Docent: Veerle Verlinden
JEUGDRECHT
Inhoud
Hoofdstuk 1: Het Internationaal Verdrag V/D Rechten van het Kind (Ivrk).............................................4
1. Ontstaansgeschiedenis................................................................................................................... 4
2. De inhoud van het Verdrag............................................................................................................. 5
Artikel 2 non discriminatie................................................................................................................ 6
Artikel 3: het belang van het kind..................................................................................................... 6
ART. 6 LEVEN EN ONTWIKKELING.............................................................................................. 7
ART 12. STEM VAN HET KIND / recht op mening geven...............................................................7
2.1. De 3 P’s.................................................................................................................................... 7
2.2. Draagwijdte IVRK..................................................................................................................... 8
3. Toepassing van het verdrag controleren.......................................................................................11
3.1. Het internationaal comité voor de rechten v/h kind (VN) – ART.43........................................11
3.2. Het Kinderrechtencommissariaat (Vlaams) – ART.45............................................................13
3.3. Kinderrechtencoalitie (netwerk).............................................................................................. 14
3.4. JoKER (kind-en jongereneffectrapport)..................................................................................16
3.5. tZitemzo (laagdrempeliger)..................................................................................................... 16
3.6. De Nationale Commissie voor de Rechten van het Kind (NCRK)...........................................16
3.7. KeKi: Kenniscentrum Kinderrechten.......................................................................................16
Hoofdstuk 2: jeugdhulpverlening in Vlaanderen....................................................................................18
1. Inleiding......................................................................................................................................... 18
1.1. ontstaangeschiedenis............................................................................................................. 18
1.2. decreet integrale jeugdhulp.................................................................................................... 19
2. Buitengerechtelijke (rechtstreeks toegangkelijke ) jeugdhulpverlening.........................................22
2.1. Vrijwillige instemming............................................................................................................. 22
2.2 Brede Instap............................................................................................................................ 24
2.3. Probleemgebonden hulp......................................................................................................... 24
2.4. Multidisciplinaire Teams......................................................................................................... 24
3. Onderscheid rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijk...................................25
3.1. Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp....................................................................................25
3.2. Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp..............................................................................26
3.3. De gemandateerde voorzieningen (GV).................................................................................29
4. gerechtelijke jeugdhulp................................................................................................................. 31
4.1. De vorderingsmogelijkheden van het parket...........................................................................31
4.2. De gerechtelijke maatregelen................................................................................................. 33
4.3. de sociale dienst van jeugdrechtbank (SDJ)...........................................................................35
,Docent: Veerle Verlinden
Hoofdstuk 3: het nieuwe jeugddeliquentierecht....................................................................................36
1. inleiding......................................................................................................................................... 36
1.1. wetenschappelijke onderbouwing........................................................................................... 36
Omgevingsanalysedoor Vlaamse universiteiten en het kenniscentrum kinderrechten..................36
1.2. voortraject............................................................................................................................... 36
1.3. naar een inwerkingtreding...................................................................................................... 36
1.4. inleidende begrippen.............................................................................................................. 37
2. basisprincipes van het nieuwe decreet......................................................................................... 37
2.1. verantwoordelijkheid v/d jongeren als constructief vertrekpunt...............................................38
2.2. duidelijke, snelle, constructieve & herstelgerichte reacties op jeugddelicten gepleegd door
minderjarigen................................................................................................................................. 38
2.3. evidencebased....................................................................................................................... 38
2.4. Gedifferentieerd aanbod van reacties op jeugddelinquentie...................................................39
2.5. Verschillende kaders en componenten om te reageren..........................................................39
2.6. Onderscheid tussen de antwoorden op jeugddelinquentie en jeugdhulpverlening.................39
2.7. Gesloten opvang als meest ingrijpende reactie op een jeugddelict........................................39
2.8. belang van Rechtswaarborgen en kwaliteitseisen..................................................................40
3. toepassingsgebied........................................................................................................................ 40
4. verschillende actoren in jeugddeliquentierecht..............................................................................41
4.1. De politie - jeugdbrigade......................................................................................................... 41
4.2. Het OM – openbaar ministerie - jeugdparket..........................................................................41
4.3. De onderzoeksrechter............................................................................................................ 41
4.4. De jeugdgerechten – familie en jeugdrechtbank.....................................................................41
4.5. De sociale dienst voor de gerechtelijke hulpverlening............................................................42
