SAMENVATTING BOUWCONSTRUCTIES 3
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Gevelbekleding..................................................................................................................................... 7
1 Houten gevelbekleding ...................................................................................................................................... 7
1.1 Toepassing ................................................................................................................................................ 7
1.2 Beschrijving ............................................................................................................................................... 7
1.3 Houtsoorten .............................................................................................................................................. 7
1.4 Profielvorm ............................................................................................................................................... 7
1.5 Bevestiging ................................................................................................................................................ 8
1.6 De spouw .................................................................................................................................................. 8
1.7 Afwerkingsdetails ...................................................................................................................................... 8
2 Gevelmetselwerk ............................................................................................................................................... 9
2.1 Toepassing ................................................................................................................................................ 9
2.2 Beschrijving ............................................................................................................................................... 9
3 Gevels van geprefabriceerd beton .................................................................................................................. 10
3.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 10
3.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 10
3.3 Constructieve mogelijkheden ................................................................................................................. 10
3.4 Ontwerpaspecten ................................................................................................................................... 11
3.5 Vormgeving en afmetingen..................................................................................................................... 12
3.6 Oppervlakteafwerking ............................................................................................................................ 12
3.7 Bevestiging van de elementen aan de gebouwconstructie .................................................................... 13
3.8 Thermische isolatie ................................................................................................................................. 14
4 Gevelbekleding met natuursteen .................................................................................................................... 15
4.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 15
4.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 15
4.3 De bekledingsplaten ............................................................................................................................... 15
4.4 Plaatsing .................................................................................................................................................. 15
4.5 Ankers ..................................................................................................................................................... 16
4.6 Vangconstructies..................................................................................................................................... 16
5 Kunststeen ....................................................................................................................................................... 16
5.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 16
5.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 16
5.3 Voordelen t.o.v. natuursteen.................................................................................................................. 16
5.4 Uitvoering ............................................................................................................................................... 17
6 Baksteenplaten ................................................................................................................................................ 17
6.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 17
6.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 17
6.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 17
1
,7 Gevelbepleistering (crépi) ............................................................................................................................... 18
7.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 18
7.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 18
7.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 18
8 Leien ................................................................................................................................................................ 19
8.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 19
8.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 19
8.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 19
9 Lichte gevelbekleding ...................................................................................................................................... 20
9.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 20
9.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 20
9.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 20
9.4 Voor- en nadelen .................................................................................................................................... 21
9.5 Andere materialen .................................................................................................................................. 21
10 Keramische gevelbekleding......................................................................................................................... 22
10.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 22
10.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 22
10.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 22
11 Vegetale gevels (groengevel) ...................................................................................................................... 23
11.1 Systeem van Patrick Blanc ...................................................................................................................... 23
11.2 Modulesysteem met bloembakken ........................................................................................................ 23
11.3 Greenboxsystemen ................................................................................................................................. 23
12 Woordenlijst................................................................................................................................................ 23
13 Oefeningen (P27 PDF) ................................................................................................................................. 24
Hoofdstuk 2: Gevelreiniging .................................................................................................................................... 24
1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 24
2 Verwering van gevels ....................................................................................................................................... 24
2.1 Stukvriezen.............................................................................................................................................. 24
2.2 Biologische oorzaken .............................................................................................................................. 24
2.3 Chemische aantasting door lucht en regen ............................................................................................ 25
2.4 Aantasting door zouten .......................................................................................................................... 25
3 Kennis van de gevelreiniger ............................................................................................................................. 25
3.1 Kennis van de te reinigen ondergrond.................................................................................................... 25
3.2 Kennis van de soorten verontreinigingen ............................................................................................... 25
3.3 Vaststellen van de bouwkundige staat van het gebouw ........................................................................ 25
3.4 Kennis van de reinigingstechnieken en systemen .................................................................................. 25
4 Reinigingstechnieken ....................................................................................................................................... 26
4.1 Groep 1: reiniging met enkel water (spoelen) ........................................................................................ 26
4.2 Groep 2: chemische reiniging ................................................................................................................. 27
4.3 Groep 3: mechanische reiniging ............................................................................................................. 27
4.4 Groep 4: andere technieken ................................................................................................................... 28
2
,5 Bescherming tegen graffiti .............................................................................................................................. 29
5.1 Permanente producten/systemen.......................................................................................................... 29
5.2 Semi-permanente systemen ................................................................................................................... 29
5.3 Temporaire systemen ............................................................................................................................. 29
6 Hydrofoberen of waterwerend maken............................................................................................................ 30
6.1 Uitvoering ............................................................................................................................................... 30
7 Steenverharders .............................................................................................................................................. 30
7.1 Inleiding................................................................................................................................................... 30
7.2 Producten................................................................................................................................................ 30
8 Schade na reiniging .......................................................................................................................................... 31
8.1 Directe schade ........................................................................................................................................ 31
