MODULE CARDIOLOGIE
INLEIDING TOT DE CARDIOLOGIE EN DE REVALIDATIE VAN HARTPATIËNTEN (COVID -19
VERSIE)
ANATOMIE EN FYSIOLOGIE VAN HET HART
LIGGING VAN HET HART IN DE THORAX
Linker tekening zien we het hart die
centraal ligt in de thorax en ongeveer
een vuist groot is. Het hart wijst met de
apex naar linksonder.
Links en rechts wordt het hart omsloten door de longen en onderaan rust het op
het diafragma. Op deze afbeelding zien we ook al de coronaire
bloedvaten die van op het hart lopen om dan steeds fijner te gaan
vertakken en uiteindelijk penetreren in de hartspier waar ze dan het
hart zelf van bloed zulle voorzien. We zien ook de grote bloedvaten die
in het hart toekomen of eruit vertrekken:
1. Vena cava superior
2. Aorta en
3. A pulmonalis.
ANATOMIE VAN HET HART
In de cardiologie gebruikt men specifieke
naamgeving voor delen of regio’s van het
hart:
• Apicaal = onderste deel van het hart.
• Anterieur = voorste deel van het hart.
• Lateraal = laterale zijde van linkerventrikel.
• Inferieur = onderzijde van het hart.
Rechts zien we opnieuw anatomie aan buitenkant van het hart. We zien ook de ductus van Botalli of de ductus
artriosus = bloedvat die de A pulmonalis verbindt met de aorta. Belangrijk tijdens de zwangerschap
omdat de longen van het kindje dan nog niet functioneren zal het bloed via de ductus van botalli in het
foramen ovale van de rechterhelft naar de linkerhelft van het hart. Bloed neemt een binnenweg en
passeert niet via de longen ➔ bloed wordt van zuurstof voorzien via de placenta van de moeder. Na
de geboorte sluit de ductus van botalli spontaan.
1
, De vena cava superior en inferior monden
uit in het rechter atrium. In het rechter
atrium zien we ook nog de fossa ovalis of
het foramen ovale, net zoals de ductus van
botalli zorgt het foramen ovale voor een
verbinding tussen de rechter en het linker
zijde van het hart voor de geboorte ➔ sluit
ook wanneer de longen functioneel
worden. Als verbindingen blijft bestaan =
patent foramen ovale.
Laatste opening in rechter atrium =
uitmonding van de sinus coronarius, de veneuze return van het bloed die van de hartspier zelf komt.
Tussen rechter atrium en rechter ventrikel bevindt zich de tricuspedalisklep = actieve klep (net zoals
bicuspedalisklep) verankert via de chordae tendinae in mm papilaris.
Uit rechter ventrikel vertrekt de A pulmonalis (= arterium die bloed vervoert weg van het hart, zuurstof arm
bloed). Bloed stroomt via de pulmonalisklep van het rechterventrikel naar de A pulmonalis.
Pulmonalisklep en aortaklep zijn passieve kleppen, zijn
soort zakjes die reageren op drukverschillen en op die
manier gaan openen en sluiten.
Linkerzijde van het hart zien we het linkeratrium met de
inmonding van de vena pulmonalis. De mitralisklep
bevindt zich tussen linkeratrium en linkerventrikel.
Opnieuw hebben we chordae tendinae en mm
pappilaris. We zien de ook de aortaklop waar langs het
bloed het hart zal verlaten naar de verschillende spieren
en organen (= grote bloedsomloop).
Bovenop de aorta boog zien we de truncus bracheocephalicus die
later verder naar rechts zal splitsen. Links hebben we dan nog de A carrotis communis sinister en A
subclavia sinister.
2
,DE MICROSTRUCTUUR VAN HET HART
Wand van het hard bestaat uit 3 lagen:
Endocard
• binnenwand van het hart
• één cellaag dik
• Endotheelcellen
• Endotheel speelt een belangrijke rol tegen stolling van het bloed
als het in contact komt met de binnenzijde van het hart
• Beschadiging van endotheel kan zorgen voor klontervorming in de
hartspier
Myocard
• dwarsgestreepte spiercellen
• verbonden via intercalaire schijven
• zeer snelle overdracht van de prikkels tussen de spiercellen door intercalaire schijven
• reageren als 1 geheel, als 1 grote spiervezels
• alles contraheert gelijktijdig en heel snel
Epicard
• buitenste cellaag van het hart
• bescherming van het hart
Pericard
• bindweefselzakje rond het hart
• bescherming van het hart
INTERCALAIRE SCHIJVEN
Geleiding over de hartspier
3
, ANATOMIE VAN HET HART
Op de dwarse doorsnede van het hart zien we zowel
de wand van het linker als het rechter ventrikel. De
wand van het rechterventrikel bevat veel minder
spiermassa omdat het enkel de circulatie verzorgt
naar de long. Veel spiermassa linker ventrikel en ook
ECG zal veel sterker zijn aan linkerkant = hoogdruk
systeem en van daaruit vertrekt grote bloedsomloop
naar alle organen.
