SAMENVATTING OUDEREN: DEEL CAMBIER
INLEIDING
Ouderen zijn de toekomst van de zorgsector, bijna alle domeinen komen ermee in aanraking
Er is sprake van een tripel transitie:
o 1 die al gebeurd is, 1 die bezig is en 1 die nog moet komen/ in de kinderschoenen staat
EPIDEMIOLOGISCHE TRANSITIE
o ziektes vooral bij mensen die nog geen/ slechte immuniteit hebben
Overgang: overlijdens door overdraagbare aandoeningen -> overlijdens door niet-overdraagbare aandoeningen
Infectieuze aandoeningen gaan vooral de kwetsbaren aantasten
o Wie zijn dat?
Boorlingen
Mensen met bepaalde restricties (vroeger konden deze mensen niet goed behandeld worden)
Vroeger kwamen mensen al vrij vroeg te overlijden, de levensverwachting was zeer laag
Verschillende factoren hebben ervoor gezorgd dat we het overdragen van aandoeningen en het overlijden daaraan
sterk hebben kunnen inperken
Mensen leven langer maar daardoor is er een hele reeks nieuwe aandoeningen ontstaan -> slijtages (degeneratieve of
niet-overdraagbare aandoeningen)
o Dit zijn meestal de cardiovasculaire aandoeningen
In hoog ontwikkelde landen heeft deze transitie al plaatsgevonden en ook in minder ontwikkelde landen is deze
transitie aan het gebeuren
DEMOGRAFISCHE TRANSITIE
Deze transitie is nog volop bezig
Door de vooruitgang van de geneeskunde kunnen overdraagbare aandoeningen steeds beter behandeld worden
waardoor we aan het evolueren zijn naar een levensverwachting van +90 jaar (enorm gestegen)
o In 2060
KLINISCHE TRANSITIE
We winnen extra levensjaren, maar die jaren gaan ook gepaard met bijkomende problemen/restricties
Dit is niet fijn voor het individu, maar ook niet voor de maatschappij
o -> kost geld voor individu & samenleving
De niet-overdraagbare aandoeningen moeten zo lang mogelijk uitgesteld worden door aan preventie te werken
o Niet enkel op primair vlak, maar ook op secundair en zelfs op tertiair vlak (de toekomst)
Deze transitie staat nog in de kinderschoenen
BESLUIT: we komen voor grote uitdagingen te staan en iedereen is op zoek naar de heilige graal
,PROFESSIONEEL -> 1 + 1 + 1 = ?
We leven en op een bepaald moment komen de niet-overdraagbare aandoeningen naar boven waarbij de klachten et
de tijd gaan toenemen + finaal geeft dit aanleiding tot overlijden
o dit is het normale morbiditeitsverloop op oudere leeftijd
1. Is er een interventie die bijdraagt tot levensverlenging?
o Is dit altijd de beste oplossing?
