Samenvatting boek: schets van het economisch strafrecht

Ondernemingsstrafrecht – samenvatting boek

Hoofdstuk 1: strafrechtelijke handhaving van economisch recht en milieurecht
Apart onderdeel van strafrecht volgens de wetgever omdat er nogal wat eigenaardigheden aan
kleven.

1. Zij zijn nog slechts sedert kort delict, maar dit geldt voor veel commune delicten ook.
2. Zij treffen belangen die te gecompliceerd zijn om door ieder aanstonds te overzien en
die soms voor uiteenlopende waardering, ook door de rechter, vatbaar zijn.
Dit kan bij commuun strafrecht ook voorkomen, omdat niet iedere burger een
afweging maakt tussen de voordelen en nadelen bij het plegen van een delict.
3. Zij brengen grote voordelen mee voor de delinquent.
Dit kan bij commune delicten ook zijn (Opium).
4. Zij lokken snel ook nog vervolgdelicten uit. Dit komt bv. ook voor bij sociale
zekerheidsfaude.

De eigenaardigheden vereisten volgens de wetgever de volgende zaken.

1. Speciale deskundigheid bij rechter en OM.
2. Verruimde opsporingsbevoegdheden en de mogelijkheid tot het treffen van
ingrijpende voorlopige maatregelen.
3. Snelheid en strengheid in vervolging en bestraffing.

De vraag is echter of de ‘eigenaardigheden’ wel echt zo onderscheidend zijn. Daarnaast valt
het met de beoogde specialisatie van de rechter ook wel mee, waardoor men zich afvraagt
waarom het eigenlijk nog zo’n apart terrein is. Dat de WED al lang bestaat en naar behoren
functioneert schept ook vertrouwen en stabiliteit.

De WED bleek ook aantrekkelijk voor andere wetten en besluiten, bv. omtrent landbouw of
visserij. Het aantal wetten dat vandaag de dag onder de WED ressorteert is buitengewoon
omvangrijk.
Grove driedeling:

1. De wetten welker voorschriften rechtstreeks of middellijk beogen het economisch
leven te beïnvloeden als regel worden gehandhaafd volgens de WED.
2. De handhaving volgens de WED voorts voorzien is in een aantal wetten op grond van
de overweging dat de wetgever dat regime wenselijk achtte met het oog op de
normerende en regulerende effecten voor het tegengaan van concurrentievervalsing en
de bedreiging van de eerlijkheid in de handel;
3. De handhaving volgens de WED is voorzien van de milieuwetten.




1

,Hoofdstuk 2: de WED en de strafbare feiten
De voorloper van de WED is het Economisch Sanctiebesluit.
De WED trad in werking in 1951.

Hoofdlijnen van de WED
Er waren 2 hoofddoelstellingen van de WED.

1. Een streven naar een meer afdoende repressie van economische delicten.
2. Een eind maken aan de bestaande stelselloosheid en onoverzichtelijkheid der
economische wetgeving.

Het concentreren van de berechting van alle economische delicten bij de gewone rechter werd
door de wetgever gezien als een eerste vereiste voorzet bereiken van de beide
hoofddoelstellingen van de wet. Dan zagen mensen namelijk echt hoe misdadig alles was in
plaats van een tuchtcollege.

De bijzonderheden van de WED
Het bijzondere karakter van de WED ten opzichte van commuun strafrecht is de afgelopen
jaren wat afgevlakt. De bijzonderheden die wel bleven kunnen met name worden gezien in de
volgende punten.

1. Ruimere bevoegdheden qua opsporing dan het strafprocesrecht.
2. De bevoegdheden uit art. 28 en 29 WED.
3. De bevoegdheid van art. 36 WED.
4. Bijzondere straffen en maatregelen.
5. Bijzondere strafkampen met specialistische rechters.
6. Aanwijzing van contactambtenaren.

Economische delicten
Art. 1 en art. 1a WED houden tezamen een limitatieve opsomming in van wat onder
economische delicten valt. In art. 2 WED staat welke delicten een overtreding opleveren en
welke een misdrijf opleveren.