8.2 Indirecte schade ...................................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 3: Platte dakconstructies........................................................................................................................ 32
1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 32
2 Soorten dakopbouw ........................................................................................................................................ 32
2.1 Het koude dak ......................................................................................................................................... 32
2.2 Het warme dak ........................................................................................................................................ 32
2.3 Het omgekeerde dak............................................................................................................................... 33
2.4 Vergelijking van de 3 types platte daken ................................................................................................ 33
2.5 Isolatie onder de dakvloer ...................................................................................................................... 34
2.6 Isolatie onder het hellingsbeton ............................................................................................................. 34
3 Onderdelen ...................................................................................................................................................... 34
3.1 Draagconstructies en afschot ................................................................................................................. 34
3.2 Dampscherm ........................................................................................................................................... 34
3.3 Isolatie ..................................................................................................................................................... 35
3.4 Spanningsverdeler .................................................................................................................................. 35
3.5 Dakafdichting .......................................................................................................................................... 36
3.6 Goten ...................................................................................................................................................... 37
3.7 Dakafvoer ................................................................................................................................................ 38
3.8 Lichtdoorbrekingen ................................................................................................................................. 39
3.9 Uitzetvoegen ........................................................................................................................................... 39
4 Groendaken ..................................................................................................................................................... 40
4.1 Indeling ................................................................................................................................................... 40
4.2 Dakopbouw daktuin ................................................................................................................................ 41
4.3 Opbouw extensief groendak ................................................................................................................... 42
4.4 Aansluitingen .......................................................................................................................................... 42
5 Schade aan platte daken en balkons ............................................................................................................... 42
5.1 Invloeden op het dak .............................................................................................................................. 42
5.2 Schade aan daken en dakterrassen ........................................................................................................ 43
6 Woordenlijst .................................................................................................................................................... 47
Hoofdstuk 4: Hellende daken .................................................................................................................................. 48
3
,1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 48
2 Dakvormen ...................................................................................................................................................... 48
3 Terminologie .................................................................................................................................................... 48
4 Het zadeldak .................................................................................................................................................... 49
4.1 De muurplaat .......................................................................................................................................... 49
4.2 Het gebinte (dakspant) ........................................................................................................................... 49
4.3 De gordingen........................................................................................................................................... 49
4.4 De kepers ................................................................................................................................................ 49
4.5 De nok ..................................................................................................................................................... 50
4.6 Onderdak ................................................................................................................................................ 50
4.7 Tengellatten (dia 4 hellende daken deel 3) ............................................................................................ 50
4.8 Panlatten ................................................................................................................................................. 50
4.9 Dakbeschot (/ bebordingsplanken / schalieberd) ................................................................................... 50
4.10 Prefab dakelementen.............................................................................................................................. 50
4.11 Isolatie en dampscherm .......................................................................................................................... 51
5 Gebinten voor zadeldak ................................................................................................................................... 51
5.1 Stabiliteit ................................................................................................................................................. 51
5.2 De makelaar ............................................................................................................................................ 51
5.3 Het onvolledig gebinte ............................................................................................................................ 52
5.4 Het A-gebinte .......................................................................................................................................... 52
5.5 Het versterkt A-gebinte .......................................................................................................................... 52
5.6 Het verhoogd gebinte ............................................................................................................................. 52
5.7 Kepergebinten (spanten) ........................................................................................................................ 53
5.8 Vakwerkgebinten .................................................................................................................................... 53
6 Andere dakvormen .......................................................................................................................................... 53
6.1 Mansardedak .......................................................................................................................................... 53
6.2 Het schilddak........................................................................................................................................... 54
6.3 Het tentdak ............................................................................................................................................. 54
6.4 Samengestelde daken ............................................................................................................................. 54
7 Dakgoten.......................................................................................................................................................... 54
7.1 De plaatgoot............................................................................................................................................ 54
7.2 De blokgoot ............................................................................................................................................. 55
7.3 Goot met verbreed plafond .................................................................................................................... 55
7.4 Hanggoten............................................................................................................................................... 55
8 Dakafdichtingen ............................................................................................................................................... 55
8.1 Dakpannen .............................................................................................................................................. 55
8.2 Natuurleien (leisteen) ............................................................................................................................. 56
8.3 Riet .......................................................................................................................................................... 56
8.4 Vezelcementleien.................................................................................................................................... 56
8.5 Golfplaten ............................................................................................................................................... 57
8.6 Asfaltshingels (asfaltleien) ...................................................................................................................... 57
4
, 8.7 Houten shingels ...................................................................................................................................... 57
8.8 Metalen dakbedekking ........................................................................................................................... 57
8.9 Groendak................................................................................................................................................. 58
9 Dakdoorbrekingen ........................................................................................................................................... 58
9.1 Lichtkoepels ............................................................................................................................................ 58