WANT je gaat de duur van de ziekte gaan uitrekken waarbij de intensiteit vaak ook toeneemt
2. Beter is een interventie die de start en het verloop van de morbiditeit kan doen shiften
o We winnen x aantal gezonde jaren, maar eigenlijk maakt dat niet zoveel verschil (kost ook meer aan pensioen)
3. Meest interessant: een interventie die de aanvang van de ziekte kan uitstellen, maar die geen aantal jaren toevoegt +
de intensiteit van de ziekteperiode wordt laag gehouden
o => morbiditeitscompressie (‘to delay, to ease and to shorten the final countdown’)
Oefentherapie kan in grote mate bijdragen aan die morbiditeitscompressie
Wij als kine gaan hier een zeer grote rol in spelen waardoor we ahw op een roze wolk gaan zitten. Het
blijft echter belangrijk om met de voeten op de grond te blijven en te checken of onze bijdrage in de
realiteit ook effectief zo groot is
De markt evolueert in de juiste richting, maar de interesse in het werkveld blijft zeer beperkt (ook bij de
kinesitherapeuten)
Veel mensen neigen toch de andere kant uit te gaan (weg van de geriatrie) -> heeft grote uitdagingen voor de
gezondheidszorg en voor het individu
o Studenten hebben vaak de voorkeur te werken met jonge mensen met acute somatische klachten die dankzij
hun interventie genezen
o Geriatrie is juist het omgekeerde: oudere populatie met chronische problematiek
o Men zegt ook dat de complexiteit te groot is (men wil kunnen scoren op korte termijn)
Er is sprake van ‘ageism’ (leeftijdsdiscriminatie) waarbij men een zeer specifiek beeld heeft over ouderen
o Oud is ‘out’
o Er zijn veel negatieve opvattingen rond ouderen + wordt ook zo afgeschilderd in de media
Er zijn ook interventies die aan morbiditeitscompressie doen en dit gebeurt niet alleen door in die laatste fase te gaan
ingrijpen -> laatste fase comprimeren
o Het proces naar die fase moet behartigd worden
o Vanaf 50+ kunnen we al een grote rol spelen
o Het verouderingsproces begint eigenlijk al veel vroeger (op 12 jaar tijd, van 26-38j, beginnen verschillende
markers achteruit te gaan)
Grijpkracht neemt af vanaf 30 a 35 jaar
Posturale controle gaat achteruit
Botdensiteit neemt af
…
FYSIEKE ACTIVITEIT
Def: lichaamsbeweging gegenereerd door spiercontracties die het energiegebruik substantieel verhoogt
Spieren gaan een heel centrale rol gaan spelen
Verschillende soorten:
o Basis - FA
o Professionele - FA
o Recreatieve - FA
o Gezondheidsbevorderende - FA
,GEZONDHEIDSBEVORDERENDE FA
Alleen als doel de GZH te targetten
Fysieke fitheid doen toenemen (modaliteiten:)
o Kracht
o Uithouding
o Posturale controle
o Flexibiliteit/ mobiliteit
=> pijlers van fysieke fitheid
=> als dit verbetert dan is er ook een positieve impact op mentaal welzijn
Oefenen tot oefentherapie: plan, structuur & repetitie
= dagdagelijkse taken energiek, met aandacht en doel uitvoeren zonder overdreven vermoeidheid en met genoeg
energie om functioneel performant te zijn als van vrije tijd te kunnen genieten en klaar te zijn voor onvoorzienigheden
Het is een bewegingsgegeven dat men in de tijd moet onderhouden
In de oefeningen die we geven gaan we grofmotore eigenschappen trachten te verbeteren (solitair of in combinatie)
THERAPIE – PRIMAIRE EN SECUNDAIRE PREVENTIE
Vergelijkingen van de relatieve risico’s op het krijgen van chronische hartaandoeningen en CVA waarbij men rekening
heeft gehouden met de mate van fysieke activiteit
o We zien dat zelfs bij beperkte mate van FA we er in slagen om reducties te realiseren van 20 tot 25%
o
Oefenen speelt een belangrijke rol naar valpreventie toe
o Kwart minder valpartijen
o Indien men toch valt kan men de gevolgen reduceren (reductie tot 40% op letsels)
Heeft een zeer grote impact op het individu, maar zeker ook op de samenleving
We moeten levenslang fysiek actief zijn!!
Gezond verouderen
o Geen majeure chronische aandoeningen
o Geen majeure cognitieve stoornis
o Geen belangrijke fysieke beperkingen
o Goede mentale gezondheid
Odds op gezond ouder worden liggen hoger voor mensen die FA zijn
o Men heeft die groep gedurende 8 jaar opgevolgd en tijdens die 8 jaar namen de odds steeds toe
o Degene die actief geworden zijn (dus die dat in het begin niet waren) slagen er ook in hun odds op gezond
ouder worden te doen toenemen
Er is geen moment in ons leven waarbij er geen reden zou zijn om FA te worden
o Hoog intense FA ook iets beter effect dan laag intense
, Zelfs op het moment dat er kwetsbaarheid is/ dat er beperkingen zijn is bewegen heel betekenisvol
o => Beweging is een zeer krachtig geneesmiddel
Wanneer we ouder worden wijzigt de cellulaire activiteit -> impact op diverse organen
Moleculaire veranderingen
o Door FA gaan we die veranderingen die zich normaal gezien manifesteren in zeker mate kunnen tegengaan/
uitstellen
o Performantie gaat ook toenemen en dat is de kern van het verhaal
o
In België scoren we er echter niet zo goed op dus we hebben nog een hele lange weg te gaan
o Maar 35% vd 50-64 jarigen doet 3u/week aan FA
ONZE OUDERE BEVOLKING
Oud & verouderen
o Demografisch
o Dimensies
Maatschappelijk, sociaal, juridisch en economisch
Chronologische leeftijd geeft ons bepaalde rechten: mogen gaan stemmen, op pensioen
gaan…
o Leeftijd?!