HET HART ALS POMP
Het veneuze bloed verzamelt zich in het rechteratrium vanuit 3 bronnen: vena cava inferior, vena cava superior
en de sinus coronarius. Bij een volwassen persoon is de aanvoer van het bloed via de vena cava
inferior 2 keer zo groot dan dat van de vena cava superior. De instroom van de sinus coronarius is
beperkt = het veneuze bloed die terug komt uit de hartspier zelf.
Bij contractie van atria ➔ stijgt de druk in atrium ➔ opent
de tricuspedalisklep ➔ zuurstofarme bloed wordt
naar rechterventrikel geduwd ➔ vanuit
rechterventrikel wordt bloed via de pulmonalisklep
naar de A pulmonalis en dan naar de longen
gevoerd ➔ longen wordt bloed gesatureerd met
zuurstof ➔ zuurstofrijke bloed stroomt via vena
pulmonalis naar linkeratrium ➔ linkerventrikel via
bicuspedalisklep ➔ dan via Aortaklep naar de
aorta geëjecteerd➔ arteriële vaatstelsel van het lichaam ➔ arteriële haarvaten gaan over naar
veneuze haarvaten➔ zuurstofarme bloed wordt teruggevoerd via vena cava inferior en superior naar
het rechteratrium
De hartcyclus
Als we er vanuit gaan dat een hartslag in rust
ongeveer rond de 60 slagen per minuut is, dan
zien we dat het doorlopen van de volledige
hartcyclus ongeveer 1 seconde inneemt.
Volledige afbeelding overlopen: Als de druk in
het ventrikels hoger is dan A pulmonalis of
aorta dan openen zich de pulmonalisklep en
aortaklep.
Ventrikel gaat zich na ejectie ontspannen en dan daalt de druk en sluiten de kleppen. Uitzetten van de
ventrikels zorgt voor een negatieve druk waardoor ventrikels zullen vullen door aanzuigeffect van atria
= snelle vulling van ventrikels. Atrium zal dan weer samentrekken en extra contractie zorgt voor extra
vulling van 20 – 30%, zodat ventrikel volledig gevuld is. Bijdrage van atrium is miniem bij vullen van het
ventrikel.
4
INLEIDING TOT DE CARDIOLOGIE EN DE REVALIDATIE VAN HARTPATIËNTEN (COVID -19
VERSIE)
ANATOMIE EN FYSIOLOGIE VAN HET HART
LIGGING VAN HET HART IN DE THORAX
Linker tekening zien we het hart die
centraal ligt in de thorax en ongeveer
een vuist groot is. Het hart wijst met de
apex naar linksonder.
Links en rechts wordt het hart omsloten door de longen en onderaan rust het op
het diafragma. Op deze afbeelding zien we ook al de coronaire
bloedvaten die van op het hart lopen om dan steeds fijner te gaan
vertakken en uiteindelijk penetreren in de hartspier waar ze dan het
hart zelf van bloed zulle voorzien. We zien ook de grote bloedvaten die
in het hart toekomen of eruit vertrekken:
1. Vena cava superior
2. Aorta en
3. A pulmonalis.
ANATOMIE VAN HET HART
In de cardiologie gebruikt men specifieke
naamgeving voor delen of regio’s van het
hart:
• Apicaal = onderste deel van het hart.
• Anterieur = voorste deel van het hart.
• Lateraal = laterale zijde van linkerventrikel.
• Inferieur = onderzijde van het hart.
Rechts zien we opnieuw anatomie aan buitenkant van het hart. We zien ook de ductus van Botalli of de ductus
artriosus = bloedvat die de A pulmonalis verbindt met de aorta. Belangrijk tijdens de zwangerschap
omdat de longen van het kindje dan nog niet functioneren zal het bloed via de ductus van botalli in het
foramen ovale van de rechterhelft naar de linkerhelft van het hart. Bloed neemt een binnenweg en
passeert niet via de longen ➔ bloed wordt van zuurstof voorzien via de placenta van de moeder. Na
de geboorte sluit de ductus van botalli spontaan.
1
, De vena cava superior en inferior monden
uit in het rechter atrium. In het rechter
atrium zien we ook nog de fossa ovalis of
het foramen ovale, net zoals de ductus van
botalli zorgt het foramen ovale voor een
verbinding tussen de rechter en het linker
zijde van het hart voor de geboorte ➔ sluit
ook wanneer de longen functioneel
worden. Als verbindingen blijft bestaan =
patent foramen ovale.
Laatste opening in rechter atrium =
uitmonding van de sinus coronarius, de veneuze return van het bloed die van de hartspier zelf komt.
