BOUWPROCES
HOOFDSTUK 1: ALGEMENE PRINCIPES
HET BEGRIP ‘AANNEMING’
Aanneming Een overeenkomst waarbij de ene partij (de aannemer) zich jegens de andere
partij (de opdrachtgever) verbindt om tegen een bedongen prijs en in volle
onafhankelijkheid een werk uit te voeren of een dienst te presteren.
Het Burgerlijk Wetboek vermeldt 3 soorten van aanneming:
1. De huur van werklieden
2. De huur van vervoerders
3. De huur van aannemers van werken die handelen in gevolge bestekken of aannemingen.
Binnen de aanneming onderscheidt men:
• Aanneming van werken
• Aanneming van leveringen
• Aanneming van diensten
Wat is het verschil tussen een aanneming en een arbeidsovereenkomst?
- De aannemer bij de uitvoering van het werk staat niet onder het gezag van de bouwheer, de
aannemer is niet ondergeschikt aan de bouwheer, hij kiest onafhankelijk de uitvoeringswijze
en voert het werk uit naar zijn eigen inzicht. Hij blijft vrij in de keuze van de aan te wenden
middelen en blijft verantwoordelijk voor zijn acties en de organisatie van de uitvoering.
Wat is het verschil tussen een aannemer en een lasthebber van de opdrachtgever?
- De aannemer hij geeft geen vertegenwoordigingsbevoegdheid. Zijn opdracht blijft beperkt tot
het stellen van materiële handelingen waar een lasthebber belast wordt met het stellen van
rechtshandelingen voor en in naam van de lastgever.
Wat is het verschil tussen een aanneming en levering van goederen en koop?
- De te leveren zaak is ondergeschikt aan het werk en doordat de aansprakelijkheid van de
aannemer niet stopt bij de levering van de zaak.
DE BOUWPARTNERS EN HUN ONDERLINGE RELATIE
SAMENSTELLING VAN HET BOUWTEAM
Bij ieder project zijn minstens 2 partijen betrokken:
1. De bouwheer (opdrachtgever, aanbesteder)
2. De aannemer (uitvoerder)
1
,Bij de meeste projecten is ook de medewerking van een architect verplicht en wordt de aanstelling
van een veiligheidscoördinator en een energieauditeur opgelegd.
Bij een complexer bouwproject zal het aantal betrokken partijen snel oplopen:
JURIDISCH KADER VAN EEN BOUWPROJECT
De relaties tussen de verschillende bouwpartners worden vastgelegd in contracten. De contractanten
leggen in onderling overleg de inhoud van de contractuele bepalingen vast, voor zover deze niet
strijdig zijn met wettelijke bepalingen ® er ontstaat nu ook een contractuele aansprakelijkheid tussen
de bouwpartners.
• Voorschriften van het Burgerlijk Wetboek betreffende aannemingen op bestek of bij akkoord
van toepassing.
Deze bepalingen zijn supletief (= aanvullend)® dit wil zeggen dat in gevallen dat de overeenkomst
tussen partijen ontoereikend zou blijken, worden de regels van het gemeen aannemingsrecht van
toepassing over die punten waarover de overeenkomsten wel afwijken van deze rechtsregels, die niet-
dwingend van aard zijn.
Bepaalde bouwcontracten worden door de wetgever zeer nauwkeurig geregeld door rechtsregels van
dwingende aard:
- Oprichting van woningen bestemd voor verkoop-op-plan door de wet Breyne.
- Openbare werken door de wet op de overheidsopdrachten.
- De 10-jarige aansprakelijkheid van ontwerpers en uitvoerders voor ernstige gebreken.
2
,Partijen mogen onder geen beding afwijken van deze dwingende rechtsregels, zelfs niet wanneer ze
onderling anders zouden willen overeenkomen ® contractuele bedingen die strijdig zijn met
dwingende bepalingen kunnen ervoor zorgen dat het contract nietig beschouwd wordt.
De onderlinge relaties tussen bouwheer, ontwerpers en uitvoerders worden gestuurd door 2
belangrijke principes die tot doel hebben de bouwheer als consument te beschermen:
1. De bouwheer wordt door de wetgevers beschouwd als leek in technische materie.
Dit principe verzwaart de contractuele aansprakelijkheid van ontwerpers en uitvoerders. Zelfs indien
de bouwheer akkoord zou gaan met een gebrekkig uitvoeringsdetail veronderstelt de wetgever dat de
bouwheer niet op de hoogte kon zijn van het gebrek en zijn akkoord te goeder trouw gegeven heeft.
De aannemer en/of architect blijven in dit geval contractueel aansprakelijk voor eventuele schade.