9.2 Dakvensters............................................................................................................................................. 58
9.3 Dakkappellen .......................................................................................................................................... 58
9.4 Aansluiting van de schoorsteen in hellende daken ................................................................................ 59
10 Woordenlijst................................................................................................................................................ 59
Hoofdstuk 5: Buitenschrijnwerk .............................................................................................................................. 60
1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 60
2 Technische karakteristieken ............................................................................................................................ 60
3 Types ................................................................................................................................................................ 60
4 Uitvoering van het profiel ................................................................................................................................ 60
5 Hout ................................................................................................................................................................. 62
5.1 Volumegewicht ....................................................................................................................................... 62
5.2 Dimensionele stabiliteit .......................................................................................................................... 63
5.3 Mechanische eigenschappen .................................................................................................................. 63
5.4 Duurzaamheid ......................................................................................................................................... 63
5.5 Houtbehandeling .................................................................................................................................... 64
6 PVC................................................................................................................................................................... 64
7 Aluminium ....................................................................................................................................................... 65
8 Staal ................................................................................................................................................................. 65
9 PUR .................................................................................................................................................................. 65
10 Combinaties ................................................................................................................................................ 65
11 Veelvoorkomende problemen (zie PP) ....................................................................................................... 65
12 Plaatsen van buitenschrijnwerk .................................................................................................................. 66
12.1 Plaatsing in een neg (slag/rabbat) = Belgisch systeem ........................................................................... 66
12.2 Plaatsing zonder neg = Nederlands systeem (bloksysteem) ................................................................... 66
12.3 Afwatering spouw ................................................................................................................................... 67
13 Rolluiken...................................................................................................................................................... 67
14 Vliesgevel (gordijngevel) ............................................................................................................................. 68
15 Ventilatieroosters........................................................................................................................................ 68
Hoofdstuk 6: Ecologisch bouwen ............................................................................................................................ 69
1 Inleiding – waarom ecologisch bouwen? ........................................................................................................ 69
1.1 Het ontstaan van milieuproblemen ........................................................................................................ 69
1.2 Milieuproblemen: concreet .................................................................................................................... 69
1.3 Ecologische voetafdruk ........................................................................................................................... 69
1.4 Tragedy of the commons (Garret Hardin – 1968) ................................................................................... 70
1.5 Naar een oplossing? ................................................................................................................................ 70
1.6 Wat is ecologisch bouwen?..................................................................................................................... 71
5
,2 Hoe ecologisch bouwen? ................................................................................................................................. 71
2.1 Ruimtegebruik......................................................................................................................................... 71
2.2 Energiehuishouding ................................................................................................................................ 72
2.3 Materiaalgebruik..................................................................................................................................... 74
2.4 Waterhuishouding .................................................................................................................................. 75
3 Passief huis ...................................................................................................................................................... 76
3.1 Wat is een passief huis? .......................................................................................................................... 76
3.2 De 5 pijlers van een passief huis ............................................................................................................. 76
3.3 Het verschil tussen een passief huis en een lage energiewoning ........................................................... 77
3.4 Certificaat ................................................................................................................................................ 77
3.5 Voordelen ............................................................................................................................................... 77
4 Bouwknopen .................................................................................................................................................... 77
4.1 Kenmerken .............................................................................................................................................. 77
4.2 Wat? ........................................................................................................................................................ 78
5 Earthships ........................................................................................................................................................ 81
5.1 Wat is een earthship? ............................................................................................................................. 81
5.2 Materialen............................................................................................................................................... 82
5.3 Verwarming............................................................................................................................................. 82
5.4 Ventilatie ................................................................................................................................................. 82
5.5 Elektriciteit .............................................................................................................................................. 82
5.6 Watervoorziening ................................................................................................................................... 83
5.7 Gasvoorziening........................................................................................................................................ 83
5.8 Waterreiniging ........................................................................................................................................ 83
6 Cradle to cradle (C2C) ...................................................................................................................................... 83
6.1 Wat is cradle to cradle? .......................................................................................................................... 83
6.2 Downcycling – upcycling ......................................................................................................................... 84
6.3 Twee kringlopen...................................................................................................................................... 84
6.4 Label ........................................................................................................................................................ 84
6.5 C2C voor de bouw ................................................................................................................................... 85
6.6 Kritiek ...................................................................................................................................................... 85
6
,Hoofdstuk 1: Gevelbekleding
1 Houten gevelbekleding
1.1 Toepassing
Kan bij staal-, beton- en houtconstructie.
Houtskeletbouw Houten gevelbekleding, skelet van ene kolom naar andere (omdat kolommen dicht bij
elkaar staan)
Beton- en Opvulmetselwerk of ander draagmateriaal is nodig om houten gevelbekleding te
staalbouw realiseren.
- Tussen kolommen worden planken geplaatst
- Kolommen staan nl. te ver uit elkaar om rechtstreeks een plint te plaatsen
1.2 Beschrijving
Plaatsing van houten platen kan gebeuren op 3 manieren:
1) Horizontale plaatsing van de planken
2) Verticale plaatsing van de planken (kopshout beschermen = belangrijk!)
3) Schuine plaatsing van de planken
• Geeft een dynamische uitstraling
• Let op opvang en afvoer van regenwater!
1.3 Houtsoorten
Het hout dient duurzaam genoeg te zijn om verschillende invloeden (buitenaf) te weerstaan.
- Ofwel duurzaam van nature, ofwel na een behandeling
Hout zet niet uit onder koude of warmte.
Hout zet wel uit onder invloed van vocht => natte gevelbekleding wordt groter, droge kleiner.
1.4 Profielvorm
- Rechthoekig, trapeziumvormig of gebogen
- Randen worden beschermd door profiel
• Esthetische redenen
• Zorgen ervoor dat regenwater wordt afgevoerd
- Planken moeten elkaar overlappen om de constructie waterdicht te maken (krimp en zwelling van
planken vermijden)
- Planken worden verbonden door tand en groefverbinding
- Planken moeten kunnen uitzetten en krimpen onder invloed van water (anders scheuren ze)
De hoek dient beschermd te
worden.