4.6. De advocatuur........................................................................................................................ 42
4.7. verloop van de procedure....................................................................................................... 42
5. antwoorden op diverse niveaus..................................................................................................... 43
5.1. Afhandeling niveau: het O.M.- openbaar ministerie................................................................45
5.3. de procedure voor de jeugdrechtbank....................................................................................53
5.3.3 De afhandeling op het niveau van de jeugdrechtbank: de rechtspleging ten gronde............60
6. Uitzonderingen op de bevoegdheid van de jeugdrechtbank in het jeugddeliquentierecht.............63
Hoofdstuk 4.1: Het beroepsgeheim in de integrale jeugdhulp..............................................................64
Begripsomschrijving.......................................................................................................................... 64
Het belang van het beroepsgeheim – waarom?................................................................................64
juridische basis.................................................................................................................................. 64
Wie is gebonden door het beroepsgeheim?......................................................................................64
Beroepen in 458 Sw met naam genoemd......................................................................................... 65
Restcategorie 458 Sw: ‘uit hoofde van staat of beroep’.................................................................65
Sectorale wetgeving.......................................................................................................................... 65
,Docent: Veerle Verlinden
wat is de inhoud van beroepsgeheim................................................................................................ 65
Geheimen...................................................................................................................................... 65
Geheimen die zijn toevertrouwd.................................................................................................... 66
Verkregen tijdens en noodzakelijk voor de uitoefening van het beroep.........................................66
verschil beroepsgeheim en discretieplicht......................................................................................... 66
Beroepen die binnen Justitie verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van strafrechtelijke
maatregelen...................................................................................................................................... 66
Door de wet voorziene uitzonderingen op het beroepsgeheim.........................................................67
Getuige in rechte (spreekrecht)..................................................................................................... 67
Het recht om zichzelf te verdedigen (speekrecht)..........................................................................67
De noodtoestand........................................................................................................................... 68
Meldingsrecht bij mishandeling en seksuele deliquentie t.a.v. minderjarige en kwetbare personen
- Art. 458 bis Sw............................................................................................................................ 68
Art. 458ter S.W. Casusoverleg – kader interfamiliaal geweld........................................................71
Bedenkingen.................................................................................................................................. 71
Hebben hulpverleners een meldingsplicht m.b.t. een misdrijf dat een minderjarige cliënt hen
bekend gepleegd te hebben?........................................................................................................ 73
Je moet spreken- spreekplicht- ‘als de wet u verplicht te onthullen’ (uit de tekst van art. 458 SW)
...................................................................................................................................................... 73
Verplichting tot hulp aan personen in nood-schuldig verzuim (art. 422bis Sw)..............................73
Aangifteplicht voor ambtenaren (art. 29 Sv)..................................................................................73
Aangifteplicht voor getuigen van aanslagen (art. 30 Sv)...............................................................73
Schuldig verzuim........................................................................................................................... 73
Hebben hulpverleners een meldingsplicht m.b.t. een misdrijf dat een minderjarige cliënt hen
bekend gepleegd te hebben?........................................................................................................ 74
Rapportageplicht........................................................................................................................... 74
Geldt het beroepsgeheim ook ten aanzien van ouders.................................................................74
Ouderlijk gezag.............................................................................................................................. 74
Gedeeld beroepsgeheim................................................................................................................... 75
Gezamenlijk beroepsgeheim............................................................................................................. 76
Gevolgen van de schending van het beroepsgeheim.......................................................................76
Checklist bij het beslissen of je je beroepsgeheim mag doorbreken.................................................76
Hoofdstuk 4.2: Het decreet Rechtspositie V/D minderjarige.................................................................77
1. inleiding......................................................................................................................................... 77
1.1. algemeen kader...................................................................................................................... 77
1.2. toepassingsgebied.................................................................................................................. 78
2. algemene principes....................................................................................................................... 79
2.1. bekwaamheid v/d minderjarigen (art 4)...................................................................................79
2.2. het belang v/d minderjarigen (art. 5).......................................................................................80
3. eigenlijke rechten.......................................................................................................................... 85
, Docent: Veerle Verlinden
3.1. niet – discriminatie en recht op jeugdhulp...............................................................................85
3.2. instemming en vrije keuze...................................................................................................... 85
3.3. recht op informatie en duidelijke communicatie (art. 11).........................................................86
