Kwalitatieve methoden in de sociale wetenschappen
Doel van deze cursus: basiskennis Kwalitatieve Methoden
weten jullie (hopelijk)
- wanneer kwalitatief onderzoek passend is
- Iets van de theoretische grondslagen
- Welke kwalitatieve methoden er zijn
en kunnen jullie
- De juiste methode bij de juiste vraag inzetten
- Kwalitatieve data verzamelen en analyseren
- Rapporteren over kwalitatief onderzoek
- artikelen op basis van kwalitatief onderzoek begrijpen en evalueren
Opdrachten inleveren :
Data zie schermafbeelding
College 1 - Wat is kwalitatief onderzoek?/theoretische achtergronden
Het hoe en waarom van kwalitatief onderzoek
Wat is toegevoegde waarde van kwalitatief onderzoek? Verschillende redenen te noemen :
1. Pluralisatie van levenswerelden
• Dit betekend dat we een samenleving hebben geregen met steeds meer verschillende levensstijlen.
Dit levert heel veel diversiteit. Voor het doen van onderzoek is dit minder gunstig, om conclusies te
trekken over de algemene bevolking te trekken, door zo veel subgroepen.
2. Weinig bekend over stromingen doelgroepen - daarbij heb je weinig aan kwantitatief onderzoek
• Welke variabele of vragenlijsten moet je kiezen? Je kan bijvoorbeeld documenten bestuderen. Zo
hebben ook onderzoekers (1920) dit gedaan. Zij deden onderzoek naar Poolse immigranten in
Amerika en Europa. Onderzoekers hebben persoonlijke documenten bestudeerd om beeld te krijgen
van hun integratie voor hun nieuwe samenleving. Dit is een klassiek geworden studie — The polish
peasant in America
3. Beperkingen kwalitatieve methoden
• Men liep steeds meer tegen beperkingen aan bij kwalitatief onderzoek. Bij dit soort onderzoek ben je
eigenlijk altijd aan het tellen. Albert Einstein : Alles wat je kan meten, is niet altijd noodzakelijk. En alles
wat noodzakelijk is, hoeft niet meetbaar te zijn. Aan tellen hebben we niet altijd iets. De resultaten zijn
ook vaak niet praktisch toepasbaar. Zoals bijvoorbeeld Disenchantment of Sciences ipv world = het
valt tegen wat de wetenschap ons kan openbaren. Als voorbeeld noemde zei dat in onderzoek vaak
groepen worden gekozen die sterk verschillen, zoals groep mensen met ernstige depressie die worxn
vergeleken met mensen waarmee niks is. Dit geeft ene verkeerd beeld in de wereld waar mensen erg
verschillen, van geen tot weinig tot heel veel problemen.
Het hoe en waarom van kwalitatief onderzoek
Kwalitatief Kwantitatief
Proces - wat gebeurd er bij zo’n behandeling Meetbare variabelen
Perspectief onderzochte Perspectief onderzoeker - bepaald wat hij wel of
niet meet
Micro level - lokaal, gekeken naar wat er geldt op Macro level - grote groepen
die plek, specifieke tijd, specifieke groep
Theoretische generalisatie H7 - verschillende Numerieke generalisatie - bij veel mensen 1
methoden vanuit verschillende perspectieven en bepaald methode toepassen en zo iets kan zeggen
manieren naar casussen kijken en dan kijken of je over die grote groep mensen
iets over een fenomeen kan zeggen
Circulaire processen H8 - begonnen met casus en Lineaire processen - stappen staan vast (theorie -
de bevindingen daaruit bepalen volgende stap - hypothesen etc)
proces staat niet vast
,Kwalitatief Kwantitatief
Evenly suspendeer attention H8 - idee is dat Hypothesen
hypothesen veel richting geven aan denken en dus
vooronderstellingen met zich meebrengen. Bij euvel
suspendeer attention heb je open blik en dus ook
alles mee neme in je onderzoek
Van data naar theorie H8 - inductief Van theorie naar data
Inhoudelijke sampling (revalentie) H12 - welke Statistische sampling (representativiteit) - in zetten
casussen zijn relevant voor fenomeen dat we op representativiteit
onderzoeken
Constructivisme Positivisme
Theoretische kaders
Positivisme
Er is maar 1 waarheid en de wetenschap kan deze waarheid blootleggen.
We ontdekken de realiteit
Realisme / Essentialisme —> stoornissen waren er altijd al, alleen af en toe ontdekken we een.
Constructivisme
Er zijn meerdere waarheden en deze waarheden construeren wij om de functionaliteit van een bepaalde
zienswijze. Functionaliteit belangrijker dan waarheid.
We maken de realiteit
Nominalisme en pragmatisme —> stoornissen bestonden niet, maar we hebben op een moment
besloten dat bepaald gedrag een stoornis moet heten.
