uit borstelzoom: maltase, sucrase en lactase zullen de disacharaden splitsen tot
monosachariden
enkelvoudige suikers opgenomen via gefaciliteerde diffusie/ cotransport
Enkelvoudige suikers die binnenkomen in darmcel zullen aan de kant van de basale membraan terug
uitgescheiden worden via gefaciliteerde diffusie in de interstitiële vloeistof
daarna via darmcapillairen in poortader
Vetten
Vetten meestal ovv triglyceriden ingenomen
in darm door galzouten geëmulgeerd en vervolgens door pancreaslipase gesplitst in vrije
vetzuren + glycerol
vetuzren + galzouten micellen
Micellen in contact met brush border vetzuren doorheen celmembraam
Darmcellen maken uit vrije vetzuren en glycerol opnieuw triglyceriden
Met eiwitten en fosfolipiden bekleed chylomicronen
o Chylomicronen door exocytose in de interstitiële vloeistof gesecreteerd, waar ze via
lymfe in bloedbaan terechtkomen
Korte vetzuren die niet in cholymicronen worden opgeslagen kunnen in bloed oplossen zo naar
lever
Eiwitten
Pepsine in de maag breekt grote eiwitten af tot middelgrote peptideketens
Trypsine, chymotrypsine en carboxypeptidase zullen deze peptideketens verder splitsen tot
AZ en kleine peptidefragmenten
Afzonderlijke AZ opgenome in epitheelcellen van darmwand via gefaciliteerde diffusie/cotransport
Water en elektrolyten
Behoud van water kost geen energie, het grotendeels osmotische gradiënt volgt
Osmotische gradiënt veroorzaakt door opname van Na-en Cl ionen
, o Water en natrium zullen elkaar meestal volgen
Opname calcium mee beïnvloed door parathormoon en calcitriol
Vitamines
Vetoplosbare vitamines = gemengd in vetdruppels als de maag buitenkomen
komen na splitsing ook in micellen terecht & zo samen met producten van vetvertering
opgenomen
Wateroplosbare vitamines: opgenomen door ephiteelcellen van het spijsverteringskanaal
Behalve B12 alleen opgenomen indien gebonden aan intrinsieke factor
Absorptiestoornissen en digestiestoornissen
Digestiestoornissen ontstaan tgv tekort of dysfunctie van spijsverteringsenzymes die instaan voor de
afbraak van ingenomen VM tot kleinere moleculen die door lichaam kunnen opgenomen worden
Absorptiestoornissen: wanneer er iets misloopt bij opname of transport van mono-en disachariden,
peptiden en AZ, monoglyceriden en vetzuren, vitaminen, mineralen en spoorelementen door
enterocyten van de dundarm-mucosa
Vetabsorptie en steatorree
Voor vertering en absorptie vetten pancreaslipase + gal nodig
Na maaltijd secreteren endocriene cellen in het duodenum cholecystokinine laat galblaas
contraheren en zet pancreas aan tot vormen van enzymes
vetten opnemen in micellen
steatorree = vetten moeilijk of niet verteren en niet opgenomen worden in lichaam
3 mogelijke problemen:
1. Problemen met emulsie
Oorzaak te lage concentratie van geconjugeerde galzouten in darmlumen
Stoornissen ontstaan door :
- Galwegobstructie
- Deconjugatie van galzouten als gevolg van bacteriële overgroei in darm
- Verlies van galzouten na ileumresecties of uitgebreide ileitis
Steatorree is in deze gevallen niet zo ernstig vetzuren kunnen ook deel wateroplosbaar en via
grote oppervlake darm worden opgenomen
Niet in water oplosbare substanties: cholesterol, vetoplos vit wel problemen
2. Problemen met vertering
Oorzaak: onvoldoende vertering door pancreasenzymes te weinig (pancreasinfsufficiëntie) aanwezig
of onwerkbaar
Bijvoorbeeld: pancreasinsufficiëntie door alcohol of door chronische pancreatitis
Ernstige steatoree + verteringsproblemen met KH en eiwitten
3. Malabsorptie en gestoorde triglyceridensynthese
Oorzaak: bij beschadiging dundarmephiteel of te klein dundarmoppervlak