3.4. respect voor het gezinsleven.................................................................................................. 87
3.5. recht op inspraak en participatie – ART. 16 – 19 (DRPM)......................................................88
3.5.2. collectief niveau (leefgroep/begeleidingsgroep)...................................................................88
3.6. recht op dossier...................................................................................................................... 89
3.7. recht op bijstand v/e vertrouwenspersoon – ART. 24.............................................................92
3.8. recht op privacy – art. 25........................................................................................................ 94
3.9. recht op menswaardige behandeling......................................................................................95
3.10 klachtenrecht – ART. 29........................................................................................................ 98
Hoofdstuk 5: de rechten van niet begeleide minderjarigen...................................................................99
1. Inleiding......................................................................................................................................... 99
1.1. wat is het verschil tussen een migrant, een vluchteling en een asielzoeker?.........................99
2. De niet-begeleide minderjarige vluchteling (NBMV)....................................................................100
2.1. Artikel 5 van de voogdijwet definieert de NMBV:..................................................................100
2.2. uitbreidinG van de definitie NBMV (2014).............................................................................100
2.3. verschillende scenario’s zijn mogelijk...................................................................................101
2.4. cijfers – NMBV België........................................................................................................... 101
3. verblijfprocedure.......................................................................................................................... 102
3.1. verschillende verblijfprocedures........................................................................................... 102
3.2. minderjarigen die geen verblijfprocedure opstarten (Pg: 176-178).......................................104
4. rechten van de minderjarige vluchteling (NBMV)........................................................................105
4.1. recht op opvang (en begeleiding)......................................................................................... 105
4.2. recht op een voogd............................................................................................................... 107
4.3. recht op gezinshereniging..................................................................................................... 110
4.4. recht op onderwijs................................................................................................................ 111
4.5. recht om niet opgesloten te worden......................................................................................111
4.6. recht op medische en psychologische hulp..........................................................................112
HOOFDSTUK 1: HET INTERNATIONAAL VERDRAG V/D RECHTEN VAN HET
KIND (IVRK)
1. ONTSTAANSGESCHIEDENIS
1948 Universele verklaring van de rechten van de mens (UVRM)
1959 Verklaring rechten van het Kind (-18 jaar) focus in jeugdrecht
IVRK Waarom van belang? Basis van alle leerstof wat we gaan zien, internationaal verdrag!
20 november 1989 ondertekening van het kinderrechtenverdrag redelijk jong verdrag
JEUGDRECHT
Inhoud
Hoofdstuk 1: Het Internationaal Verdrag V/D Rechten van het Kind (Ivrk).............................................4
1. Ontstaansgeschiedenis................................................................................................................... 4
2. De inhoud van het Verdrag............................................................................................................. 5
Artikel 2 non discriminatie................................................................................................................ 6
Artikel 3: het belang van het kind..................................................................................................... 6
ART. 6 LEVEN EN ONTWIKKELING.............................................................................................. 7
ART 12. STEM VAN HET KIND / recht op mening geven...............................................................7
2.1. De 3 P’s.................................................................................................................................... 7
2.2. Draagwijdte IVRK..................................................................................................................... 8
3. Toepassing van het verdrag controleren.......................................................................................11
3.1. Het internationaal comité voor de rechten v/h kind (VN) – ART.43........................................11
3.2. Het Kinderrechtencommissariaat (Vlaams) – ART.45............................................................13
3.3. Kinderrechtencoalitie (netwerk).............................................................................................. 14
3.4. JoKER (kind-en jongereneffectrapport)..................................................................................16
3.5. tZitemzo (laagdrempeliger)..................................................................................................... 16
3.6. De Nationale Commissie voor de Rechten van het Kind (NCRK)...........................................16
3.7. KeKi: Kenniscentrum Kinderrechten.......................................................................................16
Hoofdstuk 2: jeugdhulpverlening in Vlaanderen....................................................................................18
1. Inleiding......................................................................................................................................... 18
1.1. ontstaangeschiedenis............................................................................................................. 18
1.2. decreet integrale jeugdhulp.................................................................................................... 19
2. Buitengerechtelijke (rechtstreeks toegangkelijke ) jeugdhulpverlening.........................................22
2.1. Vrijwillige instemming............................................................................................................. 22
2.2 Brede Instap............................................................................................................................ 24
2.3. Probleemgebonden hulp......................................................................................................... 24
2.4. Multidisciplinaire Teams......................................................................................................... 24
3. Onderscheid rechtstreeks toegankelijke en niet rechtstreeks toegankelijk...................................25
3.1. Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp....................................................................................25
