Wondzorg
H1: Anatomie en fysiologie van de huid
Functies van de huid
= ingewikkeld maar multifunctioneel orgaan dat ervoor zorgt dat mens kan leven
= barrière tussen lichaam en buitenwereld
= grootste orgaan van menselijk lichaam
Eigenschappen?
- 2,7 – 3,6 kg
- 0,05 – 4 mm
- Belangrijke psychosociale functie: bepaalt groot deel van uiterlijk
Volgende functies:
- Bescherming tegen
o Koude en hitte
o Druk en stoten
o Effecten van chemische substanties
o Invasie van bacteriën en virussen
o Verlies van warmte en vocht door talgproductie
- Zorgen voor afkoeling door zweetsecretie
- Absorptie van actieve bestanddelen
- Aanmaak van vitamine D
- Thermoregulatie door beïnvloeden van huidcirculatie
- Waarnemen van druk, vibratie, tast, pijn en temp.
Anatomie van de huid
Opgebouwd uit twee lagen
- Opperhuid (epidermis) en lederhuid (dermis)
- => We hebben ook nog een derde de hypodermis (subcutis), die wordt niet meegerekend.
o Opslagplaats van energiereserves en vormt contouren van lichaam
- Onder de subcutis: fascia => rust op onderliggende spieren, vet, bot, kraakbeen afhankelijk van
locatie
Epidermis
= opperhuid
= buitenste beschermlaag van lichaam
= dunste laag van huid
= golvend verloop en stulpt uit in dermis
Dermis en epidermis: gescheiden door basale membraan
1
,Epidermis: 5 lagen
1. Stratum basale
2. Stratum spinosum = stekellaag
3. Stratum granulosum = korrellaag
4. Stratum lucidum = heldere laag
5. Stratum corneum = hoornlaag
Epidermis: 4 celtypes
1) Keratinocyten
2) Melanocyten
3) Langerhanscellen
4) Merkelcellen
Cellagen van de epidermis
Stratum basale
= onderste laag – vormt grens met dermis
- Uitwisseling van voeding en afvalstoffen
- Epidermis = niet bevloeid
- Aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen en afvoer van CO2 en afvalstoffen
- Eenlagig cilindrisch epitheel
- Nieuwe cellen of keratinocyten aanmaken
o Keratinocyten schuiven naar boven = worden droger en platter
▪ 3/4 weken nodig om van basale tot corneum te gaan
▪ Om dan als dood celmateriaal of huidschilfer van huid af te vallen
▪ Door voortdurende celdeling => opperhuid in staat om herstellen na
beschadiging
▪ Enkel epidermis beschadigd = GEEN LITTEKEN
Stratum spinosum
= ligt boven stratum basale
= bestaat uit meerdere cellagen
Bij gezonde huid? Dikste laag
Bevat? Levende celen die zeer gehecht met elkaar verbonden zijn door desmosomen = celverbinding
Stratum granulosum
= derde laag van epidermis
= opgebouwd uit 2/3 lagen met afgeplatte cellen
Begin verhoorningsproces en gaan cellen stilaan doden – keratinocyten sterven af en verliezen kern
Worden corneocyten genoemd
2
,Stratum lucidum
= bestaat uit dood celmateriaal
= huidlaag: doorschijnend
= enkel bij HANDPALMEN en VOETZOLEN
Stratum corneum
= buitenste laag
= eindfase van verhoorningsproces
= cellen of corneocyten zijn plat, volledig verhoornd en hebben geen celkern
= afbraak van desmosomen die de corneocyten met elkaar verbinden, gaan corneocyten loslaten en
schilferen
Structuur?
- Vergelijkbaar met bakstenen muur
- Platte celen of corneocyten liggen op elkaar omgeven door vetrijke matrix/ hydrolipiden als
cement => HEEL BELANGRIJK voor barrièrefunctie
Zuurmantel
= beschermende film aan oppervlakte – bestaat uit zweet, talg, verhoorningsproducten en zuurstof
= zuurtegraad/ pH is 4,5 – 5,5
Lage pH: micro-organismen niet makkelijk kunnen vermenigvuldigen
Water lost de zuurmantel op. Uren duren tegen herstel
Celtypes van epidermis
= bestaat v 90% uit keratinocyten/ epitheelcellen
= geven structuur en vormen van fysieke barrière tegen het binnendringen van bacteriën, schimmels
en virussen
Basale keratinocyten in stratum basale kunnen zich delen. Keratinocyten beweegt zich naar boven. Dit
verandert de structuur, vorm en samenstelling van keratinocyten. Andere helft blijft in basale laag voor
nieuwe celcyclus. Zij beginnen met differentiatieproces en sterven uiteindelijk.
