INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
DEEL 1: WAT IS RECHT?
1.1 Kenmerken en definitie van het recht
1.1.1 Kenmerken
o Ordening samenleving
o Opgelegd door samenleving
o Afgedwongen door samenleving
1.1.2 Soorten regels
o Gedragsregels
o Toepassingsregels en -structuren (rechtsbescherming!)
o Regels voor maken en wijzigen van het recht
We maken in ons land een samenleving waar dat de spelregels op voorhand
gemaakt zijn. We maken ook regels als je je niet houdt aan de regels. En we
maken ook regels als we de regels willen veranderen
1.1.3 Definitie van het recht
Recht = het geheel van afdwingbare regels die het menselijk handelen in de
samenleving ordenen en opgelegd zijn door eigen vertegenwoordigers
1.1.4 Objectief recht versus subjectieve rechten
Objectief recht = het geheel van het systeem van het recht
Subjectief recht = het persoonlijk recht wat je hebt uit het geheel van de
wetregels die er bestaan
1.1.5 Rechtssubject versus rechtsobject
Rechtssubject: persoon of groep personen die potentieel drager zijn van
subjectieve rechten
o Natuurlijke / fysische personen
o Rechtspersonen (vennootschap, BV etc.)
Rechtsobject: het voorwerp waarover de rechtssubjecten hun subjectieve rechten
op uitoefenen
1.1.6 Rechtsmisbruik
Rechtsmisbruik = de uitoefening van een recht op een wijze die kennelijk de
grenzen te buiten gaat van de normale uitoefening van dat recht door een
voorzichtig en bezorgd persoon
Voorbeeld: een nachtwinkel zet een grote spot zodat de reclame goed zichtbaar
is. Dit licht schijnt recht in de buur zijn slaapkamer waardoor hij niet kan slapen.
Als er een ander alternatief is waardoor het licht niet in de slaapkamer schijnt,
maar de man van de nachtwinkel de spot niet wil verplaatsen, is dit
rechtsmisbruik.
,INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
De nachtwinkel heeft recht om reclame te maken maar de buur heeft ook het
recht om te slapen.
Voorbeeld: Jan is een huis aan het bouwen en bouwt dit tot op de grens met de
buurman Tom zijn grond. Tom zegt hier niets van totdat het huis volledig is
gebouwd. Dit is rechtsmisbruik omdat Tom dit ook op het begin had kunnen
zeggen en Jan nu heel zijn huis moet afbreken.
Afwezigheid
van belang
Oogmerk tot Abnormale
schade rechts-
uitoefening
Rechtsmisbr
uik
1.2 Soorten subjectieve rechten
1.2.1 Politieke rechten: subjectieve rechten van burger t.a.v. de
overheid
o Politieke vrijheden: vrije meningsuiting
o Participatierechten: deelname aan overheidsbeleid (niet verplicht)
o Sociaal economische rechten: recht burgers tegemoetkoming of diensten te
vragen aan overheid
Voorbeeld: als je je job kwijtraakt geeft de overheid je geld
1.2.2 Burgerlijke rechten: subjectieve rechten van burgers t.a.v. zijn
medeburgers
o Extra-patrimoniale rechten: geen financiële waarde, niet overdraagbaar
= recht dat je niet kan verkopen (vb. recht van je ouders dat ze je moeten
opvoeden)
- Persoonlijkheidsrechten: beschikking over je lichaam
- Familierechten
o Patrimoniale rechten: financiële waarde, verhandelbaar
= rechten die je kan verkopen (vb. het bezit van een kunstwerk)
- Zakelijke rechten: aanspraak op een zaak/goed (eigendomsrecht plakt op
de zaak)
Voorbeeld: als iemand je gsm pikt, blijft het eigendomsrecht op jouw naam
- Vorderingsrechten: aanspraak tav een bepaalde persoon voor een
bepaalde prestatie (je maakt een contract met een persoon, niet met een
voorwerp) (vorderen op een persoon)
- Intellectuele rechten: aanspraak op een idee (recht dat je een idee niet
mag stelen)
Voorbeeld: Jupiler die uitkwam met een blauw blikje was gestolen van
Maes, die hun blauwe kleur beschermt hebben
Patrimoniale rechten stoppen niet als je sterft, extra patrimoniale rechten wel
,INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
1.2.3 Schema
Politieke
vrijheden
participatierecht
Politieke
en
rechten
Sociaal-economische rechten
Subjectieve Persoonlijkheids-
rechten Extra- rechten
patrimoniale
rechten Familierechten
Burgerlijke
rechten Zakelijke
Patrimoniale rechten
rechten Vorderingsrecht
en
Intellectuele
rechten
Oefening: burgerlijk of politiek?
Jan wil gemeenteraadslid worden en heeft zich op de lijst van “Groen” gezet.
