POSTPARTALE PERIODE 1
Les 1: 25/11/2025 (online)
Lector: Lise Engels
(les 1 & 2 horen samen)
1. HET NORMALE KRAAMBED
• Fysiologie van normaal kraambed.
• Veiligheid van moeder en kind bewaken.
• Mondeling en schriftelijk rapporteren.
1.1 DE FYSIOLOGISCHE ARBEID
INLEIDING
• Algemeen
• Ontzwangering
• Doelstellingen van postpartumzorg
Risicoselectie!
VERANDERINGEN IN DE TRACTUS GENITALIS
• Uterus
• Cervix
• Ovaria
• Vagina
• Perineum
• Buikwand
• Borsten (zie lactatie)
VERANDERING IN DE ORGANEN BUITEN DE TRACTUS GENITALIS
• Urinewegen
• Tractus Digestivus
• Stolling
• Bloedvolume, bloedsomloop en vochtbalans
• Metabole veranderingen
• Bloedaanmaak
• Gewicht
1
,1.2 HET KRAAMBED
Klinische aspecten > observatie en begeleiding
• Baarmoederinvolutie:
o Veiligheidsbol
o Involutie: navel & symfyse als referentiepunten
o Primi-/multipara/BV
o Subinvolutie
o Blaasvulling!
• Lochia:
o Kleur: R- Rb- b- sereus- alba
o Geur: cave infectie!
o Hoeveelheid: XXX- XX-X
• Naweeën:
o Relaxatie en contractie
o Multipara/BV
o Verlichten van naweën
• Perineum:
o Rubor/ dolor/ calor/ tumor/ functio laese
o Hechtingen
o Ijsaplicatie, warmte, zitbaden
• Mictie:
o Verhoogde diurese
o Blaastonus – reflectorisch bemoeilijkt – pijn!
o Cathteterisatie
• Defaecatie:
o Stimuleren: info, voeding, mobilisatie
• Hemorroïden:
o Verzachten: ijs, vasoconstrictieve producten, laxativa, zalf
• Bekkenbodem:
o Pelviperineale reëducatie
• Onderste Ledematen: verhoogde kans op flebitis - teken van ‘Homan’
• Rust en mobiliteit: -1e opstaan
2
, • Voeding
• Huid
• Vitale parameters
• Hygiëne: vulva, perineum, borsten (BV-beleid)
• Medicatie: anti D Gamaglobulines, ijzerpreparaten, lactatieremmers
• Psyche: aandacht en ondersteuning
• Onderzoeken: bloed & urine
Les 2: 25/11/2024
Lector: Lise Engels
2. POST PARTUM, KRAAMBED OF PUERPERIUM
• Volgend op het intrapartum.
• Vanaf de geboorte van de vliezen &
placenta.
• Vot 6 wekende na de geboorte, eindigt
met het PP onderzoek.
• Vrouwelijk organisme / genitaliën keren
terug naar een niet zwangere toestand
= “Ontzwangeren”
PP = post partum
VERANDERINGEN TEN GEVOLGE VAN ZWANGERSCHAP
• Ontzwangeren: betrekking tot fys veranderen thv tractus genitalis en andere
orgaansystemen tijdens de kraamperiode.
• Na stoppen met BV
• Verdwijnen niet
Sommige vrouwen verliezen snel gewicht maar anderen niet. Bv vrouwen die borstvoeding
geven gaan pas terug op gewicht komen na het stoppen van de borstvoeding (lactatieperiode).
Postpartum is geen eindpunt maar een begin.
• In België 2 (mult) à 3 (prim) dgn verblijf ZH.
• Geen verhoogde morbiditeit bij vervroegd ontslag.
• In Nederland 24u.
• Belangrijk dat er goede opvolging en ondersteuning is thuis
• Vroedvrouwen in België kan tot een jaar na de geboorte aan
huis komen.
3
, Er wordt vooral over post partum of het kraambed gesproken, maar wordt ook wel eens
puerperium genoemd, maar komt niet zo veel voor. Goeie opvolging en ondersteuning aan
huis is heel belangrijk! Poliklinische geboorte = als je sneller als 24u terug naar huis gaat na de
bevalling. (je gaat enkel naar het ziekenhuis om te bevallen en gaat dan terug naar huis).