7
,1.5 Bevestiging
- Met horizontale of verticale regels die tegen dragende constructie bevestigd worden
• Uit naaldhout en voorzien van preventieve behandeling
• Planken worden met 1 bevestigingsmiddel op elke regel vastgemaakt (anders treden scheuren op)
- Profielen met enkelvoudige overlapping: bevestigingen aan onderzijde van plank
- Tand- en groefverbinding: onzichtbare bevestiging is mogelijk door bevestigingsmiddelen IN de tand- en
groefverbinding aan te brengen
1.6 De spouw
Opbouw:
- Rood: draagmuur
- Blauw (vierkant): horizontaal regelwerk (om planken te kunnen creëren (erop
plaatsen)
- Blauw (rechthoek): planken, moeten onderaan schuin zijn (= druiplijst zodat regen
afloopt en niet naar binnen gaat)
- Zorgt ervoor dat water dat in de buitenbekleding dringt, de binnenmuur niet kan bereiken
• Water loopt aan binnenkant van buitenbekleding naar beneden
• Zowel bij buitenmuur in metselwerk als in hout
- Er mag geen verbinding zijn tussen de buitenmuur en de achterliggende materialen
- Belangrijk: water moet kunnen weglopen (onderaan)
• Via horizontale bevestigingslatten die onderbroken worden op regelmatige afstand
• Inkepingen voorzien in regels
• Gebruiken van speciale metalen beugels
- Onderaan spouw komt muggengaas zodat insecten niet in de spouw kunnen
Thermische isolatie van de spouw
- Indien de gevel thermisch geïsoleerd wordt, maken we gebruik van dubbel lattenwerk
- Thermische isolatie wordt geplaatst tegen de gevel tussen1ste latwerk
- Gevelbekleding wordt bevestigd tegen 2de latwerk dat loodrecht op het 1ste staat
Belangrijk: contact tussen isolatiemateriaal en bekleding dient absoluut vermeden te worden!
1.7 Afwerkingsdetails
Richtlijnen
Horizontale bekleding - Kopshout moet afgedekt worden (bv. verflagen, metalen profielen, houten
latten…)
- Te veel water leidt tot houtrot en vochtkringen
Verticale bekleding - Aanbrengen van horizontale stootvoeg
• Zodat kortere lengtes toegepast kunnen worden
• Zodat kopshout nabehandeld kan worden
- Planken moeten afgeschuind worden aan onderkant van verticale bekleding
= druiprand
8
,Algemeen
- Houten bekleding 15cm stoppen boven grond => geen water in bekleding en materialen worden niet
vuil
- Houten bekleding mag naastliggende constructie niet raken (vermijden dat water wordt opgezogen)
- Dichtingsfolies of metalen slabben worden geplaatst om waterdichtheid te verzekeren
• Waar materialen elkaar raken + rond ramen en deuren
2 Gevelmetselwerk
2.1 Toepassing
Wordt verbonden via een achterliggende structuur en staat op zichzelf.
Kan toegepast worden bij de drie structuren (staal, hout en betonbouw) omdat de bekleding op zichzelf staat.
Belangrijk: heeft een eigen fundering nodig (examen: fundering mee tekenen!)
2.2 Beschrijving
- Bakstenen muur wordt ondersteund door een fundering
- Bakstenen muur wordt aan draagstructuur bevestigd met flexibele metalen strippen
- Onderaan wordt waterdichte folie aangebracht
- Spouw tussen binnenkant van baksteen en binnenstructuur is nodig
• Open stootvoeg wordt toegepast
Rood = fundering
Blauw = duidt erop dat het houtmassiefbouw is
Blauw (aan steen) = open stootvoeg
Geel = slab tegen opstijgend vocht
9
, 3 Gevels van geprefabriceerd beton
3.1 Toepassing
ENKEL bij beton of staal (beton is te zwaar voor hout).
3.2 Beschrijving
Voordelen
- Beton heeft zeer goede kwaliteit omdat het op voorhand gemaakt wordt
- Isolatiemateriaal kan in fabriek aangebracht worden – geeft goede constructie
- Houten en kunststof mallen, waardoor vele vormen mogelijk zijn
- Oppervlak: verschillende kleuren of structuren mogelijk
3.3 Constructieve mogelijkheden
2 soorten gevelelementen
1) Dragende elementen: omhullende + dragende functie
2) Niet-dragende elementen: omhullende functie
3.3.1 Dragende gevels
= gevelelementen dragen de vloeren en de bovengelegen constructie
- Dragen bij tot horizontale stabiliteit van een gebouw
- Bv. sandwichelementen (2 panelen gescheiden door een thermische isolatie)
Systeem 1: Geen kolommen, vloeren worden gedragen op wanden
- Raamopeningen worden op voorhand gemaakt
- Paneel, gevelvloer, paneel, gevelvloer (= constructie) => panelen dragen vloer (omdat er geen
kolommen zijn)
Kaderelement draagt volledige verticale belasting van vloer en bovengelegen constructie
Systeem 2: Dragende borstweringselementen
Deze functioneren als balken die de vloerbelasting overdragen naar de kolommen.