Chronologische leeftijd is hoe lang je effectief geleefd hebt
Biologische leeftijd is hoe oud je u voelt/ hoe oud uw lichaam effectief is
o Wereldwijd:
1950: 7% + 65j
Oudere bevolkingsgroep (pensioen)
2000: 10% -> nu: 18-19% -> 2060: … >25%
Epidemiologische transitie
We kiezen vaak voor de leeftijd van 65 jaar als cut-off aangezien dit de algemene pensioenleeftijd is
ONZE LEVENSLOOP
influx efflux
o influx: afname aantal geboortes
o efflux: overlijdens in latere blokken
Je wordt geboren -> je doorloopt een bepaalde periode -> je overlijdt
Zit het kritisch punt dan bij het intreden of bij het uittreden?
We zien dat het aantal kinderen die een vrouw gemiddeld heeft op 28 jaar drastisch is gedaald -> we krijgen steeds
later en minder kinderen
o Minder dan 2 per gezin
Ten opzichte van 1955 zien we dat we nooit meer dat niveau halen
o => denataliteitsgegeven (er zijn minder geboortes)
o => afname thv het intreden
De gemiddelde levensverwachting bij geboortes is gigantisch gaan stijgen
o Vandaag geboren => vrouw: gem 85 jaar en man: gem 80 jaar
(dit gaat nog toenemen in de loop der jaren)
INLEIDING
Ouderen zijn de toekomst van de zorgsector, bijna alle domeinen komen ermee in aanraking
Er is sprake van een tripel transitie:
o 1 die al gebeurd is, 1 die bezig is en 1 die nog moet komen/ in de kinderschoenen staat
EPIDEMIOLOGISCHE TRANSITIE
o ziektes vooral bij mensen die nog geen/ slechte immuniteit hebben
Overgang: overlijdens door overdraagbare aandoeningen -> overlijdens door niet-overdraagbare aandoeningen
Infectieuze aandoeningen gaan vooral de kwetsbaren aantasten
o Wie zijn dat?
Boorlingen
Mensen met bepaalde restricties (vroeger konden deze mensen niet goed behandeld worden)
Vroeger kwamen mensen al vrij vroeg te overlijden, de levensverwachting was zeer laag
Verschillende factoren hebben ervoor gezorgd dat we het overdragen van aandoeningen en het overlijden daaraan
sterk hebben kunnen inperken
Mensen leven langer maar daardoor is er een hele reeks nieuwe aandoeningen ontstaan -> slijtages (degeneratieve of
niet-overdraagbare aandoeningen)
o Dit zijn meestal de cardiovasculaire aandoeningen
In hoog ontwikkelde landen heeft deze transitie al plaatsgevonden en ook in minder ontwikkelde landen is deze
transitie aan het gebeuren
DEMOGRAFISCHE TRANSITIE
Deze transitie is nog volop bezig
Door de vooruitgang van de geneeskunde kunnen overdraagbare aandoeningen steeds beter behandeld worden
waardoor we aan het evolueren zijn naar een levensverwachting van +90 jaar (enorm gestegen)
o In 2060
KLINISCHE TRANSITIE
We winnen extra levensjaren, maar die jaren gaan ook gepaard met bijkomende problemen/restricties
Dit is niet fijn voor het individu, maar ook niet voor de maatschappij
o -> kost geld voor individu & samenleving
De niet-overdraagbare aandoeningen moeten zo lang mogelijk uitgesteld worden door aan preventie te werken
o Niet enkel op primair vlak, maar ook op secundair en zelfs op tertiair vlak (de toekomst)
Deze transitie staat nog in de kinderschoenen
BESLUIT: we komen voor grote uitdagingen te staan en iedereen is op zoek naar de heilige graal
,PROFESSIONEEL -> 1 + 1 + 1 = ?