2. Onverenigbaarheid tussen het beroep van architect en het beroep van aannemer.
De Architectenwet omvat expliciet het principe dat het beroep van architect onverenigbaar is met het
beroep van aannemer. Dit principe scheidt het opmaken van de plannen en de controle over de
werken van de uitvoering van de werken en moet de onafhankelijkheid van de architect t.o.v. de
aannemer garanderen. De architect en de aannemers gaan geen enkele verbintenis of contractuele
relatie met elkaar aan.
De architect en de aannemers gaan geen enkele verbintenis of contractuele relatie met elkaar aan.
® De bouwheer sluit een afzonderlijke overeenkomst af met de architect aan de ene kant en
met de aannemers aan de andere kant.
3
, CONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID
Een bouwovereenkomst is een wederkerige overeenkomst onder bezwarende titel. De contractuele
aansprakelijkheid die door dergelijke overeenkomst ontstaat wordt geregeld door de regels van het
Burgerlijk Wetboek omtrent wederkerige contracten.
Elke contractspartij is gehouden aan hetgeen wat uitdrukkelijk in het contract is vermeld, ook aan alle
gevolgen die door de billijkheid, het gebruik of door de wet aan deze verbintenis worden toegekend.
Zodra één van de contractanten nalaat om aan zijn verplichtingen te voldoen heeft de
medecontractant het recht om de uitvoering van het contract af te dwingen of schadevergoeding te
eisen volgens de gemeenrechtelijke regels van wederzijdse overeenkomsten. De mogelijke sancties
voor contractuele wanprestaties zijn:
1. Gedwongen uitvoering in natura.
2. Gedwongen uitvoering bij equivalent (schadevergoeding).
3. Toepassing van een contractueel schadebeding.
4. Gerechtelijke ontbinding ten laste van de in gebreke gebleven medecontractant.
De bewijslast van de wanprestatie zal verschillen naargelang de overeenkomst als
resultaatsverbintenis dan wel als middelenverbintenis gekwalificeerd wordt.
AANSPRAKELIJKHEID TEGENOVER DERDEN
Door het ontbreken van enige contractuele band tussen aannemer en schadelijder kan deze laatste
zich niet beroepen op een contractuele aansprakelijkheid. Een vordering tot schadevergoeding kan in
deze gevallen enkel op grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid.
De grondslag van de buitencontractuele aansprakelijkheid (® BW art. 1382)
- Art. 1382 B.W.: “Elke daad van de mens, waardoor schade aan een ander wordt veroorzaakt,
verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden”.
4
HOOFDSTUK 1: ALGEMENE PRINCIPES
HET BEGRIP ‘AANNEMING’
Aanneming Een overeenkomst waarbij de ene partij (de aannemer) zich jegens de andere
partij (de opdrachtgever) verbindt om tegen een bedongen prijs en in volle
onafhankelijkheid een werk uit te voeren of een dienst te presteren.
Het Burgerlijk Wetboek vermeldt 3 soorten van aanneming:
1. De huur van werklieden
2. De huur van vervoerders
3. De huur van aannemers van werken die handelen in gevolge bestekken of aannemingen.
Binnen de aanneming onderscheidt men:
• Aanneming van werken
• Aanneming van leveringen
• Aanneming van diensten
Wat is het verschil tussen een aanneming en een arbeidsovereenkomst?
- De aannemer bij de uitvoering van het werk staat niet onder het gezag van de bouwheer, de
aannemer is niet ondergeschikt aan de bouwheer, hij kiest onafhankelijk de uitvoeringswijze
en voert het werk uit naar zijn eigen inzicht. Hij blijft vrij in de keuze van de aan te wenden
middelen en blijft verantwoordelijk voor zijn acties en de organisatie van de uitvoering.
Wat is het verschil tussen een aannemer en een lasthebber van de opdrachtgever?
- De aannemer hij geeft geen vertegenwoordigingsbevoegdheid. Zijn opdracht blijft beperkt tot
het stellen van materiële handelingen waar een lasthebber belast wordt met het stellen van
rechtshandelingen voor en in naam van de lastgever.
Wat is het verschil tussen een aanneming en levering van goederen en koop?
- De te leveren zaak is ondergeschikt aan het werk en doordat de aansprakelijkheid van de
aannemer niet stopt bij de levering van de zaak.
DE BOUWPARTNERS EN HUN ONDERLINGE RELATIE
SAMENSTELLING VAN HET BOUWTEAM
Bij ieder project zijn minstens 2 partijen betrokken:
1. De bouwheer (opdrachtgever, aanbesteder)
2. De aannemer (uitvoerder)
1
,Bij de meeste projecten is ook de medewerking van een architect verplicht en wordt de aanstelling
van een veiligheidscoördinator en een energieauditeur opgelegd.