10
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Gevelbekleding..................................................................................................................................... 7
1 Houten gevelbekleding ...................................................................................................................................... 7
1.1 Toepassing ................................................................................................................................................ 7
1.2 Beschrijving ............................................................................................................................................... 7
1.3 Houtsoorten .............................................................................................................................................. 7
1.4 Profielvorm ............................................................................................................................................... 7
1.5 Bevestiging ................................................................................................................................................ 8
1.6 De spouw .................................................................................................................................................. 8
1.7 Afwerkingsdetails ...................................................................................................................................... 8
2 Gevelmetselwerk ............................................................................................................................................... 9
2.1 Toepassing ................................................................................................................................................ 9
2.2 Beschrijving ............................................................................................................................................... 9
3 Gevels van geprefabriceerd beton .................................................................................................................. 10
3.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 10
3.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 10
3.3 Constructieve mogelijkheden ................................................................................................................. 10
3.4 Ontwerpaspecten ................................................................................................................................... 11
3.5 Vormgeving en afmetingen..................................................................................................................... 12
3.6 Oppervlakteafwerking ............................................................................................................................ 12
3.7 Bevestiging van de elementen aan de gebouwconstructie .................................................................... 13
3.8 Thermische isolatie ................................................................................................................................. 14
4 Gevelbekleding met natuursteen .................................................................................................................... 15
4.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 15
4.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 15
4.3 De bekledingsplaten ............................................................................................................................... 15
4.4 Plaatsing .................................................................................................................................................. 15
4.5 Ankers ..................................................................................................................................................... 16
4.6 Vangconstructies..................................................................................................................................... 16
5 Kunststeen ....................................................................................................................................................... 16
5.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 16
5.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 16
5.3 Voordelen t.o.v. natuursteen.................................................................................................................. 16
5.4 Uitvoering ............................................................................................................................................... 17
6 Baksteenplaten ................................................................................................................................................ 17
6.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 17
6.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 17
6.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 17
1
,7 Gevelbepleistering (crépi) ............................................................................................................................... 18
7.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 18
7.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 18
7.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 18
8 Leien ................................................................................................................................................................ 19
8.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 19
8.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 19
8.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 19
9 Lichte gevelbekleding ...................................................................................................................................... 20
9.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 20
9.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 20
9.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 20
9.4 Voor- en nadelen .................................................................................................................................... 21
9.5 Andere materialen .................................................................................................................................. 21
10 Keramische gevelbekleding......................................................................................................................... 22
10.1 Toepassing .............................................................................................................................................. 22
10.2 Beschrijving ............................................................................................................................................. 22
10.3 Uitvoering ............................................................................................................................................... 22
11 Vegetale gevels (groengevel) ...................................................................................................................... 23
11.1 Systeem van Patrick Blanc ...................................................................................................................... 23
11.2 Modulesysteem met bloembakken ........................................................................................................ 23
11.3 Greenboxsystemen ................................................................................................................................. 23
12 Woordenlijst................................................................................................................................................ 23
13 Oefeningen (P27 PDF) ................................................................................................................................. 24
Hoofdstuk 2: Gevelreiniging .................................................................................................................................... 24
1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 24
2 Verwering van gevels ....................................................................................................................................... 24
2.1 Stukvriezen.............................................................................................................................................. 24
2.2 Biologische oorzaken .............................................................................................................................. 24
2.3 Chemische aantasting door lucht en regen ............................................................................................ 25
2.4 Aantasting door zouten .......................................................................................................................... 25
3 Kennis van de gevelreiniger ............................................................................................................................. 25
3.1 Kennis van de te reinigen ondergrond.................................................................................................... 25
3.2 Kennis van de soorten verontreinigingen ............................................................................................... 25
3.3 Vaststellen van de bouwkundige staat van het gebouw ........................................................................ 25
3.4 Kennis van de reinigingstechnieken en systemen .................................................................................. 25
4 Reinigingstechnieken ....................................................................................................................................... 26
4.1 Groep 1: reiniging met enkel water (spoelen) ........................................................................................ 26
4.2 Groep 2: chemische reiniging ................................................................................................................. 27
4.3 Groep 3: mechanische reiniging ............................................................................................................. 27
4.4 Groep 4: andere technieken ................................................................................................................... 28
2
,5 Bescherming tegen graffiti .............................................................................................................................. 29
5.1 Permanente producten/systemen.......................................................................................................... 29
5.2 Semi-permanente systemen ................................................................................................................... 29
5.3 Temporaire systemen ............................................................................................................................. 29
6 Hydrofoberen of waterwerend maken............................................................................................................ 30
6.1 Uitvoering ............................................................................................................................................... 30
7 Steenverharders .............................................................................................................................................. 30
7.1 Inleiding................................................................................................................................................... 30
7.2 Producten................................................................................................................................................ 30
8 Schade na reiniging .......................................................................................................................................... 31
