Samenvatting verpleegkunde OWE 4, Zorg in de keten (2022/2023) COMPLEET (cijfer = 8,0)

Samenvatting anatomie & fysiologie leerdoelen kennistoets OWE 4

Hoe zijn je hersenen ‘opgebouwd’ en wat is hun functie?
Groeven in hersenen noem je sulcus/sulci. Bekende zijn:
- Sulcus centralis
- Sulcus lateralis

Windingen in hersenen noem je gyrus/gyri  vergroting oppervlakte

De hersenen bestaan uit de volgende delen:
- Cerebrum (grote hersenen)
- Diencephalon (tussenhersenen)
- Truncus cerebri (hersenstam)
- Cerebellum (kleine hersenen)

Cerebrum (grote hersenen)
Bouw
- Bestaan uit twee helften  noem je hemisferen. Ze zijn asymmetrisch qua functie
- De hersenschors noem je ook wel de cortex en bestaat uit grijze stof, ofwel
dendrieten (cellichaam van neuron).
- Bevat primaire  somatotopie  representeert delen van het lichaam wat we
kunnen bewegen, en secundaire motorische schorsgebieden  gebied van Broca 
motorisch taalcentrum  schade betekent dat iemand verstaanbare taal spreekt,
zonder logica
- Bevat primaire en secundaire sensorische schorsgebieden  gebied van Wernicke 
sensorisch taalcentrum  schade betekent dat iemand taalbegrip heeft verloren
- De medulla noem je ook wel merg, en bestaat uit witte stof  axon (uitloper van
neuron)
- Bestaan uit 3 functionele delen
1. Associatiebanen: verbinden corticale gebieden binnen zelfde hemisfeer
2. Commissuren: verbinding 2 hemisferen  voorbeeld: corpus callosum
3. Afferente (input) en efferente (output) banen
- De hersenen hebben 4 kwabben
1. Frontaalkwab
2. Pariëtaalkwab
3. Temporaalkwab
4. Occipitaalkwab

Functie
- Vormen domein van gedachten, gevoelens, bewuste functies en geheugen
- Start aan- en bijsturing van complexe bewegingen

Vaak zitten het centrum van Brocka en Wernicke aan de linkerkant van de hersenen, en
daarom zijn er taalproblemen als er een linkszijdig CVA plaatsvindt.

,Diencephalon (tussenhersenen)
- Thalamus
- Hypothalamus

Truncus cerebri (hersenstam)
- Mesencephalon (middenhersenen)
- Pons
- Medulla oblongata (verlengde merg)
- Reticulaire informatie

Functie
- Automatische functies: hartslag, ademhaling, bloeddruk, temperatuur, slaap-
waakcyclus, evenwicht, slikken en kauwen

Cerebellum (kleine hersenen)
- Coördinatie, balans, evenwicht, oogmotoriek
- Reflexen, taalkundigen en cognitieve processen: controle over denken, emoties en
motivatie

Dan zijn er ook nog verschillende vliezen te onderscheiden, en bespreken we de
bloedaanvoer

Vliezen
- Dura mater (harde vlies)
- Archnoidea mater (spinnenwebvlies)
- Pia mater (zachte vlies)

Bloedaanvoer
- A. carotis interna  a. cerebri anterior / a. cerebri
media
- A. vertrebrales  a. basilaris  a. cerebri posterior
(links/rechts  anastomose a. communicans
posterior)
- Cirkel van Willis (circulus arteriosus cerebri)  a.
cerebri media, a. cerebri posterior + anastromose, a.
communicans posterior

,Welke functie hebben de 4 verschillende kwabben in je hersenen?
Er zijn in de grote hersenen 4 kwabben te onderscheiden:
1. Frontaalkwab
2. Temporaalkwab
3. Pariëtaalkwab
4. Occipitaalkwab

Frontaalkwab
- Intelligentie
- Executieve functies: plannen, organiseren,
impulscontrole, gedrag beheersen,
besluitvorming
- Sociaal zijn, verlies aan flexibiliteit,
onaangepast / wisselend gedrag
- Bevat centrum van Broca

Temporaalkwab
- Geheugen, gedrag, gehoorvermogen, visuele perceptie
- Niet in categorieën kunnen indelen, veranderd seksueel gedrag
- Minder geheugen (links), gesproken woorden
- Ongeremd praten (rechts)’
- Bevat centrum van Wernicke

Pariëtaalkwab
- Oog-handcoördinatie, problemen woorden schrijven/lezen, links rechts verwarring
- Ruimtelijk oriëntatie, moeite met rekenen, neglect, volgorde bepalen is moeilijk
- Apraxie  handelingen worden niet meer op de juiste manier uitgevoerd
- Verwerken van pijn, tast, gevoel, motoriek, aandacht

Occipitaalkwab
- Verwerken van visuele informatie
- Kleur en beweging herkennen (inschatten in verkeer)
- Vlekken zien, gezichtsvelduitval, woordblindheid
- Simultaan waarnemen, iets groter of kleiner inschatten

Wat is een CVA?
CVA staat voor cerebrovasculair accident. Eigenlijk is het een verzamelnaam voor meerdere
dingen:
- Herseninfarct (80%)
- Hersenbloeding (20&, ook wel intracerebrale bloeding)
- Transient Ischaemic Attack (TIA)  telt eigenlijk niet mee omdat het tijdelijk is

, Je kan binnen de CVA’s een bloedig en een niet-bloedig CVA onderscheiden:
- Herseninfarct  niet-bloedig
- Hersenbloeding  bloedig




Wat is de oorzaak van een CVA?
Niet-bloedig CVA
Er is sprake van trombose/embolie door beschadigde vaatwand  ernstig bedreigde /
afsterven hersencellen. Kan volgende oorzaken hebben:
- Artherosclerose  plaque  beschadiging vaatwand
- Voorkeursplekken: splitsing (bifucatie) van a. carotis communis
- Atriumfibrilleren
- Vaatontstekingen
- Röntgenstraling hoofd-hals gebied
- Young stroke
o Dissectie
o Fibromusculaire dysplasie
o Afwijkingen stollingmechanismen
o Migraine
o Drugsgebruik

Bloedig CVA
Er is sprake van een verzwakte vaatwand, soms in combinatie met hypertensie, die dan
kapot gaat. Oorzaken kunnen zijn:
- Hersentumor, metastase
- Trauma
- Aneurysma (zwakke plek in slagader)
- Medicatie  antistolling
- Ouderen hebben vaak amyloïdneerslag
- Arterioveneuze malformatie (AVM)

Wat zijn de symptomen van een CVA?
Je kunt over het algemeen twee verschillende groepen verschijnselen onderscheiden:
1. Algemene verschijnselen
2. Focale verschijnselen