Methodisch handelen 1
Inhoudsopgave
hoofdstuk 1: logopedie & audiologie – cliëntgerichte toegepaste gedragswetenschappen ...................................................... 3
MEDISCH VS SOCIAAL MODEL VAN STOORNISSEN EN HULPVERLENING ....................................................................................... 3
biomedisch model VS biopsychosociaal model ................................................................................................................................ 4
Icf-model .......................................................................................................................................................................................... 5
De cliënt centraal ............................................................................................................................................................................. 6
Cliëntgerichte zorg ...................................................................................................................................................................... 6
Veerkracht en empowerment .......................................................................................................................................................... 7
Stoornisgerichte interventies ........................................................................................................................................................... 8
SYSTEMATISCHE GEDRAGSMODIFICATIE ALS OVERKOEPELDE METHODIEK .................................................................................. 8
LOGOPEDIE EN AUDIOLOGIE = GEDRAGSMODIFICATIE ............................................................................................................. 8
logopedie & audiologie als toegepaste gedragswetenschappen .................................................................................................... 9
Empirische cyclus ........................................................................................................................................................................ 9
hoofdstuk 2: de therapeut-cliëntrelatie............................................................................................................................... 10
DEFINITIE THERAPEUT-CLIËNTRELATIE .......................................................................................................................................... 10
kenmerken en attidues van een doeltreffende therapeut ............................................................................................................. 11
hoofdstuk 3: basisprincipes van leren ................................................................................................................................. 12
wat is leren? ................................................................................................................................................................................... 13
operant leren en operant gedrag .................................................................................................................................................. 13
Terminologie & symbolen ......................................................................................................................................................... 14
Respondent leren en respondent gedrag....................................................................................................................................... 15
operant en respondent leren ......................................................................................................................................................... 18
DE SOCIAAL-COGNITIEVE THEORIE ................................................................................................................................................ 18
DE ROL VAN COGNITIES ................................................................................................................................................................. 19
RESULTAATVERWACHTEN VS SELF-EFFICACY ................................................................................................................................ 19
MODELLEREN ................................................................................................................................................................................. 20
ZELFREGULERING ........................................................................................................................................................................... 21
STAGES OF CHANGES ..................................................................................................................................................................... 21
Veranderbereidheid ....................................................................................................................................................................... 22
BESLISSINGSBALANS ................................................................................................................................................................. 22
MOTIVATIESTADIA .................................................................................................................................................................... 22
VERANDERINGSPROCESSEN/VERANDERINGSSTRATEGIEËN ......................................................................................................... 23
hoofdstuk 5: kritisch nadenken en evidence-based handelen ............................................................................................... 24
basiscomponenten van kritisch denken ......................................................................................................................................... 25
KRITISCHE DENKVAARDIGHEDEN ............................................................................................................................................. 25
KRITISCHE INGESTELDHEID ....................................................................................................................................................... 25
COGNITIEVE VOORINGENOMENHEDEN (BIASES) ..................................................................................................................... 25
evidence-based handelen .............................................................................................................................................................. 27
KRITISCH NADENKEN OVER EBP .................................................................................................................................................... 28
HOOFDSTUK 5: AANMELDING EN THEREUPTISCHE RELATIEVORMING .................................................................................. 29
1
