INLEIDING TOT DE ZIEKTELEER
VAN HET KIND – 2022/2023
01 – INLEIDING EN NEONATOLOGIE
KINDERGENEESKUNDE: UNIEKE DIMENSIES
50% consultaties huisarts = kinderen
o Bij grotere problemen doorstromen naar ziekenhuis, centrum,…
Ontwikkelingsperspectief
o Fysische ontwikkeling
o Persoonlijkheidsontwikkeling
o Sociale ontwikkeling
Toename chronische ziektes
o “Succesverhaal”: steeds betere behandeling in medische wereld
o Kinderen met ziektes blijven overleven (i.t.t. vroeger)
o Maar aan welke prijs? Prijs van het succes
Bijv. baby Pia met spierziekte: €2 miljoen voor geavanceerde behandeling
Niet gestorven, maar door behandeling overleeft ze…
Je creëert vanuit de medische wereld nieuwe fenotypes, nieuwe soorten van
patiënt die we nog nooit gezien hebben
Welke prijs betaal je hiervoor?
Kinderen blijven met problemen zitten!
o Mucoviscidose: nieuwe behandelingen geen genezing, maar verbetering van de
toestand
Toename gedrags’problemen’
o Kinderen met ‘sociale’ problemen
o Neurologie: 30% die vermoeid zijn, flauwvallen,… maar er zit iets anders achter dan
medische oorzaak
Dit was vroeger veel minder (goed dat ze nu naar boven komen, maar actieve
toename van dit soort problemen)
Als arts minder goed voorbereid om dit soort problemen aan te pakken
samenwerking met psychologen, paramedici,…
Medicatiebeleid bij kinderen
o Nodige aandacht!
o Je kan niet hetzelfde voorschrijven als bij een 60-jarige
o Moet allemaal in kader gebracht worden met de ontwikkeling van de organen!
Veranderende sociale/familiale omgeving voor kinderen
o Bijna geen normale ‘kernfamilies’ meer
o Soms moeilijk om normale ontwikkeling te kennen in deze situaties
Unieke aan kinderen:
• Astma bij iemand van 30 is niet hetzelfde
Specifieke aan kinderen: kinderen hun organen zijn nog aan het ontwikkelen
• Bijv. covid-19: kinderen veel minder last bij besmetting, ondanks zelfde virus en dat longen
worden aangetast wat maakt dat kinderen beter beschermd zijn?
• Kinderen volgen: ontwikkelen zich qua persoonlijkheid – wat is het effect van ziek zijn op die
persoonlijkheid (gaat om chronische ziektes, langdurig ziek zijn,…)?
1
,SITUERING PROBLEEM VAN KINDERGENEESKUNDE
• 90% van de kinderen in de 21e eeuw wordt geboren in de “derde wereld”
o Elk uur sterven 1000 kinderen, 970 hiervan in ontwikkelingsland
• Percentages zijn misschien met 5% veranderd, maar in de totaliteit is er niks veranderd
• In 20 jaar is er op wereldschaal voor de kindergeneeskunde weinig veranderd/vooruitgang
geboekt
• Doodsoorzaken bij kinderen onder 5 jaar
o Longontsteking
o Malaria
o Diarree
o HIV
o Neonataal: bij meer dan 1/3 van de kinderen
Longontsteking
Diarree
• De overgrote meerderheid van de sterftegevallen is te wijten aan ontstekingsziektes die perfect
behandelbaar zijn of te voorkomen zijn met vaccinatie
o Op wereldschaal: 1/5 die sterft van longontsteking
o Allemaal behandelbaar en voorkombaar!
