H6 Verlichting en revoluties
6.1 De verlichting
Door de vele wetenschappelijke ontdekkingen in de 17e eeuw groeide het vertrouwen in het
menselijke verstand. Door niet zomaar alles te geloven, maar te onderzoeken en logisch redeneren
zouden mensen te wereld kunnen begrijpen en verbeteren.
Dogmatisch geloof : iets werd zonder bewijs voor waarheid aangenomen en er mocht geen kritiek
op worden geleverd (kerkelijke rituelen)
Voltaire nam niet zomaar aan wat de kerk vond, en ging logisch redeneren.
Verlichting : aanduiding van een periode waarin een kritische houding ontstond tegenover geloof
en traditie en een groot vertrouwen in de mogelijkheid de wereld rationaal te doorgronden (een
nieuwe, kritische manier van nadenken).
Verlichte denkers waren kritisch op de samenleving en de rol van de kerk. Ze wouden beter
onderwijs en meer onderzoek wat zou leidden tot meer kennis. Ze waren optimistisch over wat de
mensheid zou kunnen bereiken.
Sommige denkers zagen ook de duistere kant van de menselijke geest, en dat de mens niet alleen
een rationeel denkend wezen was. Jean-Jacques Rousseau zag de ontwikkeling als een afwijking
van wat oorspronkelijk goed was. Er waren veel meningsverschillen, want over alles werd kritisch
nagedacht.
Verlichte denkers dachten over heel veel onderwerpen na.
- God: Ze kwamen er achter dat voor alles een wetenschappelijke verklaring was. De bijbel sprak
dus niet altijd de waarheid. Veel verlichte denkers vonden dat men afwijkende religieuze
opvattingen niet moesten verbieden.
- Politiek en staat: Verlichte denkers schreven veel over politiek en staat, en er ontstonden drie
nieuwe ideeën.
1. Natuurlijke rechten : Het recht op leven, bezit en vrijheid. Op basis hiervan vormde zij een
politieke gemeenschap door middel van een sociaal contract. Een regering regeert op basis van
vertrouwen van de gemeenschap. De burgers hebben dan het recht om zich te verzetten tegen de
regering.
2. Volkssoevereiniteit : Het idee dat de hoogste macht in de staat bij het volk ligt. De regering
was een uitvoerder van de gezamenlijke wil van burgers. De burgers kunnen hun macht altijd
terugnemen.
3. Scheiding der machten (trias politica) : Het principe dat er in een staat drie verschillende
machten zijn (de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechtsprekende macht) en dat
deze machten nooit in één persoon of instelling samen mogen komen. Doel is machtsmisbruik te
voorkomen.
- Rechtspraak: Ze dachten na over strafrecht, en welk doel lijfstraffen diende.
- Ontwikkeling van volken: Geleerden zagen de geschiedenis als een lang proces van vooruitgang,
en dat de Europese beschaving het verst gevorderd was. Dit idee legde de basis van een Europees
superioriteitsgevoel.
6.1 De verlichting
Door de vele wetenschappelijke ontdekkingen in de 17e eeuw groeide het vertrouwen in het
menselijke verstand. Door niet zomaar alles te geloven, maar te onderzoeken en logisch redeneren
zouden mensen te wereld kunnen begrijpen en verbeteren.
Dogmatisch geloof : iets werd zonder bewijs voor waarheid aangenomen en er mocht geen kritiek
op worden geleverd (kerkelijke rituelen)
Voltaire nam niet zomaar aan wat de kerk vond, en ging logisch redeneren.
Verlichting : aanduiding van een periode waarin een kritische houding ontstond tegenover geloof
en traditie en een groot vertrouwen in de mogelijkheid de wereld rationaal te doorgronden (een
nieuwe, kritische manier van nadenken).
Verlichte denkers waren kritisch op de samenleving en de rol van de kerk. Ze wouden beter
onderwijs en meer onderzoek wat zou leidden tot meer kennis. Ze waren optimistisch over wat de
mensheid zou kunnen bereiken.
Sommige denkers zagen ook de duistere kant van de menselijke geest, en dat de mens niet alleen
een rationeel denkend wezen was. Jean-Jacques Rousseau zag de ontwikkeling als een afwijking
van wat oorspronkelijk goed was. Er waren veel meningsverschillen, want over alles werd kritisch
nagedacht.
Verlichte denkers dachten over heel veel onderwerpen na.
- God: Ze kwamen er achter dat voor alles een wetenschappelijke verklaring was. De bijbel sprak
dus niet altijd de waarheid. Veel verlichte denkers vonden dat men afwijkende religieuze
opvattingen niet moesten verbieden.
- Politiek en staat: Verlichte denkers schreven veel over politiek en staat, en er ontstonden drie
nieuwe ideeën.
1. Natuurlijke rechten : Het recht op leven, bezit en vrijheid. Op basis hiervan vormde zij een
politieke gemeenschap door middel van een sociaal contract. Een regering regeert op basis van
vertrouwen van de gemeenschap. De burgers hebben dan het recht om zich te verzetten tegen de
regering.
2. Volkssoevereiniteit : Het idee dat de hoogste macht in de staat bij het volk ligt. De regering
was een uitvoerder van de gezamenlijke wil van burgers. De burgers kunnen hun macht altijd
terugnemen.
3. Scheiding der machten (trias politica) : Het principe dat er in een staat drie verschillende
machten zijn (de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechtsprekende macht) en dat
deze machten nooit in één persoon of instelling samen mogen komen. Doel is machtsmisbruik te
voorkomen.
- Rechtspraak: Ze dachten na over strafrecht, en welk doel lijfstraffen diende.
- Ontwikkeling van volken: Geleerden zagen de geschiedenis als een lang proces van vooruitgang,
en dat de Europese beschaving het verst gevorderd was. Dit idee legde de basis van een Europees
superioriteitsgevoel.