Melanocyten = pigmentcellen
- Functie: produceren van melanine => wordt afgegeven aan keratinocyten in basale laag.
- Verantwoordelijk: kleuring van huid
- Na blootstelling van zon: huid meer melanine
Langerhanscellen = immuuncellen en hebben sterk vertakt uiterlijk
- Herkennen ongewenste binnendringers
- Immuunsysteem gaat dan de binnendringers proberen vernietigen
Merkelcellen = receptoren die verantwoordelijk zijn voor de lichte tastzin en komen voor in stratum
basale.
3
, Dermis
= lederhuid
= veel dikker dan de epidermis
= varieert van 1 – 3 mm
= opgebouwd uit bindweefsel en bestaat uit veel celtussenstof
= bevat bloedvaten, lymfevaten, zenuwvezels, andere structuren (talgklieren, zweetklieren,
haarfollikels
Dermis: 2 lagen
- Bovenste: stratum papillaire
- Onderste: stratum reticulaire
Dermis: 3 soorten cellen
- Fibroblasten
- Macrofagen
- Mestcellen
Dermis: 2 soorten vezels
- Collageenvezels
- Elastinevezels
Cellagen van de dermis
Stratum papillaire
= veroorzaakt lijntjes aan de oppervlakte van huid => goed zichtbaar bij vingerafdruk
= golvende uitlopers in epidermis
= voorziet stratum basale van voedingsstoffen en zuurstof
Bestaan? Netwerk van collageen- en elastinevezels waarin fibroblasten en andere celtypes voorkomen
Collageen en elastine zijn eiwitten die voorkomen in bindweefsel en worden aangemaakt door
fibroblasten. Collageenvezels zijn belangrijk voor huidstructuur en stevigheid. Elastinevezels kunnen
gezien worden als elastiek. Elastine zorgt ervoor dat verschillende soorten bindweefsel in lichaam hun
oorspronkelijke vorm en grootte terugkrijgen.
Afname van elastine: huid- en lichaamsveroudering, zowel zichtbaar als onzichtbaar
Stratum reticulaire
= diepere deel van dermis
= bevat robuust netwerk van parallelle collageenvezels
= bevat minder cellen dan papillaire
= bevat ook bloed- en lymfevaten, zenuwen, klieren en receptoren
Vezelrijke laag maakt huid soepel, rekbaar en stevig. Collageenbundels binden de huid ook aan het
onderhuidse weefsel.
4
H1: Anatomie en fysiologie van de huid
Functies van de huid
= ingewikkeld maar multifunctioneel orgaan dat ervoor zorgt dat mens kan leven
= barrière tussen lichaam en buitenwereld
= grootste orgaan van menselijk lichaam
Eigenschappen?
- 2,7 – 3,6 kg
- 0,05 – 4 mm
- Belangrijke psychosociale functie: bepaalt groot deel van uiterlijk
Volgende functies:
- Bescherming tegen
o Koude en hitte
o Druk en stoten
o Effecten van chemische substanties
o Invasie van bacteriën en virussen
o Verlies van warmte en vocht door talgproductie
- Zorgen voor afkoeling door zweetsecretie
- Absorptie van actieve bestanddelen
- Aanmaak van vitamine D
- Thermoregulatie door beïnvloeden van huidcirculatie
- Waarnemen van druk, vibratie, tast, pijn en temp.
Anatomie van de huid
Opgebouwd uit twee lagen
- Opperhuid (epidermis) en lederhuid (dermis)
- => We hebben ook nog een derde de hypodermis (subcutis), die wordt niet meegerekend.
