VOLLEDIGE samenvatting taal en meertaligheid

1- Krachtlijn meertaligheid
WAT IS TAAL?
WAT IS TAAL

Taal gebruiken voor algemene communicatie
→ keuze onderwerp bepaalt jargon
→ de verschillende jargons: onderdeel van natuurlijke taal + dezelfde grammatica

KENMERKEN VAN (NATUURLIJK, MENSELIJKE) TALEN
 STRUCTUUR
→ alle regels samen vormen de grammatica
Nederlands: 3 verschillende volgordes van de elementen mogelijk
1. Morgen reis ik naar Apeldoorn.
2. Naar Apeldoorn reis ik morgen.
3. Ik reis morgen naar Apeldoorn.
→ talen divers qua structuur (regels) , wel gemeenschappelijke basis

 ALLE TALEN DELEN UNIVERSELE EIGENSCHAPPEN
* alle talen bestaan uit kleine elementen
- worden grotere gehelen
- combinatie om zinnen te vormen
* alle gesproken talen hebben klinkers en medeklinkers
* alle talen: ontkennende bewerking, vragen stellen, bevelen doorgeven
* alle talen manier om complexe zinnen te maken
* altijd duidelijk naar wie ‘zich’ verwijst
* alle talen woorden voor ‘zwart’ en ‘wit’ of ‘donker’ en ‘licht’

 DUBBELE ARTICULATIE
→ woorden los gezien bepaalde betekenis
→ combinatie met andere woorden → eventueel complexe boodschap
Boodschap afhankelijk van de volgorde van de woorden

 INTERACTIE
→ taal wordt verworven door kinderen via interactie
→ taal wordt overgedragen van generatie op generatie

 CREATIVITEIT
→ door regels steeds nieuwe, unieke zinnen mogelijk te maken

 SAMEN HANDELEN
→ mensen stemmen taalgebruik af op de gesprekspartner, die reageert op wat ander zegt

 SPONTAAN
→ los van het hier en nu
→ altijd op elk moment kun je praten, geen stimulans nodig

 ARBITRAIR: WILLEKEURIG
→ willekeurige relatie tussen vorm en betekenis
! uitzondering op de willekeurigheid
→ onomatopeeën: klanknabootsingen
→ klank weerspiegelt deels betekenis

,VERSCHILLENDE TYPES TALEN
 NATUURLIJK, MENSELIJKE TALEN
 DIERENTALEN
- geen creativiteit
- stimulans nodig → niet spontaan
- soms arbitrair, soms niet
 KUNSTTALEN
→ door mensen bewust ontworpen of geconstrueerd
Waarom: problemen internationale communicatie oplossen
Volken dichter bij elkaar brengen
- dubbele articulatie
- arbitrair
- veranderen niet in de loop van de tijd
- niet verworven van jongsaf
 COMPUTERTALEN
 NON-VERBALE COMMUNICATIE
→ taal zonder woorden

TAAL ALS LEVEND ORGANISME

TALEN WORDEN GEBOREN EN STERVEN
Geboren:
PIDGIN-TALEN
In Noord-Amerika verstonden Nederlanders en indianen elkaar door het pidgin Delaware.
* geen moedertaalsprekers
* wordt geleerd als tweede taal.
* mengtaal, vereenvoudigde taal
* Eenvoudige structuur & minimale woordenschat
* ontstaat als communicatiemiddel tussen twee of meer groepen die geen gemeenschappelijke taal
hebben.

CREOOLS
Nederlandse invloeden in Papiamentu op de Caribische eilanden
* geleerd als eerste taal → taalgemeenschap die de creooltaal als moedertaal heeft
* eigen grammaticale structuur ontwikkeld

- Prestigieuze taal van kolonisten: groot deel van woordenschat cf. Engels
- inheemse talen: fonologische en grammaticale basis

LINGUA FRANCA
een Chinees en een Koeweiti spreken Engels met elkaar.
* geen gemeenschappelijke moedertaal

Sterven
Waarom erg
- minder data om te bestuderen
- ramp voor volg en zijn cultuur

Waarom verdwijnen? → niet meer overgedragen van generatie op generatie
- laag prestige
- verlies van leefomgeving, verschillende contexten nodig om te overleven

,TAALVARIATIE, REGISTERS, REPERTOIRES

Dialect → taalvariëteit die aan specifieke regio verbonden is
Regio? → mensen kunnen elkaar verstaan ➔ hetzelfde dialect
→ wat is verstaan?? ➔ geen grens vast te leggen tussen twee dialecten

Grens taal en dialect ook onduidelijk met criteria ‘verstaanbaarheid’
→ andere criteria: politieke criteria → taal is een dialect met een leger

Save: taalvariëteiten, in het midden laten of het een taal of een dialect is
Sociologen van de taalkunde onderzoeken: etnololect (etnische groepen hebben eigen taalvariëteit)
Dialect (grafische groepen)
Sociolect (soc-eco klassen)
STANDAARDTAAL
→ ‘dialect’ van de elite
→ politieke beslissing, meeste prestige

TAALVERANDERING
Contact tussen verschillende taalvariëteiten leidt tot taalverandering
→ woorden overnemen met hogere status

V/M- TAAL
In sommige talen zijn er seksevariëteiten, maar uit onderzoek blijken v en m zelfde taal te spreken
→ te simpel ‘alle vrouwen’ en ‘alle mannen’
→ meer factoren die taal van persoon bepalen dan geslacht
JONGERENTAAL
→ manier van jongeren om zich af te zetten tegen wie ouder is dan hen
→ onderscheid in gesproken woorden & schrijfstijl
Afkorten kan het fonologische bewustzijn versterken
Jongeren weten goed in welke context welke ‘taal’ gebruiken

HET NEDERLANDS VAN MENSEN MET EEN MIGRATIEACHTERGROND
Herkenbaar: kort en stotende uitspraken
Verschillende taalvariëteiten duidelijk: moedertaal geïntegreerd in het Nederlands
I-> ‘nieuwe nederlandsen’ = Etnolecten
→ andere moedertaal maar toch vaak Nederlandstalig
→ eerst gegroeid buiten Nederlandse taalgebied, dan binnen

MAROKKAANS NEDERLANDS
* weglaten functionele elementen zoals: LV, ‘er’ onbepaalde lidwoorden, hulp & koppelww
* uitspraak: ‘sj’
Tweedegeneratiesprekers: enkel ‘sj’ begin woord als het begint met ‘s’
Bv niet: huisj
------------------------
MOEDERTAAL
→ taal die je tijdens je vroegste jeugd, nog voordat je naar school gaat, wordt aangeleerd

THUISTAAL
→DAT: dagelijks algemene taalvaardigheid

SCHOOLTAAL
→ CAT: cognitieve academische taalvaardigheid

, TAAL EN CULTUUR

Cultuur = gehele waarden- en normenpatroon van een samenleving , materiële cultuur
Relatie taal en cultuur duidelijk door de woordenschat van een taal
Bv. Wipmolen, meelmolen, windmolen,… veel uitdrukking met molen
→ molen is groot deel van cultuur

Taal kan ook belangrijk deel zijn van de cultuur

Relatie cultuur en taal: verwantschapssysteem
→ systeem van termen waarmee familierelaties worden aangeduid
→ wijze waarop iemand, iemand aanspreekt weerspiegeling sociale structuur
→ u of jij is cultureel bepaald