8.1 Directe schade ........................................................................................................................................ 31
8.2 Indirecte schade ...................................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 3: Platte dakconstructies........................................................................................................................ 32
1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 32
2 Soorten dakopbouw ........................................................................................................................................ 32
2.1 Het koude dak ......................................................................................................................................... 32
2.2 Het warme dak ........................................................................................................................................ 32
2.3 Het omgekeerde dak............................................................................................................................... 33
2.4 Vergelijking van de 3 types platte daken ................................................................................................ 33
2.5 Isolatie onder de dakvloer ...................................................................................................................... 34
2.6 Isolatie onder het hellingsbeton ............................................................................................................. 34
3 Onderdelen ...................................................................................................................................................... 34
3.1 Draagconstructies en afschot ................................................................................................................. 34
3.2 Dampscherm ........................................................................................................................................... 34
3.3 Isolatie ..................................................................................................................................................... 35
3.4 Spanningsverdeler .................................................................................................................................. 35
3.5 Dakafdichting .......................................................................................................................................... 36
3.6 Goten ...................................................................................................................................................... 37
3.7 Dakafvoer ................................................................................................................................................ 38
3.8 Lichtdoorbrekingen ................................................................................................................................. 39
3.9 Uitzetvoegen ........................................................................................................................................... 39
4 Groendaken ..................................................................................................................................................... 40
4.1 Indeling ................................................................................................................................................... 40
4.2 Dakopbouw daktuin ................................................................................................................................ 41
4.3 Opbouw extensief groendak ................................................................................................................... 42
4.4 Aansluitingen .......................................................................................................................................... 42
5 Schade aan platte daken en balkons ............................................................................................................... 42
5.1 Invloeden op het dak .............................................................................................................................. 42
5.2 Schade aan daken en dakterrassen ........................................................................................................ 43
6 Woordenlijst .................................................................................................................................................... 47
Hoofdstuk 4: Hellende daken .................................................................................................................................. 48
3
,1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 48
2 Dakvormen ...................................................................................................................................................... 48
3 Terminologie .................................................................................................................................................... 48
4 Het zadeldak .................................................................................................................................................... 49
4.1 De muurplaat .......................................................................................................................................... 49
4.2 Het gebinte (dakspant) ........................................................................................................................... 49
4.3 De gordingen........................................................................................................................................... 49
4.4 De kepers ................................................................................................................................................ 49
4.5 De nok ..................................................................................................................................................... 50
4.6 Onderdak ................................................................................................................................................ 50
4.7 Tengellatten (dia 4 hellende daken deel 3) ............................................................................................ 50
4.8 Panlatten ................................................................................................................................................. 50
4.9 Dakbeschot (/ bebordingsplanken / schalieberd) ................................................................................... 50
4.10 Prefab dakelementen.............................................................................................................................. 50
4.11 Isolatie en dampscherm .......................................................................................................................... 51
5 Gebinten voor zadeldak ................................................................................................................................... 51
5.1 Stabiliteit ................................................................................................................................................. 51
5.2 De makelaar ............................................................................................................................................ 51
5.3 Het onvolledig gebinte ............................................................................................................................ 52
5.4 Het A-gebinte .......................................................................................................................................... 52
5.5 Het versterkt A-gebinte .......................................................................................................................... 52
5.6 Het verhoogd gebinte ............................................................................................................................. 52
5.7 Kepergebinten (spanten) ........................................................................................................................ 53
5.8 Vakwerkgebinten .................................................................................................................................... 53
6 Andere dakvormen .......................................................................................................................................... 53
6.1 Mansardedak .......................................................................................................................................... 53
6.2 Het schilddak........................................................................................................................................... 54
6.3 Het tentdak ............................................................................................................................................. 54
6.4 Samengestelde daken ............................................................................................................................. 54
7 Dakgoten.......................................................................................................................................................... 54
7.1 De plaatgoot............................................................................................................................................ 54
7.2 De blokgoot ............................................................................................................................................. 55
7.3 Goot met verbreed plafond .................................................................................................................... 55
7.4 Hanggoten............................................................................................................................................... 55
8 Dakafdichtingen ............................................................................................................................................... 55
8.1 Dakpannen .............................................................................................................................................. 55
8.2 Natuurleien (leisteen) ............................................................................................................................. 56
8.3 Riet .......................................................................................................................................................... 56
8.4 Vezelcementleien.................................................................................................................................... 56
8.5 Golfplaten ............................................................................................................................................... 57
8.6 Asfaltshingels (asfaltleien) ...................................................................................................................... 57
4
, 8.7 Houten shingels ...................................................................................................................................... 57
8.8 Metalen dakbedekking ........................................................................................................................... 57
8.9 Groendak................................................................................................................................................. 58
9 Dakdoorbrekingen ........................................................................................................................................... 58
