Ergotherapie in de
geestelijke
gezondheidszorg
Hoorcollege 1: maatschappelijke en wetenschappelijke noten
Juridische noten
Verschil tussen gedwongen opname en internering
- Gedwongen opname = beschermingsmaatregel, wie een gevaar
vormt voor zichzelf of voor andere kan tot opname in een
psychiatrische afdeling gedwongen worden (max 40 dagen, daarna
eventueel verlenging. Kan ook vrijgelaten worden als er geen
‘geestesziekte’ wordt vastgesteld)
o 3 voorwaarden: gevaar voor anderen in de omgeving, eigen
gezondheid en veiligheid zeer ernstig in gevaar, sprake van
een ‘geestesziekte’
- Internering = rechter kan u interneren als u een misdrijf pleegt en
een psychische stoornis of mentale beperking hebt waardoor u
onvoldoende controle hebt over uw acties. U wordt dan opgenomen
in een psychiatrisch centrum
o 2 doelen: u de juiste zorg geven en de maatschappij
beschermen
o 3 voorwaarden: misdrijf gepleegd, psychische stoornis die de
controle over uw acties wegneemt en de kans bestaat dat u
opnieuw strafbare feiten pleegt
Filosofische en maatschappelijke noten in GGZ
Borderline times
- Splitting = elkaar tegen elkaar opzetten (terwjil het niet hoeft), doen
borderline-patiënten ook
o Positieve wetenschap <-> menswetenschap
o Medisch <-> psychologisch
o Gedragsmatig <-> belevingsgericht
o Wetenschappelijk <-> artistiek
o Rationeel <-> emotioneel
zaken die in onze maatschappij naar voor komen en die
tegen elkaar worden gezet wat we niet hoeven te doen, in
plaats daarvan kunnen we ze beter naast elkaar zetten
- Vervlakking = affecten en gevoelens bij borderline niet volledig laten
zien
o Filosofie: hoe langer, hoe minder belangrijk
o Psychologie
1
, o Neurofysiologie:
wordt vnl op de neurofysiologie gefocust en hierin
geïnvesteerd
- Hechting
o Tijd om gehecht te raken ontbreekt
Veel hechtingsproblemen bij borderline omwille van hun
verleden
Minder tijd voor hechting omdat de maatschappij te snel
evolueert
o Langdurige verbintenis: zijn er minder en minder (vb
scheidingen)
o Hypes: zijn vaak na een aantal maanden voorbij (vb BeReal)
- Infantiliteit = infantiele/kinderachtige maatschappij
o Aanwezige beeldcultuur: alles gebeurt visueel
o Afwezigheid taal, teloorgang verhalen : minder verhalen want
meer in contact
o In wetenschap: cijfer-aanbidding (getallen belangrijker dan
taal)
- Stilte
o Stilte in groepstherapie = belangrijk mensen kunnen dan
even denken en dit moet je mensen toelaten, niet zomaar
gaan invullen
o Langdurige, stille, onzichtbare zorg = “being there”
- Existentie
o Religieuze spiritualiteit <-> atheïstische spiritualiteit op
zoek gaan naar wat u motiveert
o Overconsumptie en zingeving
o Drive, twijfel als motor van zingeving
Huidige tijdsgeest
- Schaamteloosheid: mensen reageren schaamteloos als er iets
gepost wordt
- Versimpeling: denken niet na wat we zeggen en vullen zomaar in
- Polarisering: heel veel gelijkend op elkaar
Rusteloosheid
= veranderingsprocessen in de moderne samenleving
- Versnelling = alles moet sneller gaan
o Fastfood, speeddating, powernaps, diagonaal lezen, …
o Bedrijven moeten sneller leveren, pakjes moet snel
beschikbaar zijn
o 1e antwoord op de vraag “hoe gaat het?” zeggen nooit hoe
we ons echt voelen want geen tijd om gesprek aan te gaan
o Techniek, sociaal verkeer en levenstempo
o Concurrentie: clean desk beleid, concerttickets, scheduler
o Multiple choice society: FOMO, keuzestress
- Secularisatie = het tijdelijke
o Sterfelijkheid als straf
o Godsdiensten <-> seculiere samenleving
o Het leven is hier en nu
2
, o Gevuld en maximaal geleefd leven wedloop met de tijd
o Ledigheid is des duivels oorkussen
- Individualisering
o Ik-cultuur
o Transparante samenleving: intimiteit wordt uitgestald in het
openbaar
o Steeds meer willen
o Mimetische begeerte = het verlangen wat de ander heeft
De kunst van het ongelukkig zijn
- Geluk
o Hoogste goed? Ultieme doel van het leven?