o Asfyxie (1/4): zuurstofgebrek voorkombaar in vele situaties
• Deels frustratie/schande dat we daar op 20 jaar niet meer vooruitgang hebben gemaakt
EPIDEMOLOGIE KINDERGENEESKUNDE IN VLAAMS GEWEST
2005
o Mannelijke baby’s: 33109 (51.5%)
o Vrouwelijke baby’s: 31116 (48.4%)
Gemiddelde leeftijd van moeder bij eerste kind
o 28 jaar in 2005 vs. 27.2 jaar in 1996
Zwangerschapsduur (2005)
o 0.5% < 28 weken
o 0.6% 28-31 weken
2
, o 6.3% 32-36 weken
o 92.7% > 37 weken
Aangeboren misvormingen bij 2% van geboorten
Totale foeto-infantiele (500g - 1 jaar) sterfte per 1000 levend en doodgeborene
o 9.1 (2003)
o 8.3 (2004)
PRE-PREGNANCY CARE
INCREASED RISK
95% van alle zwangerschappen verlopen goed: normale bevalling, gezonde kinderen,…
Maar: verhoogde risico’s
o Maternal age
Best kinderen baren rond 18-20 jaar: elk jaar later is er een bijkomend risico
dat er iets verkeerd loopt
o Identified cariers of genetic mutation
Opletten dat dit niet verkeerd loopt bij je zwangerschap
o Previous congenital defect
o Family history of defect (vooraanleg problemen in de familie)
o Parents with chromosomal rearrangements
o Consanguinity (= bloedverwantschap)
HABITS
Én: gewoontes
o Roken
Gebeurt bijna niet meer
Zorgt voor veel kleinere, schalere baby’s met minder kansen op goede
ontwikkeling van de hersenen
Kans op intellectuele achterstand
o Foliumzuur
Voorkomen van ernstige aandoeningen zoals spina bifida door foliumzuur in
te nemen om dit soort problemen te vermijden
o Drinken
FAS (Foetaal Alcohol Syndroom)
Kan je bij geboorte al herkennen aan het gezichtje (plat filtrum)
Overdadig drinken tijdens de zwangerschap kan leiden tot problemen waar
kinderen er iets specialer uitzien
Veel minder kans om normaal te ontwikkelen
Hogere kans op intellectuele achterstand
MATERNAL DRUGS AFFECTING THE FETUS
• Microcefalie: te klein hoofd te kleine hersenen
o Verstoorde ontwikkeling
• Kleine bovenlip, ontbrekend filtrum
• Fysische kenmerken (microcefalie)
• Maar ook: leerachterstand, taalproblemen,…
o Diagnose bepaalt je therapie niet!
3
, SPINA BIFIDA: ‘OPEN RUG’
Basisprobleem: ruggenmerg (zenuwweefsel) is niet goed gevormd zenuwbanen voor spieren
van de benen zijn er niet of slechter, dit zorgt voor motorische problemen in de ledematen
o Kan variëren in ernst!
o Ernst hangt af van de positie (lager = beter), grootte van de bult,… maar zal allemaal
voor motorische problemen zorgen
Primaire preventie: foliumzuurpreventie
o Foliumzuur = fout in de natuur, als je dit te weinig neemt heb je een hoger risico op
spina bifida
Vroeger aten wij waarschijnlijk veel meer foliumzuur
Veranderde voedingsgewoonten minder foliumzuur en verhoogt risico
o Foliumzuur = vitamine (lichaam kan dit niet aanmaken, je moet dit krijgen uit je
voedsel)
De natuur en je lichaam rekenen erop dat je dit opneemt
Bijv. groene groenten
o Voor de primaire preventie raadt men aan om extra foliumzuur te nemen om spina
bifida te voorkomen
o Je moet ook iets snappen van de normale sluiting van de rug: in het begin van de
zwangerschap staan ruggenwervels allemaal open moeten mooi sluiten om dat
kanaal te vormen
Gebeurt zeer vroeg in de zwangerschap (vanaf week 4 ongeveer)
Dit is vaak het moment dat je beseft dat je zwanger bent!
Dan ben je eigenlijk al te laat, dus innemen vanaf moment dat je
denkt zwanger te worden
o Gynaecoloog zal dit al kunnen vaststellen op week 14
Secundaire preventie wat kan je nog doen om mensen te helpen?
o Onderbreking TOP
Zwangerschap stopzetten (“termination of pregnancy”)
Geen plichtzinnig beslissing: vraagt tijd om dit te verweren
Maar er zijn ook mensen die dit niet willen!
Bijv. volgens geloof
o Intra-uteriene sluiting
Tijdens de zwangerschap proberen de rug te sluiten
Je bent hier dan rond week 20!
Kindje opereren terwijl je zwanger bent
Buik opensnijden, baarmoeder openen, foetus draaien tot rug
zichtbaar is (niet eruit trekken) en dat je de rug dichtnaait
Fantastisch technisch, maar enkele centra in de wereld die dit doen!
Werkt dit dan? Probleem opgelost?
Zie foto
Veel premature geboortes door interventie (24 à 28 weken)
o Kans op problemen stijgt fenomenaal!