, DE AANMELDING ........................................................................................................................................................................... 29
EERSTE BEELD VAN DE HULPVRAAG ......................................................................................................................................... 29
OVER WIE, DOOR WIE, EN HOE?............................................................................................................................................... 29
PLANNEN VAN DE 1STE BIJEENKOMST ....................................................................................................................................... 29
THEREPEUTISCHE RELATIEVORMING........................................................................................................................................ 30
hoofdstuk 6: probleeminventrarisatie ................................................................................................................................. 31
VRAGEN STELLEN ........................................................................................................................................................................... 31
INHOUD VRAAGGESPREK (INTERVIEW) .................................................................................................................................... 31
VUISTREGELS INTERVIEW ......................................................................................................................................................... 31
RICHTLIJNEN VOOR FORMULERING VRAGEN ........................................................................................................................... 31
MANIEREN VAN AANBIEDEN .................................................................................................................................................... 32
FACTOREN DIE DE ANTWOORDEN BEÏNVLOEDEN ................................................................................................................... 32
OBSERVEREN.................................................................................................................................................................................. 32
WAARNEMEN EN OBSERVEREN................................................................................................................................................ 32
GERICHTE OBSERVATIE (VERVOLG) .......................................................................................................................................... 32
SOORTEN OBSERVATIEMETHODEN .......................................................................................................................................... 32
OBSERVATIEHULPMIDDELEN .................................................................................................................................................... 33
FACTOREN DIE DE INTERPRETATIE BEÏNVLOEDEN ................................................................................................................... 33
METEN ........................................................................................................................................................................................... 33
observeren en meten ..................................................................................................................................................................... 33
BETROUWBAARHEID................................................................................................................................................................. 33
VALIDITEIT (GELDIGHEID).......................................................................................................................................................... 34
hoofdstuk 7: probleemanalyse (casusconceptualisatie en gedragsanalyse) ........................................................................... 35
PROBLEEMANALYSE ....................................................................................................................................................................... 35
VERHELDERENDE VRAGEN VANUIT HET ICF-MODEL................................................................................................................ 35
NADELEN VAN METEEN VERTREKKEN VANUIT TESTSCORES ................................................................................................... 35
WAT IS DE PROBLEEMSAMENHANG ......................................................................................................................................... 36
WANNEER PROBLEEMSAMENHANG?....................................................................................................................................... 36
OPMERKINGEN.......................................................................................................................................................................... 36
GEDRAGSANALYSE ......................................................................................................................................................................... 37
WANNEER GEDRAGSANALYSE .................................................................................................................................................. 37
hoofdstuk 8: diagnostiek .................................................................................................................................................... 38
2
,HOOFDSTUK 1: LOGOPEDIE & AUDIOLOGIE – CLIËNTGERICHTE TOEGEPASTE
GEDRAGSWETENSCHAPPEN
DOELSTELLINGEN VAN DIT DEEL
1Je kent en kan zo precies mogelijk uitleggen (definitie, kenmerken, effecten…) :
− medisch, sociaal en biopsychosociaal model
− ICD en ICF-model
− stoornisgerichte, zorgverstrekkergerichte en cliëntgerichte zorg
− veerkracht
− (cliënt) empowerment
Je kan deze begrippen ook illustreren met voorbeelden.
2. Je kunt uitleggen waarom een biopsychosociaal perspectief op gezondheid en ziekte uitstekend
van toepassing is op logopedie en audiologie
3. Je kunt de ICF-componenten benoemen en begrijpt ze. Je kunt er concrete voorbeelden van
menselijk functioneren en beïnvloedende factoren correct in onderbrengen
4. Je kunt uitleggen welke invloed een biopsychosociaal /ICF-perspectief heeft op
logopedische/audiologische diagnostiek en behandeling
5. Je kunt uitleggen waarom een biopsychosociaal perspectief op gezondheid en ziekte uitstekend
van toepassing is op logopedie en audiologie
6. Je kunt uitleggen waarom cliëntgerichte zorg en EBP niet met elkaar in tegenstrijd zijn
7. Je begrijpt de onderlinge samenhang tussen cliëntgerichte zorg, (cliënt) empowerment en het
stimuleren van veerkracht
8. Je weet welke plaats stoornisgerichte zorg inneemt binnen cliëntgerichte zorg
MEDISCH VS SOCIAAL MODEL VAN STOORNISSEN EN HULPVERLENING
MEDISCH SOCIAAL
− Nature − Nurture
− Dualisme lichaam-geest − Samenleving!