o Aristoteles: eigen potentieel verwezenlijken
o In vergelijking met anderen (Facebook, Instragram)
o Komt van secularisatie
o Willen altijd meer hebben dan de ander
- Ongeluk
o Leven = tegenslag (relaties, ouderdom, gezondheid, werk,
financiën, …)
o Leren aanvaarden, we moeten leren een klein beetje
ongelukkig te zijn
- Zingeving
o Victor Frankl: betekenis als drijfveer
o Hughes: 4 dimensies
Eigenwaarde
Levensdoel
Persoonlijke controle
Persoonlijke waarden
Emanuel Levinas
- In de relatie met de ander ontstaat de waarde: werken voor de ander
- Primaire verantwoordelijkheid voor de ander
- Uitnodiging van de ander
relatie bewerkstelligen
Martin Buber
- “alle werkelijke leven ins ontmoeting”
- Ik-het = objectificatie: je gebruikt de ander om te krijgen wat je wilt,
egoïstisch
- Ik-jij = ontmoeting: volledig betrokken, wederkerig, gebeurt tussen
mensen, niet in één persoon
dankzij motivatie en dankbaarheid kan je meer ik-jij relaties
ervaren. We moeten oog en moed hebben om de ander te
ontmoeten.
3
, Wetenschappelijke noten GGZ en ergotherapie
Psychiatrie als wetenschap
- Terug in de tijd: 1990 - 2000 = “the decade of the brain” gebeurde
veel onderzoek
- Kandels nieuwe visie op psychotherapie
o Neurowetenschappen: moleculaire mechanismen in hersenen
ontrafeld
o 5 basisstellingen
Alle psychische processen komen voort vanuit het brein
Niet alleen motorische gedragingen, maar ook
complexe psychologische vaardigheden zoals
spreken, denken, … zijn het resultaat van
hersenprocessen
Genen bepalen mee het connectiepatroon van neuronen
Genen en gencombinaties oefenen een belangrijke
invloed uit op het gedrag
multigenetisch
Genen alleen verklaren niet volledig een psychiatrische
stoornis
Sociale- en ontwikkelingsfactoren dragen evenzeer
bij tot de oorsprong van psychiatrische
verstoringen (ook omgevingsinvloeden)
Veranderde genexpressies zorgen voor gewijzigde
neuronale connecties
Deze veranderingen in de neuronale verbindingen
kunnen gezien worden als de biologische basis van
individualiteit (hebben stimulatie van de omgeving
nodig om te werken)
Psychotherapie induceert veranderende genexpressies
Door het wijzigen van genexpressies, die op hun
beurt de sterkte van de synaptische verbindingen
veranderen, zien we variaties in het patroon van
connecties tussen hersencellen optreden
- Sinds “the decade of the brain”
4
geestelijke
gezondheidszorg
Hoorcollege 1: maatschappelijke en wetenschappelijke noten
Juridische noten
Verschil tussen gedwongen opname en internering
- Gedwongen opname = beschermingsmaatregel, wie een gevaar
vormt voor zichzelf of voor andere kan tot opname in een
psychiatrische afdeling gedwongen worden (max 40 dagen, daarna
eventueel verlenging. Kan ook vrijgelaten worden als er geen
‘geestesziekte’ wordt vastgesteld)
o 3 voorwaarden: gevaar voor anderen in de omgeving, eigen
gezondheid en veiligheid zeer ernstig in gevaar, sprake van
een ‘geestesziekte’
- Internering = rechter kan u interneren als u een misdrijf pleegt en
een psychische stoornis of mentale beperking hebt waardoor u
onvoldoende controle hebt over uw acties. U wordt dan opgenomen
in een psychiatrisch centrum
o 2 doelen: u de juiste zorg geven en de maatschappij
beschermen
o 3 voorwaarden: misdrijf gepleegd, psychische stoornis die de
controle over uw acties wegneemt en de kans bestaat dat u
opnieuw strafbare feiten pleegt
Filosofische en maatschappelijke noten in GGZ
Borderline times
- Splitting = elkaar tegen elkaar opzetten (terwjil het niet hoeft), doen
borderline-patiënten ook
o Positieve wetenschap <-> menswetenschap
o Medisch <-> psychologisch
o Gedragsmatig <-> belevingsgericht
o Wetenschappelijk <-> artistiek
o Rationeel <-> emotioneel
zaken die in onze maatschappij naar voor komen en die
tegen elkaar worden gezet wat we niet hoeven te doen, in
plaats daarvan kunnen we ze beter naast elkaar zetten
- Vervlakking = affecten en gevoelens bij borderline niet volledig laten
zien
o Filosofie: hoe langer, hoe minder belangrijk
o Psychologie
1
, o Neurofysiologie:
wordt vnl op de neurofysiologie gefocust en hierin
geïnvesteerd
- Hechting
o Tijd om gehecht te raken ontbreekt
Veel hechtingsproblemen bij borderline omwille van hun
verleden
Minder tijd voor hechting omdat de maatschappij te snel
evolueert