Bestanddeel of fait d’excuse?
Moeten lagere verbodsbepalingen ook in de delictsomschrijving worden opgenomen? Zo ja,
dan is het een bestanddeel en moet het aan bod komen bij de eerste hoofdvraag, de
bewijsvraag. Als het niet bewezen kan worden moet vrijspraak gelden.

Als het een fait d’excuse is, dan komt het bij de tweede hoofdvraag, de strafbaarheid van het
feit. Dan moet de verdachte het aanvoeren als een soort ‘schulduitsluitingsgrond’ of
‘rechtvaardigingsgrond’ en dan zou OVAR moeten leiden.

Wanneer het wettelijk verbod en de uitzondering daarop zijn neergelegd in afzonderlijke
bepalingen, levert dat in het algemeen een argument op voor de stelling dat de uitzondering
een strafbaarheiduitsluitende omstandigheid is die niet als bestanddeel behoeft te worden ten
laste gelegd.
 Dus vergelijkbaar met overmacht bijvoorbeeld. Als je een uitzonderingsbepaling wilt
gebruiken hoeft het OM dat niet in de delictsomschrijving op te nemen, maar verdediging
moet daar dan wel op wijzen.


2

, Opzet in oeconomicis
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat kleurloos opzet (je had het moeten weten) voldoende is.
Voorheen was boosopzet (bewustheid van handelen tegen de wet) vereist.
Gevolg: iemand die geen weet heeft van een wettelijke verplichting, kan deze opzettelijk
schenden.
Dit wordt snel aangenomen omdat opzet vaak besloten ligt in de aard van de gedraging.

Er is ook opzet vereist op het schenden van de bepaling. Dit vergt in beginsel wel dat een
verdachte weet moet hebben gehad van de bepaling.
Voorbeeld: je moet een vergunning hebben om te bouwen, maar bouwt zonder. Je hebt opzet
op het bouwen (je bouwt niet per ongeluk), maar je moet ook opzet hebben op het niet hebben
van een vergunning.
Hoge Raad: het is wel van belang of er ‘opzettelijk’ in de tenlastelegging wordt gezegd. Als
het opzettelijk is is het een misdrijf, anders een overtreding. (art. 2 WED)
Het ontbreken van ‘opzettelijkheid’ in de tenlastelegging duit op een overtreding.

Lex Certa en de professionele marktdeelnemer
Doordat bepalingen soms wat vaag zijn opgesteld kan er een inbreuk zijn op het cex certa-
beginsel.
De rechter neemt dit niet snel aan. Er geldt een bijzondere zorgplicht voor professionele
marktdeelnemers: van hen wordt namelijk verlangd dat deze zich terdege laten informeren
over de beperkingen waaraan hun gedragingen zijn onderworpen, en dat heeft consequenties
voor de wijze waarop zij in rechte worden bejegend.
HR 2001: als je een advies van een autoriteit hebt gevolgd, wat later in strijd blijkt met de
wet, kan worden aangenomen dat alle strafrechtelijk relevante schuld ontbrak.

Hoofdstuk 3: daderschap en strafrechtelijke aansprakelijkheid
Functioneel daderschap
Functioneel daderschap: je rekent iemand anders de gedraging van een ander aan.
 voorbeeld: je rekent de rechtspersoon een gedraging aan die verricht is door een natuurlijk
persoon.

Wie heeft de verboden gedraging verricht?
IJzerdraad-arrest:

- Rechtbank: als een werknemer in dienstbetrekking ingevolge van een algemene
opdracht iets uitvoert in de sfeer van de zaak, dan kan je het aan de rechtspersoon
toerekenen.
- Hof: je bent verantwoordelijk als baas voor de handelingen van je personeel als dat in
de normale uitoefening van hun taak gebeurd, ook al heb je daar geen weet van of
geen specifieke opdracht toe gegeven.
- Hoge Raad: formuleerde de criteria zoals we die nu kennen.




3