samenvatting publieke economie

Publieke economie




1

,DEEL 1: De consument en producent
1.1. Doel economische wetenschap
 Economie
- Grieks woord voor iemand die een huishouden leidt
- de studie van het welvaartstreven van de mens
- Wetenschap die zich toelegt op het bestuderen van keuzeproblemen
- Beheerst politieke en maatschappelijke leven
- “Global market”

 Taken van economie:
- Productie van goederen en diensten
- Verdeling van de goederen en diensten

 Productie en verdeling worden
- geconditioneerd door het politieke en socio-economische systeem
- beïnvloed door geldende maatschappelijke waarden en
machtsverhoudingen

 economische aspect van handelen:
- Leven = “maken van keuzes”
- “voor niets gaat de zon op”


1.1.1. Het keuzeprobleem
 Met gegeven middelen een maximale behoeftebevrediging bereiken
= het economische principe

 “Homo economicus hypothese”
 3 kenmerken van het menselijke handelen
o Autonomie van de individuele preferenties
o Bekwaamheid om keuzes te maken (rationaliteit)
o Eigenbelang als drijfveer

 Afwegen voor- en nadelen
 uiteindelijk beslissen

 Heeft invloed op


2

, - Grote groepen
- De hele wereldbevolking
- Het dagelijkse
 iedereen wordt geconfronteerd met het maken van keuzes
= allocatievraagstuk


1.1.2. Behoeften
 = het aanvoelen van een tekort
 = het streven om dit tekort te bevredigen (subjectief karakter)



 Kunnen behoeften onderverdelen in
- Primaire of levensnoodzakelijk behoeften (vb. kleind, voeding,
huisvesting)
- Niet-primaire behoeften (niet noodzakelijk, luxegoederen, reizen)
- Materiele behoeften (tastbare behoeften vb. stoel, auto)
- Immateriële behoeften (vb. onderwijs, ontspanning, geneeskundige
verzorging)
- Collectieve of gemeenschappelijke behoeften (vb. onderwijs, wegen,
bejaardenzorg..)
 zijn gelijk voor groot deel van de bevolking
- Individuele behoeften (zijn subjectief)


1.1.3. Schaarste
 = samenleving heeft een beperkt aantal bronnen
kan daarom niet alle goederen en diensten produceren die mensen willen
hebben

 Economie
- = studie van de manier waarop de samenleving omgaat met schaarse
bronnen
- = studie van menselijk streven naar bevrediging van behoeften met
schaarse middelen
 = schaarste hypothese

 Schaars middel
= een middel waarvan de verlangde hoeveelheid meer zou zijn dan de
beschikbare hoeveelheid als het gratis zou zijn
 zou een tekort van zijn als het gratis was

 Schaarsheid:
- Duidt niet op de hoeveelheid goederen
- Duidt op de beperktheid van ons inkomen


1.1.4. Privé en professioneel
 Inzicht in economische principes belangrijk
- Belangrijke beslissingen beter kunnen nemen
- Problemen in wereld beter begrijpen


3

,  Wat als er geen overheid zou zijn?
- Vb. Subsidies beter dan investeren in zonnepanelen? Wie heeft er dan
recht op subsidies?
- Vb. BTW van energie verlagen = minder inkomsten overheid = minder om
te investeren


1.1.5. Efficiëntie vs. Rechtvaardigheid
 Efficiëntie: samenleving haalt maximale uit schaarse middelen (‘grootte
taart’)

 Rechtvaardigheid: voordelen van de bronnen worden gelijk verdeeld in
samenleving (‘verdeling taart’)

 Kiezen is verliezen: het ene kiezen = ander prijsgeven
 wat we prijsgeven = opportuniteitskosten

 Niets is gratis: er zijn altijd ergens opportuniteitskosten
1.2. Welvaart en welzijn
1.2.1. Welvaart
 Mate waarin mensen met beschikbare schaarse middelen in hun behoeften
kunnen voorzien
 Schaarste verminderen = welvaart verhogen

 Gaat over
- Geld en inkomen
- vrije tijd
- humanisering arbeid
- beter milieu
- opheffing discriminatie
 Verwezenlijking van deze wensen = moet beslag op schaarse middelen
leggen


1.2.2. Welzijn
 = Gevoel van welbevinden
 = Bevrediging van verlangens niet bepaald door schaarse middelen
 = Persoonlijk geluksgevoel (ruimer karakter dan welvaart)

1.2.3. Verband
 Gevoel van welzijn neemt toe met de welvaart
 maar steeds minder en minder

 iemand die arm is en meer welvaart kent, wordt daardoor snel gelukkiger
 iemand die al veel heeft, weinig of niet gelukkiger wordt
 correlatie tussen welvaart en welzijn in westerse wereld heel zwak


1.2.4. Levensstandaard
 Levenstandaard van een land hangt af van de mate waarin het land producten
en diensten kan produceren


4