Bij een complexer bouwproject zal het aantal betrokken partijen snel oplopen:
JURIDISCH KADER VAN EEN BOUWPROJECT
De relaties tussen de verschillende bouwpartners worden vastgelegd in contracten. De contractanten
leggen in onderling overleg de inhoud van de contractuele bepalingen vast, voor zover deze niet
strijdig zijn met wettelijke bepalingen ® er ontstaat nu ook een contractuele aansprakelijkheid tussen
de bouwpartners.
• Voorschriften van het Burgerlijk Wetboek betreffende aannemingen op bestek of bij akkoord
van toepassing.
Deze bepalingen zijn supletief (= aanvullend)® dit wil zeggen dat in gevallen dat de overeenkomst
tussen partijen ontoereikend zou blijken, worden de regels van het gemeen aannemingsrecht van
toepassing over die punten waarover de overeenkomsten wel afwijken van deze rechtsregels, die niet-
dwingend van aard zijn.
Bepaalde bouwcontracten worden door de wetgever zeer nauwkeurig geregeld door rechtsregels van
dwingende aard:
- Oprichting van woningen bestemd voor verkoop-op-plan door de wet Breyne.
- Openbare werken door de wet op de overheidsopdrachten.
- De 10-jarige aansprakelijkheid van ontwerpers en uitvoerders voor ernstige gebreken.
2
,Partijen mogen onder geen beding afwijken van deze dwingende rechtsregels, zelfs niet wanneer ze
onderling anders zouden willen overeenkomen ® contractuele bedingen die strijdig zijn met
dwingende bepalingen kunnen ervoor zorgen dat het contract nietig beschouwd wordt.
De onderlinge relaties tussen bouwheer, ontwerpers en uitvoerders worden gestuurd door 2
belangrijke principes die tot doel hebben de bouwheer als consument te beschermen:
1. De bouwheer wordt door de wetgevers beschouwd als leek in technische materie.
Dit principe verzwaart de contractuele aansprakelijkheid van ontwerpers en uitvoerders. Zelfs indien
de bouwheer akkoord zou gaan met een gebrekkig uitvoeringsdetail veronderstelt de wetgever dat de
bouwheer niet op de hoogte kon zijn van het gebrek en zijn akkoord te goeder trouw gegeven heeft.
De aannemer en/of architect blijven in dit geval contractueel aansprakelijk voor eventuele schade.
2. Onverenigbaarheid tussen het beroep van architect en het beroep van aannemer.
De Architectenwet omvat expliciet het principe dat het beroep van architect onverenigbaar is met het
beroep van aannemer. Dit principe scheidt het opmaken van de plannen en de controle over de
werken van de uitvoering van de werken en moet de onafhankelijkheid van de architect t.o.v. de
aannemer garanderen. De architect en de aannemers gaan geen enkele verbintenis of contractuele
relatie met elkaar aan.
De architect en de aannemers gaan geen enkele verbintenis of contractuele relatie met elkaar aan.
® De bouwheer sluit een afzonderlijke overeenkomst af met de architect aan de ene kant en
met de aannemers aan de andere kant.
3
, CONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID
Een bouwovereenkomst is een wederkerige overeenkomst onder bezwarende titel. De contractuele
aansprakelijkheid die door dergelijke overeenkomst ontstaat wordt geregeld door de regels van het
Burgerlijk Wetboek omtrent wederkerige contracten.
Elke contractspartij is gehouden aan hetgeen wat uitdrukkelijk in het contract is vermeld, ook aan alle
gevolgen die door de billijkheid, het gebruik of door de wet aan deze verbintenis worden toegekend.
Zodra één van de contractanten nalaat om aan zijn verplichtingen te voldoen heeft de
medecontractant het recht om de uitvoering van het contract af te dwingen of schadevergoeding te
eisen volgens de gemeenrechtelijke regels van wederzijdse overeenkomsten. De mogelijke sancties
voor contractuele wanprestaties zijn:
1. Gedwongen uitvoering in natura.
2. Gedwongen uitvoering bij equivalent (schadevergoeding).
3. Toepassing van een contractueel schadebeding.
4. Gerechtelijke ontbinding ten laste van de in gebreke gebleven medecontractant.
De bewijslast van de wanprestatie zal verschillen naargelang de overeenkomst als
resultaatsverbintenis dan wel als middelenverbintenis gekwalificeerd wordt.
AANSPRAKELIJKHEID TEGENOVER DERDEN
Door het ontbreken van enige contractuele band tussen aannemer en schadelijder kan deze laatste
zich niet beroepen op een contractuele aansprakelijkheid. Een vordering tot schadevergoeding kan in
deze gevallen enkel op grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid.
De grondslag van de buitencontractuele aansprakelijkheid (® BW art. 1382)
- Art. 1382 B.W.: “Elke daad van de mens, waardoor schade aan een ander wordt veroorzaakt,
verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden”.
4