9.1 Lichtkoepels ............................................................................................................................................ 58
9.2 Dakvensters............................................................................................................................................. 58
9.3 Dakkappellen .......................................................................................................................................... 58
9.4 Aansluiting van de schoorsteen in hellende daken ................................................................................ 59
10 Woordenlijst................................................................................................................................................ 59
Hoofdstuk 5: Buitenschrijnwerk .............................................................................................................................. 60
1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 60
2 Technische karakteristieken ............................................................................................................................ 60
3 Types ................................................................................................................................................................ 60
4 Uitvoering van het profiel ................................................................................................................................ 60
5 Hout ................................................................................................................................................................. 62
5.1 Volumegewicht ....................................................................................................................................... 62
5.2 Dimensionele stabiliteit .......................................................................................................................... 63
5.3 Mechanische eigenschappen .................................................................................................................. 63
5.4 Duurzaamheid ......................................................................................................................................... 63
5.5 Houtbehandeling .................................................................................................................................... 64
6 PVC................................................................................................................................................................... 64
7 Aluminium ....................................................................................................................................................... 65
8 Staal ................................................................................................................................................................. 65
9 PUR .................................................................................................................................................................. 65
10 Combinaties ................................................................................................................................................ 65
11 Veelvoorkomende problemen (zie PP) ....................................................................................................... 65
12 Plaatsen van buitenschrijnwerk .................................................................................................................. 66
12.1 Plaatsing in een neg (slag/rabbat) = Belgisch systeem ........................................................................... 66
12.2 Plaatsing zonder neg = Nederlands systeem (bloksysteem) ................................................................... 66
12.3 Afwatering spouw ................................................................................................................................... 67
13 Rolluiken...................................................................................................................................................... 67
14 Vliesgevel (gordijngevel) ............................................................................................................................. 68
15 Ventilatieroosters........................................................................................................................................ 68
Hoofdstuk 6: Ecologisch bouwen ............................................................................................................................ 69
1 Inleiding – waarom ecologisch bouwen? ........................................................................................................ 69
1.1 Het ontstaan van milieuproblemen ........................................................................................................ 69
1.2 Milieuproblemen: concreet .................................................................................................................... 69
1.3 Ecologische voetafdruk ........................................................................................................................... 69
1.4 Tragedy of the commons (Garret Hardin – 1968) ................................................................................... 70
1.5 Naar een oplossing? ................................................................................................................................ 70
1.6 Wat is ecologisch bouwen?..................................................................................................................... 71
5
,2 Hoe ecologisch bouwen? ................................................................................................................................. 71
2.1 Ruimtegebruik......................................................................................................................................... 71
2.2 Energiehuishouding ................................................................................................................................ 72
2.3 Materiaalgebruik..................................................................................................................................... 74
2.4 Waterhuishouding .................................................................................................................................. 75
3 Passief huis ...................................................................................................................................................... 76
3.1 Wat is een passief huis? .......................................................................................................................... 76
3.2 De 5 pijlers van een passief huis ............................................................................................................. 76
3.3 Het verschil tussen een passief huis en een lage energiewoning ........................................................... 77
3.4 Certificaat ................................................................................................................................................ 77
3.5 Voordelen ............................................................................................................................................... 77
4 Bouwknopen .................................................................................................................................................... 77
4.1 Kenmerken .............................................................................................................................................. 77
4.2 Wat? ........................................................................................................................................................ 78
5 Earthships ........................................................................................................................................................ 81
5.1 Wat is een earthship? ............................................................................................................................. 81
5.2 Materialen............................................................................................................................................... 82
5.3 Verwarming............................................................................................................................................. 82
5.4 Ventilatie ................................................................................................................................................. 82
5.5 Elektriciteit .............................................................................................................................................. 82
5.6 Watervoorziening ................................................................................................................................... 83
5.7 Gasvoorziening........................................................................................................................................ 83
5.8 Waterreiniging ........................................................................................................................................ 83
6 Cradle to cradle (C2C) ...................................................................................................................................... 83
6.1 Wat is cradle to cradle? .......................................................................................................................... 83
6.2 Downcycling – upcycling ......................................................................................................................... 84
6.3 Twee kringlopen...................................................................................................................................... 84
6.4 Label ........................................................................................................................................................ 84
6.5 C2C voor de bouw ................................................................................................................................... 85
6.6 Kritiek ...................................................................................................................................................... 85
6
,Hoofdstuk 1: Gevelbekleding
1 Houten gevelbekleding
1.1 Toepassing
Kan bij staal-, beton- en houtconstructie.
Houtskeletbouw Houten gevelbekleding, skelet van ene kolom naar andere (omdat kolommen dicht bij
elkaar staan)
Beton- en Opvulmetselwerk of ander draagmateriaal is nodig om houten gevelbekleding te
staalbouw realiseren.
- Tussen kolommen worden planken geplaatst
- Kolommen staan nl. te ver uit elkaar om rechtstreeks een plint te plaatsen
1.2 Beschrijving
Plaatsing van houten platen kan gebeuren op 3 manieren:
1) Horizontale plaatsing van de planken
2) Verticale plaatsing van de planken (kopshout beschermen = belangrijk!)
3) Schuine plaatsing van de planken
• Geeft een dynamische uitstraling
• Let op opvang en afvoer van regenwater!
1.3 Houtsoorten
Het hout dient duurzaam genoeg te zijn om verschillende invloeden (buitenaf) te weerstaan.
- Ofwel duurzaam van nature, ofwel na een behandeling
Hout zet niet uit onder koude of warmte.
Hout zet wel uit onder invloed van vocht => natte gevelbekleding wordt groter, droge kleiner.
1.4 Profielvorm
- Rechthoekig, trapeziumvormig of gebogen
- Randen worden beschermd door profiel
• Esthetische redenen
• Zorgen ervoor dat regenwater wordt afgevoerd
- Planken moeten elkaar overlappen om de constructie waterdicht te maken (krimp en zwelling van
planken vermijden)
- Planken worden verbonden door tand en groefverbinding
- Planken moeten kunnen uitzetten en krimpen onder invloed van water (anders scheuren ze)
De hoek dient beschermd te
worden.