Hij hoopt veel stemmen te verzamelen tijdens de verkiezingen: POLITIEK
In het strafproces van Erik was de onderzoeksrechter bevriend met de vader
van het slachtoffer. Erik gaat in hoger beroep omdat er belangensvermenging
was tijdens het onderzoek: POLITIEK
Jef heeft een fiets gekocht op het internet. Na 30 dagen is de fiets nog niet
geleverd. Hij stuurt een aanmaningsbrief naar de webwinkel om alsnog de
fiets te verkrijgen: BURGERLIJK
Roger werkte bij Makro, maar is nu werkloos geworden en zal aanspraak
maken op een werkloosheidsuitkering van de RVA. Dat is zijn recht tot hij een
andere passende dienstbetrekking vindt: POLITIEK
Oefening: persoonlijkheids- of familierecht?
Tom wil een deel van zijn lever schenken aan zijn broer die lijdt aan
leverkanker: PERSOONLIJK
Erna en Elsa gaan naar de notaris om te horen of zij kunnen trouwen: FAMILIE
Jolien krijgt dagelijks tientallen spam-berichten in haar mailbox. Ze overweegt
een klacht in te dienen bij de Privacycommissie, thans
Gegevensbeschermingsautoriteit: PERSOONLIJK
, INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
Sofia is 18 jaar en wordt het huis uitgezet. Zij dagvaardt haar ouders omdat
zij nog 2 jaar wil studeren en zij wenst een financiële tussenkomst voor haar
studies: FAMILIE
Sibren is minderjarig en wil graag een kind erkennen: FAMILIE (je bent
juridisch meerderjarig op 18 jaar)
1.3 Deelgebieden van het recht
!! privaatrecht en publiekrecht zijn volgens inhoud
!! nationaal recht en internationaal recht zijn volgens het territorium
Burgerlijk
recht
Economisch recht
Nationaal Arbeidsrecht
privaat recht
Privaatrechtelijk
procesrecht
Nationaal
recht Grondwettelijk
Nationaal
Administratief
publiek recht
Fiscaal recht
Objectief
Socialezekerheidsre
recht
cht
Strafrech
Internationaa Internationaal
Strafprocesrec
l recht privaat recht
ht
Internationaal
publiek recht
1.3.1 Nationaal recht
1.3.1.1 Nationaal privaatrecht
Relaties tussen burgers onderling:
o Welke subjectieve rechten
o Hoe deze rechten verwerven?
o Hoe deze rechten afdwingen?
Principe: contractsvrijheid (= bevoegdheid om vrij over zijn middelen te
beschikken)
Samenvatting
DEEL 1: WAT IS RECHT?
1.1 Kenmerken en definitie van het recht
1.1.1 Kenmerken
o Ordening samenleving
o Opgelegd door samenleving
o Afgedwongen door samenleving
1.1.2 Soorten regels
o Gedragsregels
o Toepassingsregels en -structuren (rechtsbescherming!)
o Regels voor maken en wijzigen van het recht
We maken in ons land een samenleving waar dat de spelregels op voorhand
gemaakt zijn. We maken ook regels als je je niet houdt aan de regels. En we
maken ook regels als we de regels willen veranderen
1.1.3 Definitie van het recht
Recht = het geheel van afdwingbare regels die het menselijk handelen in de
samenleving ordenen en opgelegd zijn door eigen vertegenwoordigers
1.1.4 Objectief recht versus subjectieve rechten
Objectief recht = het geheel van het systeem van het recht
Subjectief recht = het persoonlijk recht wat je hebt uit het geheel van de
wetregels die er bestaan
1.1.5 Rechtssubject versus rechtsobject
Rechtssubject: persoon of groep personen die potentieel drager zijn van
subjectieve rechten
o Natuurlijke / fysische personen
o Rechtspersonen (vennootschap, BV etc.)
Rechtsobject: het voorwerp waarover de rechtssubjecten hun subjectieve rechten
op uitoefenen
1.1.6 Rechtsmisbruik
Rechtsmisbruik = de uitoefening van een recht op een wijze die kennelijk de
grenzen te buiten gaat van de normale uitoefening van dat recht door een
voorzichtig en bezorgd persoon
Voorbeeld: een nachtwinkel zet een grote spot zodat de reclame goed zichtbaar
is. Dit licht schijnt recht in de buur zijn slaapkamer waardoor hij niet kan slapen.
Als er een ander alternatief is waardoor het licht niet in de slaapkamer schijnt,
maar de man van de nachtwinkel de spot niet wil verplaatsen, is dit
rechtsmisbruik.
,INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
De nachtwinkel heeft recht om reclame te maken maar de buur heeft ook het
recht om te slapen.
Voorbeeld: Jan is een huis aan het bouwen en bouwt dit tot op de grens met de
buurman Tom zijn grond. Tom zegt hier niets van totdat het huis volledig is
gebouwd. Dit is rechtsmisbruik omdat Tom dit ook op het begin had kunnen
zeggen en Jan nu heel zijn huis moet afbreken.
