Open Data Les 7
Ethiek is gebaseerd op de rede (het denken, het verstand, dus niet op emotie, gevoel,
intuïtie etc.); ethiek is dus objectief, niet subjectief
- ieder mens is in principe autonoom: zelf in staat om na te denken en tot een
ethische beslissing te komen, zonder dat bijvoorbeeld van de kerk, de staat of de
school af te laten hangen
- ieder mens heeft het vermogen tot autonomie, en daarmee tot
zelfverantwoordelijk handelen en zelfwetgeving
- we kunnen vooraf nadenken over ons handelen, en onszelf regels
opleggen
Fundamenteel voor de ethiek van Kant: de mens is een rationele actor
- doordat de mens een autonome rationele actor is, ligt de morele juistheid van een
handeling in de kwaliteit van de intentie van die handeling (waarom doe je een
bepaalde handeling?)
- wat een handeling een moreel goede handeling maakt ligt dus alleen in het
motief van de handeling, niet in het resultaat of in de handeling zelf
- “Twee dingen vervullen de geest met steeds nieuwe en toenemende
bewondering en eerbied, hoe vaker en langduriger het denken zich
ermee bezighoudt: de sterrenhemel boven mij en de morele wet in
mij” (kritiek van de praktische rede, besluit)
- bijvoorbeeld: twee mogelijke beweegredenen van een bakker
om aan bijvoorbeeld een kind een eerlijke prijs te vragen: hij is
bang voor zijn goede naam, als uitkomt dat hij aan een kind
die (nog) niet kan lezen een hogere prijs vraagt, dan krijgt hij
minder klanten en hij vindt dat hij iedereen gelijk moet
behandelen
- je kunt aan de handeling niet zien of de intentie goed
was; dat vind Kant een probleem
, Er is dus een verschil tussen een goede handeling en een moreel goede handeling; dit kun
je niet zien aan de handeling zelf want dezelfde handeling kan verschillende intenties
hebben
- wat is dan de toetssteen waaraan je kan beoordelen of een handeling moreel juist
is?
- de toetssteen is volgens Kant de categorische imperatief
- imperatieven zijn regels die we onszelf opleggen met betrekking tot
ons handelen
- maar hoe weet ik nu of de regels die we onszelf opleggen nu
resulteren in morele handelingen? (we kunnen ons zoveel
regels opleggen…)
- dat doe je door je imperatief te testen aan de
categorische imperatief
- de meeste imperatieven die we onszelf opleggen zijn voorwaardelijk: ze zijn
aan bepaalde voorwaarden gebonden
- bijvoorbeeld: om een goede schilder te worden moet ik mezelf (de
regel) opleggen veel te oefenen
- de categorische imperatief is echter onvoorwaardelijk (geldt altijd) en wordt
gekenmerkt door het zogenaamde “universaliteitsprincipe”
Kant zegt: handel alleen volgens die maxime waardoor je tegelijkertijd kunt willen dat zij een
algemene wet wordt
- maximes: subjectieve handeling beginselen of regels waardoor wij ons in een
bepaalde situatie laten leiden
Maar is maxime universaliseerbaar?
Ethiek is gebaseerd op de rede (het denken, het verstand, dus niet op emotie, gevoel,
intuïtie etc.); ethiek is dus objectief, niet subjectief
- ieder mens is in principe autonoom: zelf in staat om na te denken en tot een
ethische beslissing te komen, zonder dat bijvoorbeeld van de kerk, de staat of de
school af te laten hangen
- ieder mens heeft het vermogen tot autonomie, en daarmee tot
zelfverantwoordelijk handelen en zelfwetgeving
- we kunnen vooraf nadenken over ons handelen, en onszelf regels
opleggen
Fundamenteel voor de ethiek van Kant: de mens is een rationele actor
- doordat de mens een autonome rationele actor is, ligt de morele juistheid van een
handeling in de kwaliteit van de intentie van die handeling (waarom doe je een
bepaalde handeling?)
- wat een handeling een moreel goede handeling maakt ligt dus alleen in het
motief van de handeling, niet in het resultaat of in de handeling zelf
- “Twee dingen vervullen de geest met steeds nieuwe en toenemende
bewondering en eerbied, hoe vaker en langduriger het denken zich
ermee bezighoudt: de sterrenhemel boven mij en de morele wet in
mij” (kritiek van de praktische rede, besluit)
- bijvoorbeeld: twee mogelijke beweegredenen van een bakker
om aan bijvoorbeeld een kind een eerlijke prijs te vragen: hij is
bang voor zijn goede naam, als uitkomt dat hij aan een kind
die (nog) niet kan lezen een hogere prijs vraagt, dan krijgt hij
minder klanten en hij vindt dat hij iedereen gelijk moet
behandelen
- je kunt aan de handeling niet zien of de intentie goed
was; dat vind Kant een probleem
, Er is dus een verschil tussen een goede handeling en een moreel goede handeling; dit kun
je niet zien aan de handeling zelf want dezelfde handeling kan verschillende intenties
hebben
- wat is dan de toetssteen waaraan je kan beoordelen of een handeling moreel juist
is?
- de toetssteen is volgens Kant de categorische imperatief
- imperatieven zijn regels die we onszelf opleggen met betrekking tot
ons handelen
- maar hoe weet ik nu of de regels die we onszelf opleggen nu
resulteren in morele handelingen? (we kunnen ons zoveel
regels opleggen…)
- dat doe je door je imperatief te testen aan de
categorische imperatief
- de meeste imperatieven die we onszelf opleggen zijn voorwaardelijk: ze zijn
aan bepaalde voorwaarden gebonden
- bijvoorbeeld: om een goede schilder te worden moet ik mezelf (de
regel) opleggen veel te oefenen
- de categorische imperatief is echter onvoorwaardelijk (geldt altijd) en wordt
gekenmerkt door het zogenaamde “universaliteitsprincipe”
Kant zegt: handel alleen volgens die maxime waardoor je tegelijkertijd kunt willen dat zij een
algemene wet wordt
- maximes: subjectieve handeling beginselen of regels waardoor wij ons in een
bepaalde situatie laten leiden
Maar is maxime universaliseerbaar?