Pragmatisme voegt hieraan toe dat we dit bepalen op basis van wat we zien en wat handig is en wat werkt
in de maatschappij.
Kwalitatief en kwantitatief onderzoek
- Hoe beleven kinderen een vechtscheiding
- Hoe ontaardt een scheiding in een vechtscheiding
- Wat zijn de behoeften en ervaringen van ouders die een vechtscheiding doormaken
Vs
- Hoeveel kinderen zijn jaarlijks betrokken bij een vechtscheiding
- Welke demografische kenmerken van ouders verhogen het risico op een vechtscheiding
- Hoeveel kinderen uit een vechtscheiding belanden in Jeugdzorg
Het kan ook dat we kwalitatief en kwantitatief onderzoek tegelijkertijd gebruiken. Dit noemen we
triangulatie.
1. Verschillende kwalitatieve methoden in combinatie gebruiken
2. Kwalitatieve en kwantitatieve methode in combinatie gebruiken (bijvoorbeeld onderzoek naar depressie
en dan interviews gebruiken naar ervaringen en vragenlijsten naar hoeveelheden)
• Beginnen met kwantitatief en daarna kwalitatief
• beginnen met kwalitatief en daarna kwantitatief
Resultaten kunne elkaar bevestigen
Elkaar aanvullen
Elkaar tegenspreken —> een gemiddelde uitkomst op groepsniveau zegt niet alleen niks over het
individu: die groepsbevinding kan zelfs haaks staan op wat je aantreft als je onderzoek doet op
individuele niveau
Het kan wijs zijn om hierom kwalitatief en kwantitatief onderzoek met elkaar te combineren. Dit noem je
mixed methods = vanaf begin tot eind in iedere fase integreer je kwalitatieve en kwantitatieve methoden.
, Theoretische kaders : kwalitatief onderzoek - Constructivisme : 3 manieren van kijken
onderscheiden (naar werkelijkheid)
1. Symbolisch interactionisme
• Gaat uit van de betekenis die mensen geven aan dingen
• Thomas Theorem : Als jij een boom ziet als schaduw, reageer jij anders op die boom als je het ziet als
broedhaard voor insecten.
2. Ethnomethodologie
• Harold Grafunkel (1967)
• Richt zich niet op de subjectieve individuele beleving van mensen, maar kijkt naar dagelijks leven en
interacties tussen mensen.
• Interactie creëert sociale werkelijkheid
• Dagelijks leven bestuderen
• Discourse analyse is een stroming : bestuderen hoe er over bepaalde fenomeen wordt gepraat en
geschreven in samenleving
3. Structuralisme
• Onbewuste structuren die ten grondslag liggen aan sociale verschijnselen. Mensen hebben dit
allemaal en handelen hier ook naar, maar niet makkelijk grijpbaar is. Bijvoorbeeld de biomedische
visie in het stoornis denken in de Westerse samenleving. Dit is zo standaard ingebouwd dat we
hiernaar ook alleen handelen.
Paradigm war of Triangulatie?
We zien dat de verschillende mogelijkheden vaak
samen worden gebruikt.
Van theorie naar praktijk : Methoden en Data = 5 verschillende methoden van kwalitatief
onderzoek
1. Grounded Theory - zeer belangrijk
2. Ethnomethodologie, Conversatie- en Discourse Analyse
3. Narratieve studies
4. Etnografisch onderzoek
5. Hermeneutische benaderingen
1 Grounded Theory (H25, College 5)
In de jaren 60 deden Glaser en Strauss onderzoek naar het bewust zijn van ziekenhuispatiënten over hun
eigen naderende dood. Als patiënten hiervan bewust zijn, dan gaan dokters en verpleegkundig personeel
anders met deze personen om dan met mensen die hier niet van bewust zijn. Tijdens een onderzoek hierna
hebben ze deze methode ontwikkeld. Zij schreven over dit onderzoek het boek ‘Awareness of Dying’. Twee
jaar later schreven zij het boek ‘The Discovery of grounded theory’.
Vanuit interviews / praktijk gingen zij een theorie ontwikkelen. Ze begonnen met interviews met
verpleegkundige op een afdeling waar bewustzijn van eigen dood laag was (coma, baby’s). Voor het
contrast zijn ze naar een afdeling gegaan waar dit bewust zijn hoog is (IC). Dit heeft er toe geleid dat ze
gingen onderzoeken hoe het zat op afdelingen waar het bewustzijn wel/niet aanwezig was (kanker). Deze
stappen staan niet vast.
2 Ethnomethodologie, Conversatie- en Discourse Analyse (H27, College 5)
De studie van het dagelijks leven. Harold Garfinkel was de grondlegger. Hij interesseerde zich in hoe
mensen zich in het dagelijks leven gedragen. Hij werkte bottum-up.