3.2. Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp..............................................................................26
3.3. De gemandateerde voorzieningen (GV).................................................................................29
4. gerechtelijke jeugdhulp................................................................................................................. 31
4.1. De vorderingsmogelijkheden van het parket...........................................................................31
4.2. De gerechtelijke maatregelen................................................................................................. 33
4.3. de sociale dienst van jeugdrechtbank (SDJ)...........................................................................35
,Docent: Veerle Verlinden
Hoofdstuk 3: het nieuwe jeugddeliquentierecht....................................................................................36
1. inleiding......................................................................................................................................... 36
1.1. wetenschappelijke onderbouwing........................................................................................... 36
Omgevingsanalysedoor Vlaamse universiteiten en het kenniscentrum kinderrechten..................36
1.2. voortraject............................................................................................................................... 36
1.3. naar een inwerkingtreding...................................................................................................... 36
1.4. inleidende begrippen.............................................................................................................. 37
2. basisprincipes van het nieuwe decreet......................................................................................... 37
2.1. verantwoordelijkheid v/d jongeren als constructief vertrekpunt...............................................38
2.2. duidelijke, snelle, constructieve & herstelgerichte reacties op jeugddelicten gepleegd door
minderjarigen................................................................................................................................. 38
2.3. evidencebased....................................................................................................................... 38
2.4. Gedifferentieerd aanbod van reacties op jeugddelinquentie...................................................39
2.5. Verschillende kaders en componenten om te reageren..........................................................39
2.6. Onderscheid tussen de antwoorden op jeugddelinquentie en jeugdhulpverlening.................39
2.7. Gesloten opvang als meest ingrijpende reactie op een jeugddelict........................................39
2.8. belang van Rechtswaarborgen en kwaliteitseisen..................................................................40
3. toepassingsgebied........................................................................................................................ 40
4. verschillende actoren in jeugddeliquentierecht..............................................................................41
4.1. De politie - jeugdbrigade......................................................................................................... 41
4.2. Het OM – openbaar ministerie - jeugdparket..........................................................................41
4.3. De onderzoeksrechter............................................................................................................ 41
4.4. De jeugdgerechten – familie en jeugdrechtbank.....................................................................41
4.5. De sociale dienst voor de gerechtelijke hulpverlening............................................................42
4.6. De advocatuur........................................................................................................................ 42
4.7. verloop van de procedure....................................................................................................... 42
5. antwoorden op diverse niveaus..................................................................................................... 43
5.1. Afhandeling niveau: het O.M.- openbaar ministerie................................................................45
5.3. de procedure voor de jeugdrechtbank....................................................................................53
5.3.3 De afhandeling op het niveau van de jeugdrechtbank: de rechtspleging ten gronde............60
6. Uitzonderingen op de bevoegdheid van de jeugdrechtbank in het jeugddeliquentierecht.............63
Hoofdstuk 4.1: Het beroepsgeheim in de integrale jeugdhulp..............................................................64
Begripsomschrijving.......................................................................................................................... 64
Het belang van het beroepsgeheim – waarom?................................................................................64
juridische basis.................................................................................................................................. 64
Wie is gebonden door het beroepsgeheim?......................................................................................64
Beroepen in 458 Sw met naam genoemd......................................................................................... 65
Restcategorie 458 Sw: ‘uit hoofde van staat of beroep’.................................................................65
Sectorale wetgeving.......................................................................................................................... 65
,Docent: Veerle Verlinden
wat is de inhoud van beroepsgeheim................................................................................................ 65
Geheimen...................................................................................................................................... 65
Geheimen die zijn toevertrouwd.................................................................................................... 66
Verkregen tijdens en noodzakelijk voor de uitoefening van het beroep.........................................66
verschil beroepsgeheim en discretieplicht......................................................................................... 66
Beroepen die binnen Justitie verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van strafrechtelijke
maatregelen...................................................................................................................................... 66
Door de wet voorziene uitzonderingen op het beroepsgeheim.........................................................67
Getuige in rechte (spreekrecht)..................................................................................................... 67
Het recht om zichzelf te verdedigen (speekrecht)..........................................................................67
De noodtoestand........................................................................................................................... 68
Meldingsrecht bij mishandeling en seksuele deliquentie t.a.v. minderjarige en kwetbare personen
- Art. 458 bis Sw............................................................................................................................ 68
Art. 458ter S.W. Casusoverleg – kader interfamiliaal geweld........................................................71
