Samenvatting boek elektronisch contractenrecht
Druk 1
Hoofdstuk 1 Inleiding
Elektronisch contractenrecht: omvat elektronisch contracteren en e-commerce
o E-commerce = transacties omtrent de diensten spelen zich af met methoden die specifiek
ontworpen zijn voor het ontvangen of plaatsen van orders.
Vb. E-mail is geen vorm e-commerce; A doet aanbod mail, B aanvaard per mail dan is elektronisch
gesloten ovk die in strikte zin geen e-commerce bevat.
Electronic Data Interchange (EDI) = geautomatiseerd bestelproces waar je bij EDI vaste afspraken
kan maken over vaste betekenissen in het contractproces. Deze vaste afspraken maken ze in een
zogenoemde interchange agreement.
- Vb. Edifact (administration, commerce and transport): bestelinfo wordt
voorgeprogrammeerd.
- Zelfhandelend EDI system: als menselijke factor volledig weggelaten is.
Verschil totstandkoming en nakoming
Ovk kan eenzijdig of volledig geautomatiseerd tot stand komen, betekent echter nog niks voor
nakoming.
Zelf executerend contract is in ieder geval als de nakoming van contract en mogelijk ook
totstandkoming op geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde wijze plaatsvindt. De ovk wikkelt zichzelf
automatisch af.
Bij geautomatiseerd contracteren in bestelomgevingen gaat het om automatisch afspraken maken en
zegt niks nog over nakoming.
Ontwikkelingen op en rond gebied e-commerce
M-commerce =
E-commerce door middel van mobiele telefonie
Autonome contractvorming =
Door ontwikkelingen op gebied van machine learning zullen IT systemen op basis van
datasets steeds verfijndere patronen leren herkennen en zo hun contractuele gedrag daarop
afstemmen.
Internet der dingen =
- Menselijke actor zal steeds minder vaak voorkomen bij contractvorming en daarmee ook
menselijke wil (3:33 BW)
- Kan grote invloed hebben op manier waarop personen zich tot rechtsobjecten gaan
verhouden. Klassieke koop zal vervangen worden voor verbintenisrechtelijke
contractfiguren (huur, lease, abonnement, dienst).
- Als apparaten gaan contracteren, hoe zit dan met consumentenbescherming?
Blockchain =
Manier om administratie vorm te geven. Bij banken bevindt dit ‘grootboek’ centraal binnen
organisatie (waarschijnlijk op computerserver); bij Blockchain bevindt zich die administratie
op aangesloten systemen van alle deelnemers (gedistribueerde administratie bij deelnemers).
- Integriteit: alle transacties onleesbaar (encryptie). Veranderingen herkennen systemen als niet-
acceptabele vervalsingen (poging knoeien mislukt dus)
,Hoofdstuk 2 Regulering
2.2 Internationale bronnen
VN heeft commissie Uncitral ingesteld t.b.v. internationale handelsverkeer. Regelingen geen
nationale rechtskracht, maar kunnen wel voor wetgeving wereldwijd model staan.
Meest relevant is UN Convention on the use of Electronic communications in International
Contracts
Art. 1 CECIC: regeling enkel voor internationale contracten van toepassing
Art. 2: uitgesloten bij huishoudelijke transacties, bancaire diensten en transacties waar
waardepapier aan te pas komt
Art. 3: besloten dat partijen van regeling kunnen afwijken
Art. 4: definities
Art. 8 t/m 14: vormvereisten, tijd en plaats verzending en ontvangst elektronische
communicaties, alsmede geautomatiseerd contracteren.
2.3 Europese Unie
Heeft haar autonome rechtsorde; eigen systeem en dient haar eigen doelen
Ker-Optika arrest:
Het was de nationaal Hongaarse overheid niet toegestaan de handel in contactlenzen te bemoeilijken
voor internetwinkels gezien het vrije verkeer van goederen uit artikel 34 VwEU.