− Stoornissen − Onvoldoende accommodatie, misvattingne
− Beperkingen − Minder kansen
− Discrepanties leeftijd/testscores − Nadruk op maatschappelijke veranderingen:
− Nadruk op normaliseren infrastructuur, attitudes
− Passieve rol voor de ‘patiënt’ − Recht van het individue
− Classificatiesystemen obv oorzaken,… − Person-first terminologie
3
,BIOMEDISCH MODEL VS BIOPSYCHOSOCIAAL MODEL
BIOMEDSICH (ZIEKTE) MODEL BIOPSYCHOSOCIAAL (LEER) MODEL
− Afwijkend gedrag/onvermogen = uitwendig − Onvermogen en het gevoel van onvermogen =
signaal (symptoom) van een onderliggende focus van behandeling
oorzaak (etilogie) → causaal moddel − Normaal bestaat niet
− Normaal = statisch gemiddelde (1sd) − Normaal = relatief en subjectief, hangt af van
− Afwijkend/abnormaal = wat afwijkt van het waardeoordelen – persoonlijke, sociale,
statische gemiddelde esthetische… normen
− Normaal en abnormaal/afwijkend zijn − Problematisch = wanneer het individu het als
fundamenteel verschillend onprettig, hinderlijk, beperkend ervaart
− Causaal ➔ predictief − Normaal en problematisch zijn het resultaat
− Unidirectioneel van dezelfde onderliggende leermechanismen
− Probleem in één component beïnvloedt alle
andere componenten
− Dynamisch, complex
4
,ICF-MODEL
Het ICF heeft een dubbel doel:
− Denkkader: holistisch
− Gemeenschappelijke taal → het is universeel
Het ICF als denkkader in logopedie en audiologie
− Klemtoon op behoud of verbeteren van levenskwaliteit
− Elk probleem is uniek, want elk persoon is uniek!
Gevolgen voor de diagnostiek:
− Niet alleen stoorniskenmerken
− Uitgebreide probleeminventarisatie (assessment) is belangrijk
− Ook positieve (of positief inwerkende) elementen
− Meten van behandeleffect op een voor de cliënt relevante manier
Gevolgen voor de therapie:
− Niet alleen stoornisgericht
− Statistische gemiddelde (norm) is ruwe leidraad (baseline)
− Leidraad bij bepaling van behandeldoelen
− Hulpmiddel bij keuze van de interventies
5
,DE CLIËNT CENTRAAL
Stoornisgericht en provider-centered → cliëntgericht en person-centered
Cliëntgerichte zorg
Vertrekt vanuit een biopsychosociaal perspectief
− Holistische kijk op ziekte en stoornissen
− Focus niet alleen op moeilijkheden en beperkingen, maar op mogelijkheden en sterktes
Bekijkt de cliënt in de eerste plaats als mens
− Niet als dragen van een aantal stoorniskenmerken
− Het gaat om de impact en de persoonlijke betekenis die de stoornis heeft voor het unieke individu
− Sterk geïndivualiseerde zorg
− Gericht op de waarden en noden van de gehele persoon
− = person-centered care
Bevoegdheid en verantwoordelijkheid worden gedeeld tussen therapeut en cliënt
1. Informatie-uitwisseling
− Cliënt en omgeving krijgen alle informatie nodig om mee beslissingen te kunnen nemen –
onbevooroordeeld, volledig en op maat, en dus ook begrijpelijk en afgestemd op de noden van het
moment
− Cliënt verschaft alle noodzakelijke informatie die therapeut nodig heeft om zorg te kunnen
afstemmen op noden en wensen van de cliënt
2. Gezamelijke besluitvorming
− Therapeut en cliënt (of ouders) beslissen zoveel mogelijk samen over de doelstellingen en de
invulling van onderzoek en behandeling
− M.a.w. cliënt heeft reële inspraak en grote autonomie
− Er wordt steeds gezocht naar overeenstemming over wat het probleem is en over wat er moet
gebeuren om het aan te pakken
Ontwikkeling therapeut-cliëntrelatie is essentieel
− Geen bijkomstigheid maar voorwaarde
− Invloed op mate waarin cliënt zich emotioneel ondersteund weet, zelf inzicht verwerft erop kan
vertrouwen dat interventies relevant en haalbaar zijn…
− Bouwstenen: open communicatie over kennis, persoonlijke en therapeutische expertise; geschikte
vaardigheden en kennis van de therapeut; samenhangend en goed samenwerkend (geïntegreerd)
team van professionals
6
, Ook de zorgverstrekker is (niet zomaar inwisselbaar) persoon
− (In biomedisch model: behandeling is objectieve aangelegenheid; goed-getrainde artsen zijn
perfect inwisselbaar, zonder effect op het behandelresultaat )
− Persoonlijke eigenschappen en subjectiviteit van de zorgverstrekker hebben een invloed op de
wijze waarop hij behandelt en dus op het behandeleffect (cf. ‘common factors’)
Effecten van cliëntgerichte zorg
− Grotere kennis en inzicht van cliënten in hun stoornis en gezondheidsbevorderend gedrag
− Zorg die beter aansluit bij de leefwereld van de cliënt - dus relevanter
− Grotere cliënttevredenheid over de zorg
− Hogere inschatting van de kwaliteit van de zorg door de cliënt
− Meer overeenstemming tussen therapeuten en cliënten over behandelplannen
− Betere behandelresultaten
− Verminderde nood aan professionele hulp
− Grotere kosteneffectiviteit van de zorg
− Verhoogde levenskwaliteit
− Grotere werktevredenheid bij de zorgverstrekker
VEERKRACHT EN EMPOWERMENT
Veerkracht Veerkracht is het vermogen van een mens of
systeem om een goed bestaan te leiden en zich
ondanks moeilijke levensomstandigheden positief
te ontwikkelen op een sociaal aanvaardbare wijze.