Bedenkingen.................................................................................................................................. 71
Hebben hulpverleners een meldingsplicht m.b.t. een misdrijf dat een minderjarige cliënt hen
bekend gepleegd te hebben?........................................................................................................ 73
Je moet spreken- spreekplicht- ‘als de wet u verplicht te onthullen’ (uit de tekst van art. 458 SW)
...................................................................................................................................................... 73
Verplichting tot hulp aan personen in nood-schuldig verzuim (art. 422bis Sw)..............................73
Aangifteplicht voor ambtenaren (art. 29 Sv)..................................................................................73
Aangifteplicht voor getuigen van aanslagen (art. 30 Sv)...............................................................73
Schuldig verzuim........................................................................................................................... 73
Hebben hulpverleners een meldingsplicht m.b.t. een misdrijf dat een minderjarige cliënt hen
bekend gepleegd te hebben?........................................................................................................ 74
Rapportageplicht........................................................................................................................... 74
Geldt het beroepsgeheim ook ten aanzien van ouders.................................................................74
Ouderlijk gezag.............................................................................................................................. 74
Gedeeld beroepsgeheim................................................................................................................... 75
Gezamenlijk beroepsgeheim............................................................................................................. 76
Gevolgen van de schending van het beroepsgeheim.......................................................................76
Checklist bij het beslissen of je je beroepsgeheim mag doorbreken.................................................76
Hoofdstuk 4.2: Het decreet Rechtspositie V/D minderjarige.................................................................77
1. inleiding......................................................................................................................................... 77
1.1. algemeen kader...................................................................................................................... 77
1.2. toepassingsgebied.................................................................................................................. 78
2. algemene principes....................................................................................................................... 79
2.1. bekwaamheid v/d minderjarigen (art 4)...................................................................................79
2.2. het belang v/d minderjarigen (art. 5).......................................................................................80
3. eigenlijke rechten.......................................................................................................................... 85
, Docent: Veerle Verlinden
3.1. niet – discriminatie en recht op jeugdhulp...............................................................................85
3.2. instemming en vrije keuze...................................................................................................... 85
3.3. recht op informatie en duidelijke communicatie (art. 11).........................................................86
3.4. respect voor het gezinsleven.................................................................................................. 87
3.5. recht op inspraak en participatie – ART. 16 – 19 (DRPM)......................................................88
3.5.2. collectief niveau (leefgroep/begeleidingsgroep)...................................................................88
3.6. recht op dossier...................................................................................................................... 89
3.7. recht op bijstand v/e vertrouwenspersoon – ART. 24.............................................................92
3.8. recht op privacy – art. 25........................................................................................................ 94
3.9. recht op menswaardige behandeling......................................................................................95
3.10 klachtenrecht – ART. 29........................................................................................................ 98
Hoofdstuk 5: de rechten van niet begeleide minderjarigen...................................................................99
1. Inleiding......................................................................................................................................... 99
1.1. wat is het verschil tussen een migrant, een vluchteling en een asielzoeker?.........................99
2. De niet-begeleide minderjarige vluchteling (NBMV)....................................................................100
2.1. Artikel 5 van de voogdijwet definieert de NMBV:..................................................................100
2.2. uitbreidinG van de definitie NBMV (2014).............................................................................100
2.3. verschillende scenario’s zijn mogelijk...................................................................................101
2.4. cijfers – NMBV België........................................................................................................... 101
3. verblijfprocedure.......................................................................................................................... 102
3.1. verschillende verblijfprocedures........................................................................................... 102
3.2. minderjarigen die geen verblijfprocedure opstarten (Pg: 176-178).......................................104
4. rechten van de minderjarige vluchteling (NBMV)........................................................................105
4.1. recht op opvang (en begeleiding)......................................................................................... 105
4.2. recht op een voogd............................................................................................................... 107
4.3. recht op gezinshereniging..................................................................................................... 110
4.4. recht op onderwijs................................................................................................................ 111
4.5. recht om niet opgesloten te worden......................................................................................111
4.6. recht op medische en psychologische hulp..........................................................................112
HOOFDSTUK 1: HET INTERNATIONAAL VERDRAG V/D RECHTEN VAN HET
KIND (IVRK)
1. ONTSTAANSGESCHIEDENIS
1948 Universele verklaring van de rechten van de mens (UVRM)
1959 Verklaring rechten van het Kind (-18 jaar) focus in jeugdrecht
IVRK Waarom van belang? Basis van alle leerstof wat we gaan zien, internationaal verdrag!
20 november 1989 ondertekening van het kinderrechtenverdrag redelijk jong verdrag