- Secundaire wetgeving artikel 288 VwEU
Europese uitlegmethoden Easycar arrest:
Autoverhuur op afstand valt onder diensten voor vervoer (6:230p sub e BW). Hier valt Europese
interpretatiemethode uit af te leiden; zijn 5 uitlegmethoden
1. Uitleg naar omgangstaal (systematische/contextueel): vergelijkbare dienstverleners kijken
2. Teleologische interpretatie: doel van richtlijn kijken
3. Beginselvaste interpretatie
4. Richtlijnhistorische interpretatie
Vormen zelfregulering:
1. Coregulering =
Uitgegaan van wettelijke regulering dienend als raamwerk waarbinnen zelfregulerende instanties
uitwerking geven aan regels en uitvoering daarvan. Regulering van zodanig algemeen belang, dat
deze niet zonder meer aan private partijen mag worden overgelaten.
Mifsud Bonnici voorkeur in elektronische omgeving binnen Europa
2. Hybride regulering =
Mengsel van overheidsregulering en zelfregulering zonder dat daartussen een duidelijke
hiërarchie bestaat. Overheid noch private sector kan betreffende probleemveld van a tot z
reguleren en dus hebben ze elkaar nodig om tot een dekkende regulering te komen.
3. Substitutieve zelfregulering =
Rol van overheid wordt naar achtergrond gesteld. Markt beter in staat om voor regels te zorgen.
Overheid hoort pas met regelingen te komen wanneer zelfregulering niet goed blijkt te
functioneren.
In VS hier voorkeur aan
,Bijzondere vorm zelfregulering is alternative dispute resolution (ADR): moeite voor consument
om met klein aankoop fysiek naar overheidsrechter te gaan is snel te groot; online
geschilbeslechting beter (17 elektronische handleiding).
Technoregulering = Technische design product/dienst sluit contractuele bewegingsruimte af
(Code is Law – Lessig). Techniek dicteert mogelijkheden van gebruiker.
Juridische beoordeling
- Ex ante: speelt het elektronische contractenrecht een rol bij ontwerp van
technoregulering. Beoefenaars hebben rol om juridische voorwaarden te stellen aan
technoregulering. Aangeven of manier waarop technoregulering is ingestoken, strookt met
juridische voorwaarden die aan contractuele proces worden gesteld.
- Ex post: technoregulering moet en kan ook achteraf worden beoordeeld. Toetsen aan
juridisch dwingende normen en beginselen
Dwingende consumentenrecht
Redelijkheid en billijkheid
, Hoofdstuk 3 Elektronische totstandkoming
Contracten kunnen door zelf handelende IT-systemen worden gesloten ook al heeft geen natuurlijke
persoon in letterlijke zin aan contractproces deelgenomen (12 CECIC)
Intelligent agents = spelen min of meer zelfstandige rol bij sluiten contracten,
onderhandeling daarvoor en uitvoering (door machine learning). Gaat om software die m.b.v.
kunstmatige intelligentie beslissingen kan optimaliseren.
Soms uiterlijk (grafisch user interface) van persoonlijk assistent (EDI vooral
geprogrammeerd bestelmachine).
Shopbots = intelligent agents die consument zouden moeten helpen met verrichten
transacties of die transacties voor hen verrichten.
Ontwikkelingen waarbij derden bepaalde rol krijgen bij of rondom sluiting contract:
1. Web ontwikkeld als communicatiemedium: web/sociale media
2. Websites opgekomen die zich opwerpen als platform voor sluiten contracten: marktplaatsen
(als derde partij passief bij transacties). Blijven buiten contractuele sfeer, kan gelden als
georganiseerd systeem in zin van ovk op afstand, art. 6:230g sub d BW.
Marktplaats zelf als dienstverlener van informatiemaatschappij, 3:15d lid 3 BW
3. Lego-ization van electronic commerce: verschijnsel dat achterliggende partijen als het ware
bouwblokken aanbieden voor diensten op internet, vb. thuisbezorgd gebruik van google
maps om restaurants te zien (als legosteentje ingelegd door Google Maps).