➔… combinatie van het vermogen van individuen om, geconfronteerd met ernstige problemen, voor hun
persoonlijke welzijn bij zichzelf de nodige psychologische, sociale, culturele en fysieke krachtbronnen aan
te boren, en hun capaciteit om individueel en collectief te ijveren opdat dergelijke krachtbronnen ook
vanuit de gemeenschap worden ondersteund.
De ontwikkeling van veerkracht
Vooraf:
− Succeservaringen in moeilijke omstandigheden / bij tegenslag
− Natuurlijke neiging tot planning en zelfreflectie
− Warme ouder-kindrelatie, positieve gezinsatmosfeer
Na tegenslag:
− Externe interventies (aanpassingen in de omgeving, therapie…)
− Turning point effects
− Succeservaringen in andere domeinen
Bij assessment al krachtbronnen en veerkracht onderzoeken!
− Mentaal: organisatie, zelfreflectie, vastberadenheid, self-efficacy
− Omgeving: sociaal netwerk, zorgvoorzieningen…
o “Hoe zijn de cliënt en zijn omgeving in het verleden omgegaan met crisissen en uitdagingen?”
Veerkracht vergroten tijdens de behandeling
→ kan in elke therapiefase
− Formulering positieve doelen
− Interventiestrategieën kiezen op baiss van eerdere succeservaringen van de cliënt
7
Inhoudsopgave
hoofdstuk 1: logopedie & audiologie – cliëntgerichte toegepaste gedragswetenschappen ...................................................... 3
MEDISCH VS SOCIAAL MODEL VAN STOORNISSEN EN HULPVERLENING ....................................................................................... 3
biomedisch model VS biopsychosociaal model ................................................................................................................................ 4
Icf-model .......................................................................................................................................................................................... 5
De cliënt centraal ............................................................................................................................................................................. 6
Cliëntgerichte zorg ...................................................................................................................................................................... 6
Veerkracht en empowerment .......................................................................................................................................................... 7
Stoornisgerichte interventies ........................................................................................................................................................... 8
SYSTEMATISCHE GEDRAGSMODIFICATIE ALS OVERKOEPELDE METHODIEK .................................................................................. 8
LOGOPEDIE EN AUDIOLOGIE = GEDRAGSMODIFICATIE ............................................................................................................. 8
logopedie & audiologie als toegepaste gedragswetenschappen .................................................................................................... 9
Empirische cyclus ........................................................................................................................................................................ 9
hoofdstuk 2: de therapeut-cliëntrelatie............................................................................................................................... 10
DEFINITIE THERAPEUT-CLIËNTRELATIE .......................................................................................................................................... 10
kenmerken en attidues van een doeltreffende therapeut ............................................................................................................. 11
hoofdstuk 3: basisprincipes van leren ................................................................................................................................. 12
wat is leren? ................................................................................................................................................................................... 13
operant leren en operant gedrag .................................................................................................................................................. 13
Terminologie & symbolen ......................................................................................................................................................... 14
Respondent leren en respondent gedrag....................................................................................................................................... 15
operant en respondent leren ......................................................................................................................................................... 18
DE SOCIAAL-COGNITIEVE THEORIE ................................................................................................................................................ 18
DE ROL VAN COGNITIES ................................................................................................................................................................. 19
RESULTAATVERWACHTEN VS SELF-EFFICACY ................................................................................................................................ 19
MODELLEREN ................................................................................................................................................................................. 20
ZELFREGULERING ........................................................................................................................................................................... 21
STAGES OF CHANGES ..................................................................................................................................................................... 21
Veranderbereidheid ....................................................................................................................................................................... 22
BESLISSINGSBALANS ................................................................................................................................................................. 22
MOTIVATIESTADIA .................................................................................................................................................................... 22
VERANDERINGSPROCESSEN/VERANDERINGSSTRATEGIEËN ......................................................................................................... 23
hoofdstuk 5: kritisch nadenken en evidence-based handelen ............................................................................................... 24
basiscomponenten van kritisch denken ......................................................................................................................................... 25
