Samenvatting Week 3 Inleiding recht (staatsrecht)

Week 3 (staatsrecht).
De soevereine staat. (P.90).

Kenmerkend voor een staat:
- Er wordt macht en gezag uitgeoefend.
 De staat is een publiekrechtelijke georganiseerde, institutaire gemeenschap
van overheid en onderdanen op de grondslag van een monopolistische
organisatie van de zwaardmacht over een volk op een omgrensd
cultuurgebied.
 Alleen wanneer een overheid erin geslaagd is het gebruik van dwang op het
grondgebied te beheersen, het geweld te monopoliseren, kunnen we van een
staat spreken.
 Een staat moet op het grondgebied orde en rust kunnen verzekeren, maar ook
naar buiten toe.
 Machtsuitoefening is wel een noodzakelijke voorwaarde om van een staat te
kunnen spreken, maar nog geen voldoende voorwaarde.
 De macht moet zich getransformeerd hebben in gezag =
gelegitimeerde machtsuitoefening.
 Vrouwe Justitia: geblinddoekt en draagt het zwaard:
o De blinddoek staat voor het gelijk behandelen van gelijke
gevallen.
o Het zwaard staat voor het verwachten van straf van de
overheid als de regels overtreden worden.
 Godssoevereiniteit = de vorst zou zijn gezag ontlenen aan het feit dat hij/zij
door God tot zijn/haar taak geroepen was.
 Max Weber over de legitimatie van macht. 3 manieren waarop macht gezag
wordt:
1. Charismatisch gezag.
2. Traditioneel gezag = men beroept zich op de heiligheid van de traditie.
3. Legaal-rationeel gezag = berust zich op de formeel uitgevaardigde regels
en statuten.
- Door een overheid (een hoogste gezagsorgaan).
 Het is de overheid die gezag moet hebben.
 De overheid is het hoogste gezagsorgaan binnen de staat. De overheid kan
beslissingen nemen die iedereen binden die zich binnen het territoir van de
staat bevindt.
 De hoogste macht van de overheid noemt men ook wel soevereiniteit. De
soevereiniteit heeft een intern en extern aspect.
 Een van de belangrijkste middelen ter handhaving van de rust en vrede
is het recht: het recht geeft aan onder welke voorwaarden men
moeilijkheden met de overheid kan verwachten.
 Een staat waarin de wet nauwkeurig aangeeft waar de grenzen van de
individuele vrijheid liggen en onder welke voorwaarden de overheid
mag ingrijpen in de vrije sfeer van de burgers noemen we een
rechtsstaat.
- Over een bepaalde gemeenschap van mensen (volk).

,  Volk = de gemeenschap van mensen die tezamen leven onder
gemeenschappelijke rechtsregels en andere gedeelde maatschappelijke
normen. Een volk heeft verbindende factoren:
 Taal;
 Geloof;
 Gezamenlijke doorleefde geschiedenis.
- Op een bepaald grondgebied (territoir).
 Er is sprake van een bepaald grondgebied waarover de exclusieve rechtsmacht
wordt uitgeoefend.
 Iedereen die zich binnen het grondgebied van de staat begeeft, is
onderworpen aan de wetten van de staat.
 De grenzen van het staatsgebied worden bepaald door eht internationale
recht.
- In een organisatorisch verband.
 Staten ingedeeld aan de hand van een tweetal criteria:
1. De verhouding die er bestaat tussen het geheel en de samenstellende
delen;
 Verschillende staatsvormen.
2. De manier waarop het hoogste gezag is georganiseerd.

- De staat is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid.
- Een staat onderhoudt een leger dat het volk beschermt tegen buitenlandse
bedreigingen.
- In 1648 ontstaan de eerste soevereine staten.

Staatsvormen (p.95-96).
- Statenbond (confederatie) = een naar buiten als eenheid optredend verband van
soevereine staten, waarbij ten behoeve van de algemene belangen bepaalde organen
met zekere bevoegdheden zijn geschapen.
 Republiek der Zeven Nederlanden.
- Bondstaat of federatie = wanneer een soevereine staat is samengesteld uit een aantal
deelstaten, waarbij een federale Grondwet de bevoegdheden verdeelt tussen
centrale bondsorganen en de deelstaten.
 De verenigde staten zijn een federatie.
 De eilanden als Aruba, Sint-Maarten en Curaçao zijn openbare lichamen.
Samen met Nederland vormen zij het Koninkrijk der Nederlanden.
- Eenheidsstaat = de eenheid is groter dan bij een bondstaat of federatie.
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat = territoriale eenheden kunne zelfstadige
bevoegdheden bezitten, waarbij deze bevoegdheden eigen verantwoordelijkheid
kunnen uitoefenen.
 Nederland nu.


Constitutionele Monarchie.
- Art. 24 Gw.
- De persoon des Konings is onschendbaar: de koning is
onschendbaar.