Kan bijv. door aanbieden API’s (koppelaar van ene softwaresysteem met ander)
4. Platformeconomie (deel/circulaire economie): vb. Airbnb. Is anders dan marktplaats etc.
want actieve contractuele rol zowel bij aangaan contracten als betaling geldsommen.
3.3 De computer als actor
Vraag of computer contract kan sluiten, motieven:
I. AI-perspectief: kan systeem net zo goed of beter contracten fabriceren dan personen?
II. Organisatorisch perspectief: kunnen IT-systemen tellen als contracten van die IT-
systemen zelf binnen sociale context van organisatie waarbinnen deze contracten
worden gesloten?
III. Juridisch perspectief: geldt verklaring als dat van IT-systeem zelf (als partij bij ovk) of van
achterliggende partij die door IT-systeem wordt vertegenwoordigd?
AI-perspectief
Computer kan als actor worden aangemerkt en kan net zo goed of zelfs beter dan een mens
contracten sluiten maar wel alleen als het gaat om routinematige bestellingen die eenvoudig kunnen
worden geïmplementeerd in een organisatie.
Vb. A reedt 60 km waar 30 km is toegestaan (vaststaand feit dus kan door computer beslist worden
dat hij boete krijgt), maar als iemand beroept dat bord niet goed zichtbaar was is dit een afweging wat
gemaakt moet worden (past niet in het systeem). Moet dus regelmatig voorspelbaar patroon zijn.
Organisatorisch perspectief
Dietz beeldspraak bedacht: knoppendraaiers willen iets bereiken: goede deals en mooie winsten. Als
ze gebruik maken van systeem dat niet werkt zullen ze ingrijpen (aan knoppen draaien). Daar
tegenover staan knoppenmakers, die technische infrastructuur voor organisatieprocessen
construeren. Dietz stelt dat altijd knoppendraaiers zijn die beslissingen nemen, het is immers
persoon X die contract sluit d.m.v. EDI-systeem.
Hage als reactie: niet noodzakelijk dat computer ‘iets wil bereiken’. Ook al is geen intentie bij IT-
systeem, een sociale conventie kan bepalen dat IT systeem de handelende persoon is.
Druk 1
Hoofdstuk 1 Inleiding
Elektronisch contractenrecht: omvat elektronisch contracteren en e-commerce
o E-commerce = transacties omtrent de diensten spelen zich af met methoden die specifiek
ontworpen zijn voor het ontvangen of plaatsen van orders.
Vb. E-mail is geen vorm e-commerce; A doet aanbod mail, B aanvaard per mail dan is elektronisch
gesloten ovk die in strikte zin geen e-commerce bevat.
Electronic Data Interchange (EDI) = geautomatiseerd bestelproces waar je bij EDI vaste afspraken
kan maken over vaste betekenissen in het contractproces. Deze vaste afspraken maken ze in een
zogenoemde interchange agreement.
- Vb. Edifact (administration, commerce and transport): bestelinfo wordt
voorgeprogrammeerd.
- Zelfhandelend EDI system: als menselijke factor volledig weggelaten is.
Verschil totstandkoming en nakoming
Ovk kan eenzijdig of volledig geautomatiseerd tot stand komen, betekent echter nog niks voor
nakoming.
Zelf executerend contract is in ieder geval als de nakoming van contract en mogelijk ook
totstandkoming op geheel of gedeeltelijk geautomatiseerde wijze plaatsvindt. De ovk wikkelt zichzelf
automatisch af.
Bij geautomatiseerd contracteren in bestelomgevingen gaat het om automatisch afspraken maken en
zegt niks nog over nakoming.
Ontwikkelingen op en rond gebied e-commerce
M-commerce =
E-commerce door middel van mobiele telefonie
Autonome contractvorming =
Door ontwikkelingen op gebied van machine learning zullen IT systemen op basis van
datasets steeds verfijndere patronen leren herkennen en zo hun contractuele gedrag daarop
afstemmen.
Internet der dingen =
- Menselijke actor zal steeds minder vaak voorkomen bij contractvorming en daarmee ook
menselijke wil (3:33 BW)
- Kan grote invloed hebben op manier waarop personen zich tot rechtsobjecten gaan
verhouden. Klassieke koop zal vervangen worden voor verbintenisrechtelijke
contractfiguren (huur, lease, abonnement, dienst).