o Opslagplaats van energiereserves en vormt contouren van lichaam
- Onder de subcutis: fascia => rust op onderliggende spieren, vet, bot, kraakbeen afhankelijk van
locatie
Epidermis
= opperhuid
= buitenste beschermlaag van lichaam
= dunste laag van huid
= golvend verloop en stulpt uit in dermis
Dermis en epidermis: gescheiden door basale membraan
1
,Epidermis: 5 lagen
1. Stratum basale
2. Stratum spinosum = stekellaag
3. Stratum granulosum = korrellaag
4. Stratum lucidum = heldere laag
5. Stratum corneum = hoornlaag
Epidermis: 4 celtypes
1) Keratinocyten
2) Melanocyten
3) Langerhanscellen
4) Merkelcellen
Cellagen van de epidermis
Stratum basale
= onderste laag – vormt grens met dermis
- Uitwisseling van voeding en afvalstoffen
- Epidermis = niet bevloeid
- Aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen en afvoer van CO2 en afvalstoffen
- Eenlagig cilindrisch epitheel
- Nieuwe cellen of keratinocyten aanmaken
o Keratinocyten schuiven naar boven = worden droger en platter
▪ 3/4 weken nodig om van basale tot corneum te gaan
▪ Om dan als dood celmateriaal of huidschilfer van huid af te vallen
▪ Door voortdurende celdeling => opperhuid in staat om herstellen na
beschadiging
▪ Enkel epidermis beschadigd = GEEN LITTEKEN
Stratum spinosum
= ligt boven stratum basale
= bestaat uit meerdere cellagen
Bij gezonde huid? Dikste laag
Bevat? Levende celen die zeer gehecht met elkaar verbonden zijn door desmosomen = celverbinding
Stratum granulosum
= derde laag van epidermis
= opgebouwd uit 2/3 lagen met afgeplatte cellen
Begin verhoorningsproces en gaan cellen stilaan doden – keratinocyten sterven af en verliezen kern
Worden corneocyten genoemd
2
,Stratum lucidum
= bestaat uit dood celmateriaal
= huidlaag: doorschijnend
= enkel bij HANDPALMEN en VOETZOLEN
Stratum corneum
= buitenste laag
= eindfase van verhoorningsproces
= cellen of corneocyten zijn plat, volledig verhoornd en hebben geen celkern
= afbraak van desmosomen die de corneocyten met elkaar verbinden, gaan corneocyten loslaten en
schilferen
Structuur?
- Vergelijkbaar met bakstenen muur
- Platte celen of corneocyten liggen op elkaar omgeven door vetrijke matrix/ hydrolipiden als
cement => HEEL BELANGRIJK voor barrièrefunctie
Zuurmantel
= beschermende film aan oppervlakte – bestaat uit zweet, talg, verhoorningsproducten en zuurstof
= zuurtegraad/ pH is 4,5 – 5,5
Lage pH: micro-organismen niet makkelijk kunnen vermenigvuldigen
Water lost de zuurmantel op. Uren duren tegen herstel
Celtypes van epidermis
= bestaat v 90% uit keratinocyten/ epitheelcellen
= geven structuur en vormen van fysieke barrière tegen het binnendringen van bacteriën, schimmels
en virussen
Basale keratinocyten in stratum basale kunnen zich delen. Keratinocyten beweegt zich naar boven. Dit
verandert de structuur, vorm en samenstelling van keratinocyten. Andere helft blijft in basale laag voor
nieuwe celcyclus. Zij beginnen met differentiatieproces en sterven uiteindelijk.
Melanocyten = pigmentcellen
- Functie: produceren van melanine => wordt afgegeven aan keratinocyten in basale laag.
- Verantwoordelijk: kleuring van huid
- Na blootstelling van zon: huid meer melanine
Langerhanscellen = immuuncellen en hebben sterk vertakt uiterlijk
- Herkennen ongewenste binnendringers
- Immuunsysteem gaat dan de binnendringers proberen vernietigen
Merkelcellen = receptoren die verantwoordelijk zijn voor de lichte tastzin en komen voor in stratum
basale.
3
, Dermis
= lederhuid
= veel dikker dan de epidermis
= varieert van 1 – 3 mm
= opgebouwd uit bindweefsel en bestaat uit veel celtussenstof
= bevat bloedvaten, lymfevaten, zenuwvezels, andere structuren (talgklieren, zweetklieren,
haarfollikels
Dermis: 2 lagen
- Bovenste: stratum papillaire
- Onderste: stratum reticulaire
Dermis: 3 soorten cellen
- Fibroblasten
- Macrofagen
- Mestcellen
Dermis: 2 soorten vezels
- Collageenvezels
- Elastinevezels
Cellagen van de dermis
Stratum papillaire
= veroorzaakt lijntjes aan de oppervlakte van huid => goed zichtbaar bij vingerafdruk
= golvende uitlopers in epidermis
= voorziet stratum basale van voedingsstoffen en zuurstof
Bestaan? Netwerk van collageen- en elastinevezels waarin fibroblasten en andere celtypes voorkomen
Collageen en elastine zijn eiwitten die voorkomen in bindweefsel en worden aangemaakt door
fibroblasten. Collageenvezels zijn belangrijk voor huidstructuur en stevigheid. Elastinevezels kunnen
gezien worden als elastiek. Elastine zorgt ervoor dat verschillende soorten bindweefsel in lichaam hun
oorspronkelijke vorm en grootte terugkrijgen.
Afname van elastine: huid- en lichaamsveroudering, zowel zichtbaar als onzichtbaar
Stratum reticulaire
= diepere deel van dermis
= bevat robuust netwerk van parallelle collageenvezels
= bevat minder cellen dan papillaire
= bevat ook bloed- en lymfevaten, zenuwen, klieren en receptoren
Vezelrijke laag maakt huid soepel, rekbaar en stevig. Collageenbundels binden de huid ook aan het
onderhuidse weefsel.
4