Tussen rechter atrium en rechter ventrikel bevindt zich de tricuspedalisklep = actieve klep (net zoals
bicuspedalisklep) verankert via de chordae tendinae in mm papilaris.
Uit rechter ventrikel vertrekt de A pulmonalis (= arterium die bloed vervoert weg van het hart, zuurstof arm
bloed). Bloed stroomt via de pulmonalisklep van het rechterventrikel naar de A pulmonalis.
Pulmonalisklep en aortaklep zijn passieve kleppen, zijn
soort zakjes die reageren op drukverschillen en op die
manier gaan openen en sluiten.
Linkerzijde van het hart zien we het linkeratrium met de
inmonding van de vena pulmonalis. De mitralisklep
bevindt zich tussen linkeratrium en linkerventrikel.
Opnieuw hebben we chordae tendinae en mm
pappilaris. We zien de ook de aortaklop waar langs het
bloed het hart zal verlaten naar de verschillende spieren
en organen (= grote bloedsomloop).
Bovenop de aorta boog zien we de truncus bracheocephalicus die
later verder naar rechts zal splitsen. Links hebben we dan nog de A carrotis communis sinister en A
subclavia sinister.
2
,DE MICROSTRUCTUUR VAN HET HART
Wand van het hard bestaat uit 3 lagen:
Endocard
• binnenwand van het hart
• één cellaag dik
• Endotheelcellen
• Endotheel speelt een belangrijke rol tegen stolling van het bloed
als het in contact komt met de binnenzijde van het hart
• Beschadiging van endotheel kan zorgen voor klontervorming in de
hartspier
Myocard
• dwarsgestreepte spiercellen
• verbonden via intercalaire schijven
• zeer snelle overdracht van de prikkels tussen de spiercellen door intercalaire schijven
• reageren als 1 geheel, als 1 grote spiervezels
• alles contraheert gelijktijdig en heel snel
Epicard
• buitenste cellaag van het hart
• bescherming van het hart
Pericard
• bindweefselzakje rond het hart
• bescherming van het hart
INTERCALAIRE SCHIJVEN
Geleiding over de hartspier
3
, ANATOMIE VAN HET HART
Op de dwarse doorsnede van het hart zien we zowel
de wand van het linker als het rechter ventrikel. De
wand van het rechterventrikel bevat veel minder
spiermassa omdat het enkel de circulatie verzorgt
naar de long. Veel spiermassa linker ventrikel en ook
ECG zal veel sterker zijn aan linkerkant = hoogdruk
systeem en van daaruit vertrekt grote bloedsomloop
naar alle organen.
HET HART ALS POMP
Het veneuze bloed verzamelt zich in het rechteratrium vanuit 3 bronnen: vena cava inferior, vena cava superior
en de sinus coronarius. Bij een volwassen persoon is de aanvoer van het bloed via de vena cava
inferior 2 keer zo groot dan dat van de vena cava superior. De instroom van de sinus coronarius is
beperkt = het veneuze bloed die terug komt uit de hartspier zelf.
Bij contractie van atria ➔ stijgt de druk in atrium ➔ opent
de tricuspedalisklep ➔ zuurstofarme bloed wordt
naar rechterventrikel geduwd ➔ vanuit
rechterventrikel wordt bloed via de pulmonalisklep
naar de A pulmonalis en dan naar de longen
gevoerd ➔ longen wordt bloed gesatureerd met
zuurstof ➔ zuurstofrijke bloed stroomt via vena
pulmonalis naar linkeratrium ➔ linkerventrikel via
bicuspedalisklep ➔ dan via Aortaklep naar de
aorta geëjecteerd➔ arteriële vaatstelsel van het lichaam ➔ arteriële haarvaten gaan over naar
veneuze haarvaten➔ zuurstofarme bloed wordt teruggevoerd via vena cava inferior en superior naar
het rechteratrium
De hartcyclus
Als we er vanuit gaan dat een hartslag in rust
ongeveer rond de 60 slagen per minuut is, dan
zien we dat het doorlopen van de volledige
hartcyclus ongeveer 1 seconde inneemt.
Volledige afbeelding overlopen: Als de druk in
het ventrikels hoger is dan A pulmonalis of
aorta dan openen zich de pulmonalisklep en
aortaklep.
Ventrikel gaat zich na ejectie ontspannen en dan daalt de druk en sluiten de kleppen. Uitzetten van de
ventrikels zorgt voor een negatieve druk waardoor ventrikels zullen vullen door aanzuigeffect van atria
= snelle vulling van ventrikels. Atrium zal dan weer samentrekken en extra contractie zorgt voor extra
vulling van 20 – 30%, zodat ventrikel volledig gevuld is. Bijdrage van atrium is miniem bij vullen van het
ventrikel.
4