- Als apparaten gaan contracteren, hoe zit dan met consumentenbescherming?
Blockchain =
Manier om administratie vorm te geven. Bij banken bevindt dit ‘grootboek’ centraal binnen
organisatie (waarschijnlijk op computerserver); bij Blockchain bevindt zich die administratie
op aangesloten systemen van alle deelnemers (gedistribueerde administratie bij deelnemers).
- Integriteit: alle transacties onleesbaar (encryptie). Veranderingen herkennen systemen als niet-
acceptabele vervalsingen (poging knoeien mislukt dus)
,Hoofdstuk 2 Regulering
2.2 Internationale bronnen
VN heeft commissie Uncitral ingesteld t.b.v. internationale handelsverkeer. Regelingen geen
nationale rechtskracht, maar kunnen wel voor wetgeving wereldwijd model staan.
Meest relevant is UN Convention on the use of Electronic communications in International
Contracts
Art. 1 CECIC: regeling enkel voor internationale contracten van toepassing
Art. 2: uitgesloten bij huishoudelijke transacties, bancaire diensten en transacties waar
waardepapier aan te pas komt
Art. 3: besloten dat partijen van regeling kunnen afwijken
Art. 4: definities
Art. 8 t/m 14: vormvereisten, tijd en plaats verzending en ontvangst elektronische
communicaties, alsmede geautomatiseerd contracteren.
2.3 Europese Unie
Heeft haar autonome rechtsorde; eigen systeem en dient haar eigen doelen
Ker-Optika arrest:
Het was de nationaal Hongaarse overheid niet toegestaan de handel in contactlenzen te bemoeilijken
voor internetwinkels gezien het vrije verkeer van goederen uit artikel 34 VwEU.
- Secundaire wetgeving artikel 288 VwEU
Europese uitlegmethoden Easycar arrest:
Autoverhuur op afstand valt onder diensten voor vervoer (6:230p sub e BW). Hier valt Europese
interpretatiemethode uit af te leiden; zijn 5 uitlegmethoden
1. Uitleg naar omgangstaal (systematische/contextueel): vergelijkbare dienstverleners kijken
2. Teleologische interpretatie: doel van richtlijn kijken
3. Beginselvaste interpretatie
4. Richtlijnhistorische interpretatie
Vormen zelfregulering:
1. Coregulering =
Uitgegaan van wettelijke regulering dienend als raamwerk waarbinnen zelfregulerende instanties
uitwerking geven aan regels en uitvoering daarvan. Regulering van zodanig algemeen belang, dat
deze niet zonder meer aan private partijen mag worden overgelaten.
Mifsud Bonnici voorkeur in elektronische omgeving binnen Europa
2. Hybride regulering =
Mengsel van overheidsregulering en zelfregulering zonder dat daartussen een duidelijke
hiërarchie bestaat. Overheid noch private sector kan betreffende probleemveld van a tot z
reguleren en dus hebben ze elkaar nodig om tot een dekkende regulering te komen.
3. Substitutieve zelfregulering =
Rol van overheid wordt naar achtergrond gesteld. Markt beter in staat om voor regels te zorgen.
Overheid hoort pas met regelingen te komen wanneer zelfregulering niet goed blijkt te
functioneren.
In VS hier voorkeur aan
,Bijzondere vorm zelfregulering is alternative dispute resolution (ADR): moeite voor consument
om met klein aankoop fysiek naar overheidsrechter te gaan is snel te groot; online
geschilbeslechting beter (17 elektronische handleiding).
Technoregulering = Technische design product/dienst sluit contractuele bewegingsruimte af
(Code is Law – Lessig). Techniek dicteert mogelijkheden van gebruiker.
Juridische beoordeling
- Ex ante: speelt het elektronische contractenrecht een rol bij ontwerp van
technoregulering. Beoefenaars hebben rol om juridische voorwaarden te stellen aan
technoregulering. Aangeven of manier waarop technoregulering is ingestoken, strookt met
juridische voorwaarden die aan contractuele proces worden gesteld.