KRITISCHE DENKVAARDIGHEDEN ............................................................................................................................................. 25
KRITISCHE INGESTELDHEID ....................................................................................................................................................... 25
COGNITIEVE VOORINGENOMENHEDEN (BIASES) ..................................................................................................................... 25
evidence-based handelen .............................................................................................................................................................. 27
KRITISCH NADENKEN OVER EBP .................................................................................................................................................... 28
HOOFDSTUK 5: AANMELDING EN THEREUPTISCHE RELATIEVORMING .................................................................................. 29
1
, DE AANMELDING ........................................................................................................................................................................... 29
EERSTE BEELD VAN DE HULPVRAAG ......................................................................................................................................... 29
OVER WIE, DOOR WIE, EN HOE?............................................................................................................................................... 29
PLANNEN VAN DE 1STE BIJEENKOMST ....................................................................................................................................... 29
THEREPEUTISCHE RELATIEVORMING........................................................................................................................................ 30
hoofdstuk 6: probleeminventrarisatie ................................................................................................................................. 31
VRAGEN STELLEN ........................................................................................................................................................................... 31
INHOUD VRAAGGESPREK (INTERVIEW) .................................................................................................................................... 31
VUISTREGELS INTERVIEW ......................................................................................................................................................... 31
RICHTLIJNEN VOOR FORMULERING VRAGEN ........................................................................................................................... 31
MANIEREN VAN AANBIEDEN .................................................................................................................................................... 32
FACTOREN DIE DE ANTWOORDEN BEÏNVLOEDEN ................................................................................................................... 32
OBSERVEREN.................................................................................................................................................................................. 32
WAARNEMEN EN OBSERVEREN................................................................................................................................................ 32
GERICHTE OBSERVATIE (VERVOLG) .......................................................................................................................................... 32
SOORTEN OBSERVATIEMETHODEN .......................................................................................................................................... 32
OBSERVATIEHULPMIDDELEN .................................................................................................................................................... 33
FACTOREN DIE DE INTERPRETATIE BEÏNVLOEDEN ................................................................................................................... 33
METEN ........................................................................................................................................................................................... 33
observeren en meten ..................................................................................................................................................................... 33
BETROUWBAARHEID................................................................................................................................................................. 33
VALIDITEIT (GELDIGHEID).......................................................................................................................................................... 34
hoofdstuk 7: probleemanalyse (casusconceptualisatie en gedragsanalyse) ........................................................................... 35
PROBLEEMANALYSE ....................................................................................................................................................................... 35
VERHELDERENDE VRAGEN VANUIT HET ICF-MODEL................................................................................................................ 35
NADELEN VAN METEEN VERTREKKEN VANUIT TESTSCORES ................................................................................................... 35
WAT IS DE PROBLEEMSAMENHANG ......................................................................................................................................... 36
WANNEER PROBLEEMSAMENHANG?....................................................................................................................................... 36
OPMERKINGEN.......................................................................................................................................................................... 36
GEDRAGSANALYSE ......................................................................................................................................................................... 37
WANNEER GEDRAGSANALYSE .................................................................................................................................................. 37
hoofdstuk 8: diagnostiek .................................................................................................................................................... 38
2
,HOOFDSTUK 1: LOGOPEDIE & AUDIOLOGIE – CLIËNTGERICHTE TOEGEPASTE
GEDRAGSWETENSCHAPPEN
DOELSTELLINGEN VAN DIT DEEL
1Je kent en kan zo precies mogelijk uitleggen (definitie, kenmerken, effecten…) :
− medisch, sociaal en biopsychosociaal model
− ICD en ICF-model
− stoornisgerichte, zorgverstrekkergerichte en cliëntgerichte zorg
− veerkracht
− (cliënt) empowerment
Je kan deze begrippen ook illustreren met voorbeelden.
