Architectuur in Context 1 Les 2
De Polis en de Megapolis: De organistatie
van een Samenleving door Architectuur
Megalomaan = heel groot
1 Inleiding: de basiskenmerken van de Romeinse architectuur
volgens Vitruvius
Hij heeft een handboek over architectuur geschreven genaamd Architectura Libri Decem, ca
15 vC. Waarin hij enkele theoretische aspecten gaat belichten.
4 basis kenmerken/begrippen waarin architectuur moet voldoen
o Venustas = schoonheid
o Commoditas = geschiktheid/ gepastheid (bv. Voor een arme stakker, moet je geen
paleis bouwen, want dat past niet. Het moet aangepast zijn aan de sociale klasse)
o Firmitas = het wijst op het constructieve, op de stevigheid
o Utilitas = het gebruik / de functie van het gebouw (DENK AAN “UTILISER”)
Al deze elementen komen aanbod in de verschillende hoofdstukken. Over de grote schaal en
ook de kleinere schalen.
De nadruk op basiswetenschappen heeft te maken met de ontstaansgeschiedenis.
Vivtruvius heeft enkele gebouwen gerealiseerd, maar was geen succesvol architect. Slechts 1
gebouw heeft succes gekend en kent nog steeds succes. Hij heeft wel een boek gemaakt.
Architectuur als sociale organisatie, ook als instrument waarmee men aan politiek kan doen.
Men wil architectuur gaan opwerken naar een wetenschappelijke discipline en een discipline
waarvoor men gestudeerd moet hebben. (Hoogstaand)
Er zijn nog verschillende boeken gemaakt rond architectuur, maar heel veel van die traktaten
verloren gegaan. Per toeval is die van vitruvius gekopieerd geweest en zo onder de
Renaissance Humanisten onder ogen gekomen en heeft zo succes gekend. Er zijn jammer
genoeg geen illustraties bewaard. Dit komt omdat tijdens het vertalen verkeerd
geïnterpreteerd is, en zo hebben ze zaken weggelaten.
Bouwkunde is een heel belangrijke dimensie van de architectuur.
Woningbouw is niet enkel een staats gelegenheid, maar ook een sociale/maatschappelijke
gelegenheid geworden. Ze gaan de primaire behoeftes vervullen voor de maatschappij (een
huis om in te wonen)
Vitruvius was de eerste die de voorstellingswijze voorstelde via grondplan, aanzicht en
perspectieftekening. In die zin is hij wel belangrijk voor de hedendaagse theorie en
ontwerppraktijk.
Wat ontwerp betreft, vertrekt hij via een heel eenvoudige vergelijking. Hij vertrekt van de
anatomie van het lichaam. Hij vertrekt van een centraal punt nl de navel. (Denk aan de
tekening van Leonardo Da Vinci – Hij heeft zich gebaseerd op Vitruvius). Vierkant en cirkel als
basis ontwerp.
1
, Architectuur in Context 1 Les 2
2 Beschouwingen over Romeinse kunst en architectuur: assimilatie,
technisch versnuft, functionalisme en Barok
Griekse puurheid vs Romeinse decadentie
Antiquarische houding: overname van andere culturen cfr assimilie bv zuilenordes
Ze helpen ons om tot een juiste interpretatie te komen van de Romeinse architectuur.
Men kan Winckelman op een heel klein niveau gelijk geven. Hij heeft het over decadentie
omdat architectuur vaak vrij groot is, bombastisch. Hij beschouwt het als een negatief aspect,
maar eigenlijk is dat helemaal niet zo.
Architectuur wordt vaak ook ingezet als reclame, propaganda om zo de idealen van het
Romeinse rijk te verspreiden. In sommige gevallen is het theatraal. Ook probeert met het volk
voor zich te winnen, rustig te houden.
- Assimilatie
o Het overnemen en het interpreteren van andere elementen van andere culturen.
o Een mooi element daarvan zijn het overnemen van de Griekse ordes en er nog enkele
nieuwe bijvoegen.
o Toscaanse orde
o Romeins Dorische orde (voetstuk wordt toegevoegd)
o Composiet orde (combinatie van de Korintische en Ionische orde)
o Etruskische orde was een grootmacht. Ze hebben een eigen tempel ideologie
ontworpen.
o Op de afbeelding zie je mooi duidelijk het gewelfbouw.
- Functionalisme en techniek
o Organisatie van een groot rijk vraagt nodige infrastructuur + nieuwe typologieën
(=leer van de karaktertypen)
o Om deze infrastructuur te kunnen realiseren moeten nieuwe technieken en
constructies worden ingezet.
o Onpersoonlijke en bureaucratische architectuur voor de gewone mens <> nooit
geziene rijkdom en individualisme voor gegoede klasse
- Romeinse barok
o Politieke dominantie vindt uitdrukking in theatrale overweldigende architectuur
o Architectuur voor vermaak ( bv. Theater, romeinse badhuizen, …)
Citaat: “Als je naar architectuur van pure esthetiek wilt kijken kijk dan niet naar Romeinse
architectuur, kijk dan naar de Griekse architectuur.” (Naar Le Corbusier, Vers une
Architecture, 1923)
à Zie video fragment: http://whc.unesco.org/en/list/23/video
2
De Polis en de Megapolis: De organistatie
van een Samenleving door Architectuur
Megalomaan = heel groot
1 Inleiding: de basiskenmerken van de Romeinse architectuur
volgens Vitruvius
Hij heeft een handboek over architectuur geschreven genaamd Architectura Libri Decem, ca
15 vC. Waarin hij enkele theoretische aspecten gaat belichten.