Voor en nadelen van polyklinisch bevallen:
Sommige vinden het heel fijn om in het ziekenhuis te blijven, er is altijd iemand in de buurt
om te helpen, etc. andere vinden het juist niet fijn, te veel drukte, veel mensen, voelen zich
meer opgejaagt en voelen minder ontspanning. Willen liever zo snel mogelijk naar huis. Zie
dat je de opvolging thuis al goed opvoorhand regelt! Vroedvrouwen last minute vinden kan
moeilijk zijn.
ROL VAN DE VROEDVROUW
• Tegemoed komen aan behoefte aan informatie & begeleiding in ZH.
• Tegemoed komen aan behoefte aan informatie & begeleiding thuis.
• Volgens de veranderende noden (soms per dag verschillend).
• Inzetten op nabijheid en HOH, betrekken beide ouders.
HOH = huid op huid contact
DOELSTELLINGEN POST PARTUM ZORG
• Bevorden van ouder kind relatie & ouderschap dmv voorlichting en begeleiding.
• Begeleiding bij borstvoeding.
• Opvolgen van de involutieve veranderingen.
• Verlichten van postpartum ongemakken.
• Stimuleren / geven / aanvullen van postpartumonderzoek na 6 wkn.
• Voorkomen van verwikkelingen.
Zorg dat je als vroedvrouw bij blijft met alle nieuwtjes, blijf jezelf bijscholen! Je hoeft niet
gespecialiseerd te zijn in iets specifiek zolang je maar bij blijft en blijft bijscholen.
2.1 FYSIOLOGIE VAN HET KRAAMBED
Inzicht in de fysiologie van het kraambed is belangrijk! HB p419 – 436
Genitale tractus Veranderingen buiten de genitale tractus
• Uterus • Urinaire veranderingen
• Cervix • Hematologische veranderingen
• Ovaria • Gewicht
• Vagina
• Perineum
• Buikwand
• Borsten (zie les AB1:
HOH en 1ste aanleggen)
4
Les 1: 25/11/2025 (online)
Lector: Lise Engels
(les 1 & 2 horen samen)
1. HET NORMALE KRAAMBED
• Fysiologie van normaal kraambed.
• Veiligheid van moeder en kind bewaken.
• Mondeling en schriftelijk rapporteren.
1.1 DE FYSIOLOGISCHE ARBEID
INLEIDING
• Algemeen
• Ontzwangering
• Doelstellingen van postpartumzorg
Risicoselectie!
VERANDERINGEN IN DE TRACTUS GENITALIS
• Uterus
• Cervix
• Ovaria
• Vagina
• Perineum
• Buikwand
• Borsten (zie lactatie)
VERANDERING IN DE ORGANEN BUITEN DE TRACTUS GENITALIS
• Urinewegen
• Tractus Digestivus
• Stolling
• Bloedvolume, bloedsomloop en vochtbalans
• Metabole veranderingen
• Bloedaanmaak
• Gewicht
1
,1.2 HET KRAAMBED
Klinische aspecten > observatie en begeleiding
• Baarmoederinvolutie:
o Veiligheidsbol
o Involutie: navel & symfyse als referentiepunten
o Primi-/multipara/BV
o Subinvolutie
o Blaasvulling!
• Lochia:
o Kleur: R- Rb- b- sereus- alba
o Geur: cave infectie!
o Hoeveelheid: XXX- XX-X
• Naweeën:
o Relaxatie en contractie
o Multipara/BV
o Verlichten van naweën
• Perineum:
o Rubor/ dolor/ calor/ tumor/ functio laese
o Hechtingen
o Ijsaplicatie, warmte, zitbaden
• Mictie:
o Verhoogde diurese
o Blaastonus – reflectorisch bemoeilijkt – pijn!
o Cathteterisatie
• Defaecatie:
o Stimuleren: info, voeding, mobilisatie
• Hemorroïden:
o Verzachten: ijs, vasoconstrictieve producten, laxativa, zalf
• Bekkenbodem:
o Pelviperineale reëducatie
• Onderste Ledematen: verhoogde kans op flebitis - teken van ‘Homan’
• Rust en mobiliteit: -1e opstaan
2
, • Voeding
• Huid
• Vitale parameters
• Hygiëne: vulva, perineum, borsten (BV-beleid)
• Medicatie: anti D Gamaglobulines, ijzerpreparaten, lactatieremmers
• Psyche: aandacht en ondersteuning
• Onderzoeken: bloed & urine
Les 2: 25/11/2024
Lector: Lise Engels
2. POST PARTUM, KRAAMBED OF PUERPERIUM
• Volgend op het intrapartum.