Doel van deze cursus: basiskennis Kwalitatieve Methoden
weten jullie (hopelijk)
- wanneer kwalitatief onderzoek passend is
- Iets van de theoretische grondslagen
- Welke kwalitatieve methoden er zijn
en kunnen jullie
- De juiste methode bij de juiste vraag inzetten
- Kwalitatieve data verzamelen en analyseren
- Rapporteren over kwalitatief onderzoek
- artikelen op basis van kwalitatief onderzoek begrijpen en evalueren
Opdrachten inleveren :
Data zie schermafbeelding
College 1 - Wat is kwalitatief onderzoek?/theoretische achtergronden
Het hoe en waarom van kwalitatief onderzoek
Wat is toegevoegde waarde van kwalitatief onderzoek? Verschillende redenen te noemen :
1. Pluralisatie van levenswerelden
• Dit betekend dat we een samenleving hebben geregen met steeds meer verschillende levensstijlen.
Dit levert heel veel diversiteit. Voor het doen van onderzoek is dit minder gunstig, om conclusies te
trekken over de algemene bevolking te trekken, door zo veel subgroepen.
2. Weinig bekend over stromingen doelgroepen - daarbij heb je weinig aan kwantitatief onderzoek
• Welke variabele of vragenlijsten moet je kiezen? Je kan bijvoorbeeld documenten bestuderen. Zo
hebben ook onderzoekers (1920) dit gedaan. Zij deden onderzoek naar Poolse immigranten in
Amerika en Europa. Onderzoekers hebben persoonlijke documenten bestudeerd om beeld te krijgen
van hun integratie voor hun nieuwe samenleving. Dit is een klassiek geworden studie — The polish
peasant in America
3. Beperkingen kwalitatieve methoden
• Men liep steeds meer tegen beperkingen aan bij kwalitatief onderzoek. Bij dit soort onderzoek ben je
eigenlijk altijd aan het tellen. Albert Einstein : Alles wat je kan meten, is niet altijd noodzakelijk. En alles
wat noodzakelijk is, hoeft niet meetbaar te zijn. Aan tellen hebben we niet altijd iets. De resultaten zijn
ook vaak niet praktisch toepasbaar. Zoals bijvoorbeeld Disenchantment of Sciences ipv world = het
valt tegen wat de wetenschap ons kan openbaren. Als voorbeeld noemde zei dat in onderzoek vaak
groepen worden gekozen die sterk verschillen, zoals groep mensen met ernstige depressie die worxn
vergeleken met mensen waarmee niks is. Dit geeft ene verkeerd beeld in de wereld waar mensen erg
verschillen, van geen tot weinig tot heel veel problemen.
Het hoe en waarom van kwalitatief onderzoek
Kwalitatief Kwantitatief
Proces - wat gebeurd er bij zo’n behandeling Meetbare variabelen
Perspectief onderzochte Perspectief onderzoeker - bepaald wat hij wel of
niet meet
Micro level - lokaal, gekeken naar wat er geldt op Macro level - grote groepen
die plek, specifieke tijd, specifieke groep
Theoretische generalisatie H7 - verschillende Numerieke generalisatie - bij veel mensen 1
methoden vanuit verschillende perspectieven en bepaald methode toepassen en zo iets kan zeggen
manieren naar casussen kijken en dan kijken of je over die grote groep mensen
iets over een fenomeen kan zeggen
Circulaire processen H8 - begonnen met casus en Lineaire processen - stappen staan vast (theorie -
de bevindingen daaruit bepalen volgende stap - hypothesen etc)
proces staat niet vast
,Kwalitatief Kwantitatief
Evenly suspendeer attention H8 - idee is dat Hypothesen
hypothesen veel richting geven aan denken en dus
vooronderstellingen met zich meebrengen. Bij euvel
suspendeer attention heb je open blik en dus ook
alles mee neme in je onderzoek
Van data naar theorie H8 - inductief Van theorie naar data
Inhoudelijke sampling (revalentie) H12 - welke Statistische sampling (representativiteit) - in zetten
casussen zijn relevant voor fenomeen dat we op representativiteit
onderzoeken
Constructivisme Positivisme
Theoretische kaders
Positivisme
Er is maar 1 waarheid en de wetenschap kan deze waarheid blootleggen.
We ontdekken de realiteit
Realisme / Essentialisme —> stoornissen waren er altijd al, alleen af en toe ontdekken we een.
Constructivisme
Er zijn meerdere waarheden en deze waarheden construeren wij om de functionaliteit van een bepaalde
zienswijze. Functionaliteit belangrijker dan waarheid.
We maken de realiteit
Nominalisme en pragmatisme —> stoornissen bestonden niet, maar we hebben op een moment
besloten dat bepaald gedrag een stoornis moet heten.