We leven en op een bepaald moment komen de niet-overdraagbare aandoeningen naar boven waarbij de klachten et
de tijd gaan toenemen + finaal geeft dit aanleiding tot overlijden
o dit is het normale morbiditeitsverloop op oudere leeftijd
1. Is er een interventie die bijdraagt tot levensverlenging?
o Is dit altijd de beste oplossing?
WANT je gaat de duur van de ziekte gaan uitrekken waarbij de intensiteit vaak ook toeneemt
2. Beter is een interventie die de start en het verloop van de morbiditeit kan doen shiften
o We winnen x aantal gezonde jaren, maar eigenlijk maakt dat niet zoveel verschil (kost ook meer aan pensioen)
3. Meest interessant: een interventie die de aanvang van de ziekte kan uitstellen, maar die geen aantal jaren toevoegt +
de intensiteit van de ziekteperiode wordt laag gehouden
o => morbiditeitscompressie (‘to delay, to ease and to shorten the final countdown’)
Oefentherapie kan in grote mate bijdragen aan die morbiditeitscompressie
Wij als kine gaan hier een zeer grote rol in spelen waardoor we ahw op een roze wolk gaan zitten. Het
blijft echter belangrijk om met de voeten op de grond te blijven en te checken of onze bijdrage in de
realiteit ook effectief zo groot is
De markt evolueert in de juiste richting, maar de interesse in het werkveld blijft zeer beperkt (ook bij de
kinesitherapeuten)
Veel mensen neigen toch de andere kant uit te gaan (weg van de geriatrie) -> heeft grote uitdagingen voor de
gezondheidszorg en voor het individu
o Studenten hebben vaak de voorkeur te werken met jonge mensen met acute somatische klachten die dankzij
hun interventie genezen
o Geriatrie is juist het omgekeerde: oudere populatie met chronische problematiek
o Men zegt ook dat de complexiteit te groot is (men wil kunnen scoren op korte termijn)
Er is sprake van ‘ageism’ (leeftijdsdiscriminatie) waarbij men een zeer specifiek beeld heeft over ouderen
o Oud is ‘out’
o Er zijn veel negatieve opvattingen rond ouderen + wordt ook zo afgeschilderd in de media
Er zijn ook interventies die aan morbiditeitscompressie doen en dit gebeurt niet alleen door in die laatste fase te gaan
ingrijpen -> laatste fase comprimeren
o Het proces naar die fase moet behartigd worden
o Vanaf 50+ kunnen we al een grote rol spelen
o Het verouderingsproces begint eigenlijk al veel vroeger (op 12 jaar tijd, van 26-38j, beginnen verschillende
markers achteruit te gaan)
Grijpkracht neemt af vanaf 30 a 35 jaar
Posturale controle gaat achteruit
Botdensiteit neemt af
…
FYSIEKE ACTIVITEIT
Def: lichaamsbeweging gegenereerd door spiercontracties die het energiegebruik substantieel verhoogt
Spieren gaan een heel centrale rol gaan spelen
Verschillende soorten:
o Basis - FA
o Professionele - FA
o Recreatieve - FA
o Gezondheidsbevorderende - FA
,GEZONDHEIDSBEVORDERENDE FA
Alleen als doel de GZH te targetten
Fysieke fitheid doen toenemen (modaliteiten:)
o Kracht
o Uithouding
o Posturale controle
o Flexibiliteit/ mobiliteit
=> pijlers van fysieke fitheid
=> als dit verbetert dan is er ook een positieve impact op mentaal welzijn
Oefenen tot oefentherapie: plan, structuur & repetitie
= dagdagelijkse taken energiek, met aandacht en doel uitvoeren zonder overdreven vermoeidheid en met genoeg
energie om functioneel performant te zijn als van vrije tijd te kunnen genieten en klaar te zijn voor onvoorzienigheden
Het is een bewegingsgegeven dat men in de tijd moet onderhouden
In de oefeningen die we geven gaan we grofmotore eigenschappen trachten te verbeteren (solitair of in combinatie)
THERAPIE – PRIMAIRE EN SECUNDAIRE PREVENTIE
Vergelijkingen van de relatieve risico’s op het krijgen van chronische hartaandoeningen en CVA waarbij men rekening
heeft gehouden met de mate van fysieke activiteit
o We zien dat zelfs bij beperkte mate van FA we er in slagen om reducties te realiseren van 20 tot 25%
o
Oefenen speelt een belangrijke rol naar valpreventie toe
o Kwart minder valpartijen
o Indien men toch valt kan men de gevolgen reduceren (reductie tot 40% op letsels)
Heeft een zeer grote impact op het individu, maar zeker ook op de samenleving
We moeten levenslang fysiek actief zijn!!