Afwezigheid
van belang
Oogmerk tot Abnormale
schade rechts-
uitoefening
Rechtsmisbr
uik
1.2 Soorten subjectieve rechten
1.2.1 Politieke rechten: subjectieve rechten van burger t.a.v. de
overheid
o Politieke vrijheden: vrije meningsuiting
o Participatierechten: deelname aan overheidsbeleid (niet verplicht)
o Sociaal economische rechten: recht burgers tegemoetkoming of diensten te
vragen aan overheid
Voorbeeld: als je je job kwijtraakt geeft de overheid je geld
1.2.2 Burgerlijke rechten: subjectieve rechten van burgers t.a.v. zijn
medeburgers
o Extra-patrimoniale rechten: geen financiële waarde, niet overdraagbaar
= recht dat je niet kan verkopen (vb. recht van je ouders dat ze je moeten
opvoeden)
- Persoonlijkheidsrechten: beschikking over je lichaam
- Familierechten
o Patrimoniale rechten: financiële waarde, verhandelbaar
= rechten die je kan verkopen (vb. het bezit van een kunstwerk)
- Zakelijke rechten: aanspraak op een zaak/goed (eigendomsrecht plakt op
de zaak)
Voorbeeld: als iemand je gsm pikt, blijft het eigendomsrecht op jouw naam
- Vorderingsrechten: aanspraak tav een bepaalde persoon voor een
bepaalde prestatie (je maakt een contract met een persoon, niet met een
voorwerp) (vorderen op een persoon)
- Intellectuele rechten: aanspraak op een idee (recht dat je een idee niet
mag stelen)
Voorbeeld: Jupiler die uitkwam met een blauw blikje was gestolen van
Maes, die hun blauwe kleur beschermt hebben
Patrimoniale rechten stoppen niet als je sterft, extra patrimoniale rechten wel
,INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
1.2.3 Schema
Politieke
vrijheden
participatierecht
Politieke
en
rechten
Sociaal-economische rechten
Subjectieve Persoonlijkheids-
rechten Extra- rechten
patrimoniale
rechten Familierechten
Burgerlijke
rechten Zakelijke
Patrimoniale rechten
rechten Vorderingsrecht
en
Intellectuele
rechten
Oefening: burgerlijk of politiek?
Jan wil gemeenteraadslid worden en heeft zich op de lijst van “Groen” gezet.
Hij hoopt veel stemmen te verzamelen tijdens de verkiezingen: POLITIEK
In het strafproces van Erik was de onderzoeksrechter bevriend met de vader
van het slachtoffer. Erik gaat in hoger beroep omdat er belangensvermenging
was tijdens het onderzoek: POLITIEK
Jef heeft een fiets gekocht op het internet. Na 30 dagen is de fiets nog niet
geleverd. Hij stuurt een aanmaningsbrief naar de webwinkel om alsnog de
fiets te verkrijgen: BURGERLIJK
Roger werkte bij Makro, maar is nu werkloos geworden en zal aanspraak
maken op een werkloosheidsuitkering van de RVA. Dat is zijn recht tot hij een
andere passende dienstbetrekking vindt: POLITIEK
Oefening: persoonlijkheids- of familierecht?
Tom wil een deel van zijn lever schenken aan zijn broer die lijdt aan
leverkanker: PERSOONLIJK
Erna en Elsa gaan naar de notaris om te horen of zij kunnen trouwen: FAMILIE
Jolien krijgt dagelijks tientallen spam-berichten in haar mailbox. Ze overweegt
een klacht in te dienen bij de Privacycommissie, thans
Gegevensbeschermingsautoriteit: PERSOONLIJK
, INLEIDING TOT HET RECHT
Samenvatting
Sofia is 18 jaar en wordt het huis uitgezet. Zij dagvaardt haar ouders omdat
zij nog 2 jaar wil studeren en zij wenst een financiële tussenkomst voor haar
studies: FAMILIE
Sibren is minderjarig en wil graag een kind erkennen: FAMILIE (je bent
juridisch meerderjarig op 18 jaar)
1.3 Deelgebieden van het recht
!! privaatrecht en publiekrecht zijn volgens inhoud
!! nationaal recht en internationaal recht zijn volgens het territorium
Burgerlijk
recht
Economisch recht
Nationaal Arbeidsrecht
privaat recht
Privaatrechtelijk
procesrecht
Nationaal
recht Grondwettelijk
Nationaal
Administratief
publiek recht
Fiscaal recht
Objectief
Socialezekerheidsre
recht
cht
Strafrech
Internationaa Internationaal
Strafprocesrec
l recht privaat recht
ht
Internationaal
publiek recht
1.3.1 Nationaal recht
1.3.1.1 Nationaal privaatrecht
Relaties tussen burgers onderling:
o Welke subjectieve rechten
o Hoe deze rechten verwerven?
o Hoe deze rechten afdwingen?
Principe: contractsvrijheid (= bevoegdheid om vrij over zijn middelen te
beschikken)