o Langdurige verbintenis: zijn er minder en minder (vb
scheidingen)
o Hypes: zijn vaak na een aantal maanden voorbij (vb BeReal)
- Infantiliteit = infantiele/kinderachtige maatschappij
o Aanwezige beeldcultuur: alles gebeurt visueel
o Afwezigheid taal, teloorgang verhalen : minder verhalen want
meer in contact
o In wetenschap: cijfer-aanbidding (getallen belangrijker dan
taal)
- Stilte
o Stilte in groepstherapie = belangrijk mensen kunnen dan
even denken en dit moet je mensen toelaten, niet zomaar
gaan invullen
o Langdurige, stille, onzichtbare zorg = “being there”
- Existentie
o Religieuze spiritualiteit <-> atheïstische spiritualiteit op
zoek gaan naar wat u motiveert
o Overconsumptie en zingeving
o Drive, twijfel als motor van zingeving
Huidige tijdsgeest
- Schaamteloosheid: mensen reageren schaamteloos als er iets
gepost wordt
- Versimpeling: denken niet na wat we zeggen en vullen zomaar in
- Polarisering: heel veel gelijkend op elkaar
Rusteloosheid
= veranderingsprocessen in de moderne samenleving
- Versnelling = alles moet sneller gaan
o Fastfood, speeddating, powernaps, diagonaal lezen, …
o Bedrijven moeten sneller leveren, pakjes moet snel
beschikbaar zijn
o 1e antwoord op de vraag “hoe gaat het?” zeggen nooit hoe
we ons echt voelen want geen tijd om gesprek aan te gaan
o Techniek, sociaal verkeer en levenstempo
o Concurrentie: clean desk beleid, concerttickets, scheduler
o Multiple choice society: FOMO, keuzestress
- Secularisatie = het tijdelijke
o Sterfelijkheid als straf
o Godsdiensten <-> seculiere samenleving
o Het leven is hier en nu
2
, o Gevuld en maximaal geleefd leven wedloop met de tijd
o Ledigheid is des duivels oorkussen
- Individualisering
o Ik-cultuur
o Transparante samenleving: intimiteit wordt uitgestald in het
openbaar
o Steeds meer willen
o Mimetische begeerte = het verlangen wat de ander heeft
De kunst van het ongelukkig zijn
- Geluk
o Hoogste goed? Ultieme doel van het leven?
o Aristoteles: eigen potentieel verwezenlijken
o In vergelijking met anderen (Facebook, Instragram)
o Komt van secularisatie
o Willen altijd meer hebben dan de ander
- Ongeluk
o Leven = tegenslag (relaties, ouderdom, gezondheid, werk,
financiën, …)
o Leren aanvaarden, we moeten leren een klein beetje
ongelukkig te zijn
- Zingeving
o Victor Frankl: betekenis als drijfveer
o Hughes: 4 dimensies
Eigenwaarde
Levensdoel
Persoonlijke controle
Persoonlijke waarden
Emanuel Levinas
- In de relatie met de ander ontstaat de waarde: werken voor de ander
- Primaire verantwoordelijkheid voor de ander
- Uitnodiging van de ander
relatie bewerkstelligen
Martin Buber
- “alle werkelijke leven ins ontmoeting”
- Ik-het = objectificatie: je gebruikt de ander om te krijgen wat je wilt,
egoïstisch
- Ik-jij = ontmoeting: volledig betrokken, wederkerig, gebeurt tussen
mensen, niet in één persoon
dankzij motivatie en dankbaarheid kan je meer ik-jij relaties
ervaren. We moeten oog en moed hebben om de ander te
ontmoeten.
3
, Wetenschappelijke noten GGZ en ergotherapie
Psychiatrie als wetenschap
- Terug in de tijd: 1990 - 2000 = “the decade of the brain” gebeurde
veel onderzoek
- Kandels nieuwe visie op psychotherapie
o Neurowetenschappen: moleculaire mechanismen in hersenen
ontrafeld
o 5 basisstellingen
Alle psychische processen komen voort vanuit het brein
Niet alleen motorische gedragingen, maar ook
complexe psychologische vaardigheden zoals
spreken, denken, … zijn het resultaat van
hersenprocessen
Genen bepalen mee het connectiepatroon van neuronen
Genen en gencombinaties oefenen een belangrijke
invloed uit op het gedrag
multigenetisch
Genen alleen verklaren niet volledig een psychiatrische
stoornis
Sociale- en ontwikkelingsfactoren dragen evenzeer
bij tot de oorsprong van psychiatrische
verstoringen (ook omgevingsinvloeden)
Veranderde genexpressies zorgen voor gewijzigde
neuronale connecties
Deze veranderingen in de neuronale verbindingen
kunnen gezien worden als de biologische basis van
individualiteit (hebben stimulatie van de omgeving
nodig om te werken)
Psychotherapie induceert veranderende genexpressies
Door het wijzigen van genexpressies, die op hun
beurt de sterkte van de synaptische verbindingen
veranderen, zien we variaties in het patroon van
connecties tussen hersencellen optreden
- Sinds “the decade of the brain”
4