2. Je kunt uitleggen waarom een biopsychosociaal perspectief op gezondheid en ziekte uitstekend
van toepassing is op logopedie en audiologie
3. Je kunt de ICF-componenten benoemen en begrijpt ze. Je kunt er concrete voorbeelden van
menselijk functioneren en beïnvloedende factoren correct in onderbrengen
4. Je kunt uitleggen welke invloed een biopsychosociaal /ICF-perspectief heeft op
logopedische/audiologische diagnostiek en behandeling
5. Je kunt uitleggen waarom een biopsychosociaal perspectief op gezondheid en ziekte uitstekend
van toepassing is op logopedie en audiologie
6. Je kunt uitleggen waarom cliëntgerichte zorg en EBP niet met elkaar in tegenstrijd zijn
7. Je begrijpt de onderlinge samenhang tussen cliëntgerichte zorg, (cliënt) empowerment en het
stimuleren van veerkracht
8. Je weet welke plaats stoornisgerichte zorg inneemt binnen cliëntgerichte zorg
MEDISCH VS SOCIAAL MODEL VAN STOORNISSEN EN HULPVERLENING
MEDISCH SOCIAAL
− Nature − Nurture
− Dualisme lichaam-geest − Samenleving!
− Stoornissen − Onvoldoende accommodatie, misvattingne
− Beperkingen − Minder kansen
− Discrepanties leeftijd/testscores − Nadruk op maatschappelijke veranderingen:
− Nadruk op normaliseren infrastructuur, attitudes
− Passieve rol voor de ‘patiënt’ − Recht van het individue
− Classificatiesystemen obv oorzaken,… − Person-first terminologie
3
,BIOMEDISCH MODEL VS BIOPSYCHOSOCIAAL MODEL
BIOMEDSICH (ZIEKTE) MODEL BIOPSYCHOSOCIAAL (LEER) MODEL
− Afwijkend gedrag/onvermogen = uitwendig − Onvermogen en het gevoel van onvermogen =
signaal (symptoom) van een onderliggende focus van behandeling
oorzaak (etilogie) → causaal moddel − Normaal bestaat niet
− Normaal = statisch gemiddelde (1sd) − Normaal = relatief en subjectief, hangt af van
− Afwijkend/abnormaal = wat afwijkt van het waardeoordelen – persoonlijke, sociale,
statische gemiddelde esthetische… normen
− Normaal en abnormaal/afwijkend zijn − Problematisch = wanneer het individu het als
fundamenteel verschillend onprettig, hinderlijk, beperkend ervaart
− Causaal ➔ predictief − Normaal en problematisch zijn het resultaat
− Unidirectioneel van dezelfde onderliggende leermechanismen
− Probleem in één component beïnvloedt alle
andere componenten
− Dynamisch, complex
4
,ICF-MODEL
Het ICF heeft een dubbel doel:
− Denkkader: holistisch
− Gemeenschappelijke taal → het is universeel
Het ICF als denkkader in logopedie en audiologie
− Klemtoon op behoud of verbeteren van levenskwaliteit
− Elk probleem is uniek, want elk persoon is uniek!