Pragmatisme voegt hieraan toe dat we dit bepalen op basis van wat we zien en wat handig is en wat werkt
in de maatschappij.
Kwalitatief en kwantitatief onderzoek
- Hoe beleven kinderen een vechtscheiding
- Hoe ontaardt een scheiding in een vechtscheiding
- Wat zijn de behoeften en ervaringen van ouders die een vechtscheiding doormaken
Vs
- Hoeveel kinderen zijn jaarlijks betrokken bij een vechtscheiding
- Welke demografische kenmerken van ouders verhogen het risico op een vechtscheiding
- Hoeveel kinderen uit een vechtscheiding belanden in Jeugdzorg
Het kan ook dat we kwalitatief en kwantitatief onderzoek tegelijkertijd gebruiken. Dit noemen we
triangulatie.
1. Verschillende kwalitatieve methoden in combinatie gebruiken
2. Kwalitatieve en kwantitatieve methode in combinatie gebruiken (bijvoorbeeld onderzoek naar depressie
en dan interviews gebruiken naar ervaringen en vragenlijsten naar hoeveelheden)
• Beginnen met kwantitatief en daarna kwalitatief
• beginnen met kwalitatief en daarna kwantitatief
Resultaten kunne elkaar bevestigen
Elkaar aanvullen
Elkaar tegenspreken —> een gemiddelde uitkomst op groepsniveau zegt niet alleen niks over het
individu: die groepsbevinding kan zelfs haaks staan op wat je aantreft als je onderzoek doet op
individuele niveau
Het kan wijs zijn om hierom kwalitatief en kwantitatief onderzoek met elkaar te combineren. Dit noem je
mixed methods = vanaf begin tot eind in iedere fase integreer je kwalitatieve en kwantitatieve methoden.
, Theoretische kaders : kwalitatief onderzoek - Constructivisme : 3 manieren van kijken
onderscheiden (naar werkelijkheid)
1. Symbolisch interactionisme
• Gaat uit van de betekenis die mensen geven aan dingen
• Thomas Theorem : Als jij een boom ziet als schaduw, reageer jij anders op die boom als je het ziet als
broedhaard voor insecten.
2. Ethnomethodologie
• Harold Grafunkel (1967)
• Richt zich niet op de subjectieve individuele beleving van mensen, maar kijkt naar dagelijks leven en
interacties tussen mensen.
• Interactie creëert sociale werkelijkheid
• Dagelijks leven bestuderen
• Discourse analyse is een stroming : bestuderen hoe er over bepaalde fenomeen wordt gepraat en
geschreven in samenleving
3. Structuralisme
• Onbewuste structuren die ten grondslag liggen aan sociale verschijnselen. Mensen hebben dit
allemaal en handelen hier ook naar, maar niet makkelijk grijpbaar is. Bijvoorbeeld de biomedische
visie in het stoornis denken in de Westerse samenleving. Dit is zo standaard ingebouwd dat we
hiernaar ook alleen handelen.
Paradigm war of Triangulatie?
We zien dat de verschillende mogelijkheden vaak
samen worden gebruikt.
Van theorie naar praktijk : Methoden en Data = 5 verschillende methoden van kwalitatief
onderzoek
1. Grounded Theory - zeer belangrijk
2. Ethnomethodologie, Conversatie- en Discourse Analyse
3. Narratieve studies
4. Etnografisch onderzoek
5. Hermeneutische benaderingen
1 Grounded Theory (H25, College 5)
In de jaren 60 deden Glaser en Strauss onderzoek naar het bewust zijn van ziekenhuispatiënten over hun
eigen naderende dood. Als patiënten hiervan bewust zijn, dan gaan dokters en verpleegkundig personeel
anders met deze personen om dan met mensen die hier niet van bewust zijn. Tijdens een onderzoek hierna
hebben ze deze methode ontwikkeld. Zij schreven over dit onderzoek het boek ‘Awareness of Dying’. Twee
jaar later schreven zij het boek ‘The Discovery of grounded theory’.
Vanuit interviews / praktijk gingen zij een theorie ontwikkelen. Ze begonnen met interviews met
verpleegkundige op een afdeling waar bewustzijn van eigen dood laag was (coma, baby’s). Voor het
contrast zijn ze naar een afdeling gegaan waar dit bewust zijn hoog is (IC). Dit heeft er toe geleid dat ze
gingen onderzoeken hoe het zat op afdelingen waar het bewustzijn wel/niet aanwezig was (kanker). Deze
stappen staan niet vast.
2 Ethnomethodologie, Conversatie- en Discourse Analyse (H27, College 5)
De studie van het dagelijks leven. Harold Garfinkel was de grondlegger. Hij interesseerde zich in hoe
mensen zich in het dagelijks leven gedragen. Hij werkte bottum-up.