4 basis kenmerken/begrippen waarin architectuur moet voldoen
o Venustas = schoonheid
o Commoditas = geschiktheid/ gepastheid (bv. Voor een arme stakker, moet je geen
paleis bouwen, want dat past niet. Het moet aangepast zijn aan de sociale klasse)
o Firmitas = het wijst op het constructieve, op de stevigheid
o Utilitas = het gebruik / de functie van het gebouw (DENK AAN “UTILISER”)
Al deze elementen komen aanbod in de verschillende hoofdstukken. Over de grote schaal en
ook de kleinere schalen.
De nadruk op basiswetenschappen heeft te maken met de ontstaansgeschiedenis.
Vivtruvius heeft enkele gebouwen gerealiseerd, maar was geen succesvol architect. Slechts 1
gebouw heeft succes gekend en kent nog steeds succes. Hij heeft wel een boek gemaakt.
Architectuur als sociale organisatie, ook als instrument waarmee men aan politiek kan doen.
Men wil architectuur gaan opwerken naar een wetenschappelijke discipline en een discipline
waarvoor men gestudeerd moet hebben. (Hoogstaand)
Er zijn nog verschillende boeken gemaakt rond architectuur, maar heel veel van die traktaten
verloren gegaan. Per toeval is die van vitruvius gekopieerd geweest en zo onder de
Renaissance Humanisten onder ogen gekomen en heeft zo succes gekend. Er zijn jammer
genoeg geen illustraties bewaard. Dit komt omdat tijdens het vertalen verkeerd
geïnterpreteerd is, en zo hebben ze zaken weggelaten.
Bouwkunde is een heel belangrijke dimensie van de architectuur.
Woningbouw is niet enkel een staats gelegenheid, maar ook een sociale/maatschappelijke
gelegenheid geworden. Ze gaan de primaire behoeftes vervullen voor de maatschappij (een
huis om in te wonen)
Vitruvius was de eerste die de voorstellingswijze voorstelde via grondplan, aanzicht en
perspectieftekening. In die zin is hij wel belangrijk voor de hedendaagse theorie en
ontwerppraktijk.
Wat ontwerp betreft, vertrekt hij via een heel eenvoudige vergelijking. Hij vertrekt van de
anatomie van het lichaam. Hij vertrekt van een centraal punt nl de navel. (Denk aan de
tekening van Leonardo Da Vinci – Hij heeft zich gebaseerd op Vitruvius). Vierkant en cirkel als
basis ontwerp.
1
, Architectuur in Context 1 Les 2
2 Beschouwingen over Romeinse kunst en architectuur: assimilatie,
technisch versnuft, functionalisme en Barok
Griekse puurheid vs Romeinse decadentie
Antiquarische houding: overname van andere culturen cfr assimilie bv zuilenordes
Ze helpen ons om tot een juiste interpretatie te komen van de Romeinse architectuur.
Men kan Winckelman op een heel klein niveau gelijk geven. Hij heeft het over decadentie
omdat architectuur vaak vrij groot is, bombastisch. Hij beschouwt het als een negatief aspect,
maar eigenlijk is dat helemaal niet zo.
Architectuur wordt vaak ook ingezet als reclame, propaganda om zo de idealen van het
Romeinse rijk te verspreiden. In sommige gevallen is het theatraal. Ook probeert met het volk
voor zich te winnen, rustig te houden.
- Assimilatie
o Het overnemen en het interpreteren van andere elementen van andere culturen.
o Een mooi element daarvan zijn het overnemen van de Griekse ordes en er nog enkele
nieuwe bijvoegen.
o Toscaanse orde
o Romeins Dorische orde (voetstuk wordt toegevoegd)
o Composiet orde (combinatie van de Korintische en Ionische orde)
o Etruskische orde was een grootmacht. Ze hebben een eigen tempel ideologie
ontworpen.
o Op de afbeelding zie je mooi duidelijk het gewelfbouw.
- Functionalisme en techniek
o Organisatie van een groot rijk vraagt nodige infrastructuur + nieuwe typologieën
(=leer van de karaktertypen)
o Om deze infrastructuur te kunnen realiseren moeten nieuwe technieken en
constructies worden ingezet.
o Onpersoonlijke en bureaucratische architectuur voor de gewone mens <> nooit
geziene rijkdom en individualisme voor gegoede klasse
- Romeinse barok
o Politieke dominantie vindt uitdrukking in theatrale overweldigende architectuur
o Architectuur voor vermaak ( bv. Theater, romeinse badhuizen, …)
Citaat: “Als je naar architectuur van pure esthetiek wilt kijken kijk dan niet naar Romeinse
architectuur, kijk dan naar de Griekse architectuur.” (Naar Le Corbusier, Vers une
Architecture, 1923)
à Zie video fragment: http://whc.unesco.org/en/list/23/video
2