Gevolgen voor de diagnostiek:
− Niet alleen stoorniskenmerken
− Uitgebreide probleeminventarisatie (assessment) is belangrijk
− Ook positieve (of positief inwerkende) elementen
− Meten van behandeleffect op een voor de cliënt relevante manier
Gevolgen voor de therapie:
− Niet alleen stoornisgericht
− Statistische gemiddelde (norm) is ruwe leidraad (baseline)
− Leidraad bij bepaling van behandeldoelen
− Hulpmiddel bij keuze van de interventies
5
,DE CLIËNT CENTRAAL
Stoornisgericht en provider-centered → cliëntgericht en person-centered
Cliëntgerichte zorg
Vertrekt vanuit een biopsychosociaal perspectief
− Holistische kijk op ziekte en stoornissen
− Focus niet alleen op moeilijkheden en beperkingen, maar op mogelijkheden en sterktes
Bekijkt de cliënt in de eerste plaats als mens
− Niet als dragen van een aantal stoorniskenmerken
− Het gaat om de impact en de persoonlijke betekenis die de stoornis heeft voor het unieke individu
− Sterk geïndivualiseerde zorg
− Gericht op de waarden en noden van de gehele persoon
− = person-centered care
Bevoegdheid en verantwoordelijkheid worden gedeeld tussen therapeut en cliënt
1. Informatie-uitwisseling
− Cliënt en omgeving krijgen alle informatie nodig om mee beslissingen te kunnen nemen –
onbevooroordeeld, volledig en op maat, en dus ook begrijpelijk en afgestemd op de noden van het
moment
− Cliënt verschaft alle noodzakelijke informatie die therapeut nodig heeft om zorg te kunnen
afstemmen op noden en wensen van de cliënt
2. Gezamelijke besluitvorming
− Therapeut en cliënt (of ouders) beslissen zoveel mogelijk samen over de doelstellingen en de
invulling van onderzoek en behandeling
− M.a.w. cliënt heeft reële inspraak en grote autonomie
− Er wordt steeds gezocht naar overeenstemming over wat het probleem is en over wat er moet
gebeuren om het aan te pakken
Ontwikkeling therapeut-cliëntrelatie is essentieel
− Geen bijkomstigheid maar voorwaarde
− Invloed op mate waarin cliënt zich emotioneel ondersteund weet, zelf inzicht verwerft erop kan
vertrouwen dat interventies relevant en haalbaar zijn…
− Bouwstenen: open communicatie over kennis, persoonlijke en therapeutische expertise; geschikte
vaardigheden en kennis van de therapeut; samenhangend en goed samenwerkend (geïntegreerd)
team van professionals
6
, Ook de zorgverstrekker is (niet zomaar inwisselbaar) persoon
− (In biomedisch model: behandeling is objectieve aangelegenheid; goed-getrainde artsen zijn
perfect inwisselbaar, zonder effect op het behandelresultaat )
− Persoonlijke eigenschappen en subjectiviteit van de zorgverstrekker hebben een invloed op de
wijze waarop hij behandelt en dus op het behandeleffect (cf. ‘common factors’)
Effecten van cliëntgerichte zorg
− Grotere kennis en inzicht van cliënten in hun stoornis en gezondheidsbevorderend gedrag
− Zorg die beter aansluit bij de leefwereld van de cliënt - dus relevanter
− Grotere cliënttevredenheid over de zorg
− Hogere inschatting van de kwaliteit van de zorg door de cliënt
− Meer overeenstemming tussen therapeuten en cliënten over behandelplannen
− Betere behandelresultaten
− Verminderde nood aan professionele hulp
− Grotere kosteneffectiviteit van de zorg
− Verhoogde levenskwaliteit
− Grotere werktevredenheid bij de zorgverstrekker
VEERKRACHT EN EMPOWERMENT
Veerkracht Veerkracht is het vermogen van een mens of
systeem om een goed bestaan te leiden en zich
ondanks moeilijke levensomstandigheden positief
te ontwikkelen op een sociaal aanvaardbare wijze.
➔… combinatie van het vermogen van individuen om, geconfronteerd met ernstige problemen, voor hun
persoonlijke welzijn bij zichzelf de nodige psychologische, sociale, culturele en fysieke krachtbronnen aan
te boren, en hun capaciteit om individueel en collectief te ijveren opdat dergelijke krachtbronnen ook
vanuit de gemeenschap worden ondersteund.
De ontwikkeling van veerkracht
Vooraf:
− Succeservaringen in moeilijke omstandigheden / bij tegenslag
− Natuurlijke neiging tot planning en zelfreflectie
− Warme ouder-kindrelatie, positieve gezinsatmosfeer
Na tegenslag:
− Externe interventies (aanpassingen in de omgeving, therapie…)
− Turning point effects
− Succeservaringen in andere domeinen
Bij assessment al krachtbronnen en veerkracht onderzoeken!
− Mentaal: organisatie, zelfreflectie, vastberadenheid, self-efficacy
− Omgeving: sociaal netwerk, zorgvoorzieningen…
o “Hoe zijn de cliënt en zijn omgeving in het verleden omgegaan met crisissen en uitdagingen?”
Veerkracht vergroten tijdens de behandeling
→ kan in elke therapiefase
− Formulering positieve doelen
− Interventiestrategieën kiezen op baiss van eerdere succeservaringen van de cliënt
7