Gezond verouderen
o Geen majeure chronische aandoeningen
o Geen majeure cognitieve stoornis
o Geen belangrijke fysieke beperkingen
o Goede mentale gezondheid
Odds op gezond ouder worden liggen hoger voor mensen die FA zijn
o Men heeft die groep gedurende 8 jaar opgevolgd en tijdens die 8 jaar namen de odds steeds toe
o Degene die actief geworden zijn (dus die dat in het begin niet waren) slagen er ook in hun odds op gezond
ouder worden te doen toenemen
Er is geen moment in ons leven waarbij er geen reden zou zijn om FA te worden
o Hoog intense FA ook iets beter effect dan laag intense
, Zelfs op het moment dat er kwetsbaarheid is/ dat er beperkingen zijn is bewegen heel betekenisvol
o => Beweging is een zeer krachtig geneesmiddel
Wanneer we ouder worden wijzigt de cellulaire activiteit -> impact op diverse organen
Moleculaire veranderingen
o Door FA gaan we die veranderingen die zich normaal gezien manifesteren in zeker mate kunnen tegengaan/
uitstellen
o Performantie gaat ook toenemen en dat is de kern van het verhaal
o
In België scoren we er echter niet zo goed op dus we hebben nog een hele lange weg te gaan
o Maar 35% vd 50-64 jarigen doet 3u/week aan FA
ONZE OUDERE BEVOLKING
Oud & verouderen
o Demografisch
o Dimensies
Maatschappelijk, sociaal, juridisch en economisch
Chronologische leeftijd geeft ons bepaalde rechten: mogen gaan stemmen, op pensioen
gaan…
o Leeftijd?!
Chronologische leeftijd is hoe lang je effectief geleefd hebt
Biologische leeftijd is hoe oud je u voelt/ hoe oud uw lichaam effectief is
o Wereldwijd:
1950: 7% + 65j
Oudere bevolkingsgroep (pensioen)
2000: 10% -> nu: 18-19% -> 2060: … >25%
Epidemiologische transitie
We kiezen vaak voor de leeftijd van 65 jaar als cut-off aangezien dit de algemene pensioenleeftijd is
ONZE LEVENSLOOP
influx efflux
o influx: afname aantal geboortes
o efflux: overlijdens in latere blokken
Je wordt geboren -> je doorloopt een bepaalde periode -> je overlijdt
Zit het kritisch punt dan bij het intreden of bij het uittreden?
We zien dat het aantal kinderen die een vrouw gemiddeld heeft op 28 jaar drastisch is gedaald -> we krijgen steeds
later en minder kinderen
o Minder dan 2 per gezin
Ten opzichte van 1955 zien we dat we nooit meer dat niveau halen
o => denataliteitsgegeven (er zijn minder geboortes)
o => afname thv het intreden
De gemiddelde levensverwachting bij geboortes is gigantisch gaan stijgen
o Vandaag geboren => vrouw: gem 85 jaar en man: gem 80 jaar
(dit gaat nog toenemen in de loop der jaren)