• Vanaf de geboorte van de vliezen &
placenta.
• Vot 6 wekende na de geboorte, eindigt
met het PP onderzoek.
• Vrouwelijk organisme / genitaliën keren
terug naar een niet zwangere toestand
= “Ontzwangeren”
PP = post partum
VERANDERINGEN TEN GEVOLGE VAN ZWANGERSCHAP
• Ontzwangeren: betrekking tot fys veranderen thv tractus genitalis en andere
orgaansystemen tijdens de kraamperiode.
• Na stoppen met BV
• Verdwijnen niet
Sommige vrouwen verliezen snel gewicht maar anderen niet. Bv vrouwen die borstvoeding
geven gaan pas terug op gewicht komen na het stoppen van de borstvoeding (lactatieperiode).
Postpartum is geen eindpunt maar een begin.
• In België 2 (mult) à 3 (prim) dgn verblijf ZH.
• Geen verhoogde morbiditeit bij vervroegd ontslag.
• In Nederland 24u.
• Belangrijk dat er goede opvolging en ondersteuning is thuis
• Vroedvrouwen in België kan tot een jaar na de geboorte aan
huis komen.
3
, Er wordt vooral over post partum of het kraambed gesproken, maar wordt ook wel eens
puerperium genoemd, maar komt niet zo veel voor. Goeie opvolging en ondersteuning aan
huis is heel belangrijk! Poliklinische geboorte = als je sneller als 24u terug naar huis gaat na de
bevalling. (je gaat enkel naar het ziekenhuis om te bevallen en gaat dan terug naar huis).
Voor en nadelen van polyklinisch bevallen:
Sommige vinden het heel fijn om in het ziekenhuis te blijven, er is altijd iemand in de buurt
om te helpen, etc. andere vinden het juist niet fijn, te veel drukte, veel mensen, voelen zich
meer opgejaagt en voelen minder ontspanning. Willen liever zo snel mogelijk naar huis. Zie
dat je de opvolging thuis al goed opvoorhand regelt! Vroedvrouwen last minute vinden kan
moeilijk zijn.
ROL VAN DE VROEDVROUW
• Tegemoed komen aan behoefte aan informatie & begeleiding in ZH.
• Tegemoed komen aan behoefte aan informatie & begeleiding thuis.
• Volgens de veranderende noden (soms per dag verschillend).
• Inzetten op nabijheid en HOH, betrekken beide ouders.
HOH = huid op huid contact
DOELSTELLINGEN POST PARTUM ZORG
• Bevorden van ouder kind relatie & ouderschap dmv voorlichting en begeleiding.
• Begeleiding bij borstvoeding.
• Opvolgen van de involutieve veranderingen.
• Verlichten van postpartum ongemakken.
• Stimuleren / geven / aanvullen van postpartumonderzoek na 6 wkn.
• Voorkomen van verwikkelingen.
Zorg dat je als vroedvrouw bij blijft met alle nieuwtjes, blijf jezelf bijscholen! Je hoeft niet
gespecialiseerd te zijn in iets specifiek zolang je maar bij blijft en blijft bijscholen.
2.1 FYSIOLOGIE VAN HET KRAAMBED
Inzicht in de fysiologie van het kraambed is belangrijk! HB p419 – 436
Genitale tractus Veranderingen buiten de genitale tractus
• Uterus • Urinaire veranderingen
• Cervix • Hematologische veranderingen
• Ovaria • Gewicht
• Vagina
• Perineum
• Buikwand
• Borsten (zie les AB1:
HOH en 1ste aanleggen)
4