7
,1.5 Bevestiging
- Met horizontale of verticale regels die tegen dragende constructie bevestigd worden
• Uit naaldhout en voorzien van preventieve behandeling
• Planken worden met 1 bevestigingsmiddel op elke regel vastgemaakt (anders treden scheuren op)
- Profielen met enkelvoudige overlapping: bevestigingen aan onderzijde van plank
- Tand- en groefverbinding: onzichtbare bevestiging is mogelijk door bevestigingsmiddelen IN de tand- en
groefverbinding aan te brengen
1.6 De spouw
Opbouw:
- Rood: draagmuur
- Blauw (vierkant): horizontaal regelwerk (om planken te kunnen creëren (erop
plaatsen)
- Blauw (rechthoek): planken, moeten onderaan schuin zijn (= druiplijst zodat regen
afloopt en niet naar binnen gaat)
- Zorgt ervoor dat water dat in de buitenbekleding dringt, de binnenmuur niet kan bereiken
• Water loopt aan binnenkant van buitenbekleding naar beneden
• Zowel bij buitenmuur in metselwerk als in hout
- Er mag geen verbinding zijn tussen de buitenmuur en de achterliggende materialen
- Belangrijk: water moet kunnen weglopen (onderaan)
• Via horizontale bevestigingslatten die onderbroken worden op regelmatige afstand
• Inkepingen voorzien in regels
• Gebruiken van speciale metalen beugels
- Onderaan spouw komt muggengaas zodat insecten niet in de spouw kunnen
Thermische isolatie van de spouw
- Indien de gevel thermisch geïsoleerd wordt, maken we gebruik van dubbel lattenwerk
- Thermische isolatie wordt geplaatst tegen de gevel tussen1ste latwerk
- Gevelbekleding wordt bevestigd tegen 2de latwerk dat loodrecht op het 1ste staat
Belangrijk: contact tussen isolatiemateriaal en bekleding dient absoluut vermeden te worden!
1.7 Afwerkingsdetails
Richtlijnen
Horizontale bekleding - Kopshout moet afgedekt worden (bv. verflagen, metalen profielen, houten
latten…)
- Te veel water leidt tot houtrot en vochtkringen
Verticale bekleding - Aanbrengen van horizontale stootvoeg
• Zodat kortere lengtes toegepast kunnen worden
• Zodat kopshout nabehandeld kan worden
- Planken moeten afgeschuind worden aan onderkant van verticale bekleding
= druiprand
8
,Algemeen
- Houten bekleding 15cm stoppen boven grond => geen water in bekleding en materialen worden niet
vuil
- Houten bekleding mag naastliggende constructie niet raken (vermijden dat water wordt opgezogen)
- Dichtingsfolies of metalen slabben worden geplaatst om waterdichtheid te verzekeren
• Waar materialen elkaar raken + rond ramen en deuren
2 Gevelmetselwerk
2.1 Toepassing
Wordt verbonden via een achterliggende structuur en staat op zichzelf.
Kan toegepast worden bij de drie structuren (staal, hout en betonbouw) omdat de bekleding op zichzelf staat.
Belangrijk: heeft een eigen fundering nodig (examen: fundering mee tekenen!)
2.2 Beschrijving
- Bakstenen muur wordt ondersteund door een fundering
- Bakstenen muur wordt aan draagstructuur bevestigd met flexibele metalen strippen
- Onderaan wordt waterdichte folie aangebracht
- Spouw tussen binnenkant van baksteen en binnenstructuur is nodig
• Open stootvoeg wordt toegepast
Rood = fundering
Blauw = duidt erop dat het houtmassiefbouw is
Blauw (aan steen) = open stootvoeg
Geel = slab tegen opstijgend vocht
9
, 3 Gevels van geprefabriceerd beton
3.1 Toepassing
ENKEL bij beton of staal (beton is te zwaar voor hout).
3.2 Beschrijving
Voordelen
- Beton heeft zeer goede kwaliteit omdat het op voorhand gemaakt wordt
- Isolatiemateriaal kan in fabriek aangebracht worden – geeft goede constructie
- Houten en kunststof mallen, waardoor vele vormen mogelijk zijn
- Oppervlak: verschillende kleuren of structuren mogelijk
3.3 Constructieve mogelijkheden
2 soorten gevelelementen
1) Dragende elementen: omhullende + dragende functie
2) Niet-dragende elementen: omhullende functie
3.3.1 Dragende gevels
= gevelelementen dragen de vloeren en de bovengelegen constructie
- Dragen bij tot horizontale stabiliteit van een gebouw
- Bv. sandwichelementen (2 panelen gescheiden door een thermische isolatie)
Systeem 1: Geen kolommen, vloeren worden gedragen op wanden
- Raamopeningen worden op voorhand gemaakt
- Paneel, gevelvloer, paneel, gevelvloer (= constructie) => panelen dragen vloer (omdat er geen
kolommen zijn)
Kaderelement draagt volledige verticale belasting van vloer en bovengelegen constructie
Systeem 2: Dragende borstweringselementen
Deze functioneren als balken die de vloerbelasting overdragen naar de kolommen.
10