- Ex post: technoregulering moet en kan ook achteraf worden beoordeeld. Toetsen aan
juridisch dwingende normen en beginselen
Dwingende consumentenrecht
Redelijkheid en billijkheid
, Hoofdstuk 3 Elektronische totstandkoming
Contracten kunnen door zelf handelende IT-systemen worden gesloten ook al heeft geen natuurlijke
persoon in letterlijke zin aan contractproces deelgenomen (12 CECIC)
Intelligent agents = spelen min of meer zelfstandige rol bij sluiten contracten,
onderhandeling daarvoor en uitvoering (door machine learning). Gaat om software die m.b.v.
kunstmatige intelligentie beslissingen kan optimaliseren.
Soms uiterlijk (grafisch user interface) van persoonlijk assistent (EDI vooral
geprogrammeerd bestelmachine).
Shopbots = intelligent agents die consument zouden moeten helpen met verrichten
transacties of die transacties voor hen verrichten.
Ontwikkelingen waarbij derden bepaalde rol krijgen bij of rondom sluiting contract:
1. Web ontwikkeld als communicatiemedium: web/sociale media
2. Websites opgekomen die zich opwerpen als platform voor sluiten contracten: marktplaatsen
(als derde partij passief bij transacties). Blijven buiten contractuele sfeer, kan gelden als
georganiseerd systeem in zin van ovk op afstand, art. 6:230g sub d BW.
Marktplaats zelf als dienstverlener van informatiemaatschappij, 3:15d lid 3 BW
3. Lego-ization van electronic commerce: verschijnsel dat achterliggende partijen als het ware
bouwblokken aanbieden voor diensten op internet, vb. thuisbezorgd gebruik van google
maps om restaurants te zien (als legosteentje ingelegd door Google Maps).
Kan bijv. door aanbieden API’s (koppelaar van ene softwaresysteem met ander)
4. Platformeconomie (deel/circulaire economie): vb. Airbnb. Is anders dan marktplaats etc.
want actieve contractuele rol zowel bij aangaan contracten als betaling geldsommen.
3.3 De computer als actor
Vraag of computer contract kan sluiten, motieven:
I. AI-perspectief: kan systeem net zo goed of beter contracten fabriceren dan personen?
II. Organisatorisch perspectief: kunnen IT-systemen tellen als contracten van die IT-
systemen zelf binnen sociale context van organisatie waarbinnen deze contracten
worden gesloten?
III. Juridisch perspectief: geldt verklaring als dat van IT-systeem zelf (als partij bij ovk) of van
achterliggende partij die door IT-systeem wordt vertegenwoordigd?
AI-perspectief
Computer kan als actor worden aangemerkt en kan net zo goed of zelfs beter dan een mens
contracten sluiten maar wel alleen als het gaat om routinematige bestellingen die eenvoudig kunnen
worden geïmplementeerd in een organisatie.
Vb. A reedt 60 km waar 30 km is toegestaan (vaststaand feit dus kan door computer beslist worden
dat hij boete krijgt), maar als iemand beroept dat bord niet goed zichtbaar was is dit een afweging wat
gemaakt moet worden (past niet in het systeem). Moet dus regelmatig voorspelbaar patroon zijn.
Organisatorisch perspectief
Dietz beeldspraak bedacht: knoppendraaiers willen iets bereiken: goede deals en mooie winsten. Als
ze gebruik maken van systeem dat niet werkt zullen ze ingrijpen (aan knoppen draaien). Daar
tegenover staan knoppenmakers, die technische infrastructuur voor organisatieprocessen
construeren. Dietz stelt dat altijd knoppendraaiers zijn die beslissingen nemen, het is immers
persoon X die contract sluit d.m.v. EDI-systeem.
Hage als reactie: niet noodzakelijk dat computer ‘iets wil bereiken’. Ook al is geen intentie bij IT-
systeem, een sociale conventie kan bepalen dat IT systeem de handelende persoon is.
