Bias Selectie bias Informatie bias Confounding Effectmodificatie
Definitie Vertekening van de determinant- Vertekening van de determinant-uitkomst Berust op de verstrengeling van het effect Effectenmodificatie: indien het effect van een
uitkomst relatie als relatie als gevolg van systematische fouten bij van de te bestuderen primaire determinant determinant op de ziekte verschillend is (niet
gevolg van systematische fouten bij de de meting van de determinant en/of uitkomst. met het effect van een of meer andere uniform is) voor de verschillende categorieën
selectie van onderzoeksdeelnemers Observer bias externe determinant. van een andere variabele (vaak een andere
(cases en/of controles)
Recall bias
Het is wanneer een derde factor ie
determinant van de ziekte). Het is een
verschijnsel van de werkelijkheid dat men kan
gerelateerd is aan zowel de determinant als bestuderen. Hieraan liggen 2 concepten ten
de uitkomst, het causale verband tussen grondslag:
twee verstoord. 1) synergisme: de wederzijdse samenwerking
van twee of meer factoren bij het tot stand
Confounding komt alleen voor bij causale brengen van een biologisch effect
studies. 2) anatginisme: de wederzijdse tegenwerking
van twee of meer factoren bij het tot stand
brengen van een biologisch effect.
Het effect van de centrale determinant (=sterkte
associatie determinant-uitkomst) verschilt per
categorie / niveau van een derde factor
(=effectmodificator)
Cohort De kans om in de onderzoekspopulatie Observer bias In de praktijk van etiologisch onderzoek:
terecht te komen is afhankelijk van de Ziekte verschillend gemeten bij Identificeer potentiële confounders
bestudeerde ziekte-uitkomst geëxponeerde en niet-geëxponeerde (literatuur, kennis van zaken, gezond
(differentiële selectie; zieke en niet-zieke Voorbeeld: de ziekte waarin men verstand)
blootgestelden hebben een geïnteresseerd is wordt nauwkeuriger Neem ze op in je theoretische ontwerp
verschillende selectiekans) gediagnosticeerd bij GEEXPONEERDE Meet deze variabelen
• In de context van cohort onderzoek dan bij de NIET-GEEXPONEERDE In data-analyse controleren of deze ook
is selectiebias hoofdzakelijk een proefpersonen daadwerkelijk confounders zijn
theoretisch concept. Geen recall bias Elimineer de bijdrage van confounders
Kenmerkend aan cohort onderzoek is
immers dat de expositiestatus van de
deelnemers wordt vastgesteld op een
moment dat de ziekte nog niet aan de
orde is; in de ziektevrije populatie
• Wel differentiële selectie door
selectieve uitval (attrition bias)
Case Case-control onderzoek: de kans om in Observer bias
control de onderzoeks- Expositie verschillend gemeten cases en
populatie terecht te komen is afhankelijk controles
van de
bestudeerde expositiefactor (differentiële
Voorbeeld: er wordt meer moeite gedaan
bij CASES om vroege blootstelling aan
selectie)
de risicofactor te achterhalen dan bij de
Patient-controle onderzoek is CONTROLE personen
bijzonder gevoelig voor selectie Recall bias
bias
Herinnering over ‘determinant’ verschilt
De deelnemers worden immers
voor cases encontroles
gerekruteerd op een moment dat valt na
1
Definitie Vertekening van de determinant- Vertekening van de determinant-uitkomst Berust op de verstrengeling van het effect Effectenmodificatie: indien het effect van een
uitkomst relatie als relatie als gevolg van systematische fouten bij van de te bestuderen primaire determinant determinant op de ziekte verschillend is (niet
gevolg van systematische fouten bij de de meting van de determinant en/of uitkomst. met het effect van een of meer andere uniform is) voor de verschillende categorieën
selectie van onderzoeksdeelnemers Observer bias externe determinant. van een andere variabele (vaak een andere
(cases en/of controles)
Recall bias
Het is wanneer een derde factor ie
determinant van de ziekte). Het is een
verschijnsel van de werkelijkheid dat men kan
gerelateerd is aan zowel de determinant als bestuderen. Hieraan liggen 2 concepten ten
de uitkomst, het causale verband tussen grondslag:
twee verstoord. 1) synergisme: de wederzijdse samenwerking
van twee of meer factoren bij het tot stand
Confounding komt alleen voor bij causale brengen van een biologisch effect
studies. 2) anatginisme: de wederzijdse tegenwerking
van twee of meer factoren bij het tot stand
brengen van een biologisch effect.
Het effect van de centrale determinant (=sterkte
associatie determinant-uitkomst) verschilt per
categorie / niveau van een derde factor
(=effectmodificator)
Cohort De kans om in de onderzoekspopulatie Observer bias In de praktijk van etiologisch onderzoek:
terecht te komen is afhankelijk van de Ziekte verschillend gemeten bij Identificeer potentiële confounders
bestudeerde ziekte-uitkomst geëxponeerde en niet-geëxponeerde (literatuur, kennis van zaken, gezond
(differentiële selectie; zieke en niet-zieke Voorbeeld: de ziekte waarin men verstand)
blootgestelden hebben een geïnteresseerd is wordt nauwkeuriger Neem ze op in je theoretische ontwerp
verschillende selectiekans) gediagnosticeerd bij GEEXPONEERDE Meet deze variabelen
• In de context van cohort onderzoek dan bij de NIET-GEEXPONEERDE In data-analyse controleren of deze ook
is selectiebias hoofdzakelijk een proefpersonen daadwerkelijk confounders zijn
theoretisch concept. Geen recall bias Elimineer de bijdrage van confounders
Kenmerkend aan cohort onderzoek is
immers dat de expositiestatus van de
deelnemers wordt vastgesteld op een
moment dat de ziekte nog niet aan de
orde is; in de ziektevrije populatie
• Wel differentiële selectie door
selectieve uitval (attrition bias)
Case Case-control onderzoek: de kans om in Observer bias
control de onderzoeks- Expositie verschillend gemeten cases en
populatie terecht te komen is afhankelijk controles
van de
bestudeerde expositiefactor (differentiële
Voorbeeld: er wordt meer moeite gedaan
bij CASES om vroege blootstelling aan
selectie)
de risicofactor te achterhalen dan bij de
Patient-controle onderzoek is CONTROLE personen
bijzonder gevoelig voor selectie Recall bias
bias
Herinnering over ‘determinant’ verschilt
De deelnemers worden immers
voor cases encontroles
gerekruteerd op een moment dat valt na
1