Normale ontwikkeling voor kind?
o Neen, want ruggenmerg dat uitstulpte is verkeerd gevormd
o Wel gesloten, maar blijft verkeerd gevormd
Verandert niets aan incontinentie
o 2e factor die ervoor zorgt dat rug open is: vocht van
baarmoeder is toxisch voor open rug
4
VAN HET KIND – 2022/2023
01 – INLEIDING EN NEONATOLOGIE
KINDERGENEESKUNDE: UNIEKE DIMENSIES
50% consultaties huisarts = kinderen
o Bij grotere problemen doorstromen naar ziekenhuis, centrum,…
Ontwikkelingsperspectief
o Fysische ontwikkeling
o Persoonlijkheidsontwikkeling
o Sociale ontwikkeling
Toename chronische ziektes
o “Succesverhaal”: steeds betere behandeling in medische wereld
o Kinderen met ziektes blijven overleven (i.t.t. vroeger)
o Maar aan welke prijs? Prijs van het succes
Bijv. baby Pia met spierziekte: €2 miljoen voor geavanceerde behandeling
Niet gestorven, maar door behandeling overleeft ze…
Je creëert vanuit de medische wereld nieuwe fenotypes, nieuwe soorten van
patiënt die we nog nooit gezien hebben
Welke prijs betaal je hiervoor?
Kinderen blijven met problemen zitten!
o Mucoviscidose: nieuwe behandelingen geen genezing, maar verbetering van de
toestand
Toename gedrags’problemen’
o Kinderen met ‘sociale’ problemen
o Neurologie: 30% die vermoeid zijn, flauwvallen,… maar er zit iets anders achter dan
medische oorzaak
Dit was vroeger veel minder (goed dat ze nu naar boven komen, maar actieve
toename van dit soort problemen)
Als arts minder goed voorbereid om dit soort problemen aan te pakken
samenwerking met psychologen, paramedici,…
Medicatiebeleid bij kinderen
o Nodige aandacht!
o Je kan niet hetzelfde voorschrijven als bij een 60-jarige
o Moet allemaal in kader gebracht worden met de ontwikkeling van de organen!
Veranderende sociale/familiale omgeving voor kinderen
o Bijna geen normale ‘kernfamilies’ meer
o Soms moeilijk om normale ontwikkeling te kennen in deze situaties
Unieke aan kinderen:
• Astma bij iemand van 30 is niet hetzelfde
Specifieke aan kinderen: kinderen hun organen zijn nog aan het ontwikkelen
• Bijv. covid-19: kinderen veel minder last bij besmetting, ondanks zelfde virus en dat longen
worden aangetast wat maakt dat kinderen beter beschermd zijn?
• Kinderen volgen: ontwikkelen zich qua persoonlijkheid – wat is het effect van ziek zijn op die
persoonlijkheid (gaat om chronische ziektes, langdurig ziek zijn,…)?
1
,SITUERING PROBLEEM VAN KINDERGENEESKUNDE
• 90% van de kinderen in de 21e eeuw wordt geboren in de “derde wereld”
o Elk uur sterven 1000 kinderen, 970 hiervan in ontwikkelingsland
• Percentages zijn misschien met 5% veranderd, maar in de totaliteit is er niks veranderd
• In 20 jaar is er op wereldschaal voor de kindergeneeskunde weinig veranderd/vooruitgang
geboekt
• Doodsoorzaken bij kinderen onder 5 jaar
o Longontsteking
o Malaria
o Diarree
o HIV
o Neonataal: bij meer dan 1/3 van de kinderen
Longontsteking
Diarree
• De overgrote meerderheid van de sterftegevallen is te wijten aan ontstekingsziektes die perfect
behandelbaar zijn of te voorkomen zijn met vaccinatie
o Op wereldschaal: 1/5 die sterft van longontsteking
o Allemaal behandelbaar en voorkombaar!
o Asfyxie (1/4): zuurstofgebrek voorkombaar in vele situaties
• Deels frustratie/schande dat we daar op 20 jaar niet meer vooruitgang hebben gemaakt
EPIDEMOLOGIE KINDERGENEESKUNDE IN VLAAMS GEWEST
2005
o Mannelijke baby’s: 33109 (51.5%)
o Vrouwelijke baby’s: 31116 (48.4%)
Gemiddelde leeftijd van moeder bij eerste kind
o 28 jaar in 2005 vs. 27.2 jaar in 1996
Zwangerschapsduur (2005)
o 0.5% < 28 weken
o 0.6% 28-31 weken
2
, o 6.3% 32-36 weken
o 92.7% > 37 weken
Aangeboren misvormingen bij 2% van geboorten
Totale foeto-infantiele (500g - 1 jaar) sterfte per 1000 levend en doodgeborene
o 9.1 (2003)
o 8.3 (2004)
PRE-PREGNANCY CARE
INCREASED RISK
95% van alle zwangerschappen verlopen goed: normale bevalling, gezonde kinderen,…
Maar: verhoogde risico’s
o Maternal age
Best kinderen baren rond 18-20 jaar: elk jaar later is er een bijkomend risico
dat er iets verkeerd loopt
o Identified cariers of genetic mutation
Opletten dat dit niet verkeerd loopt bij je zwangerschap
o Previous congenital defect
o Family history of defect (vooraanleg problemen in de familie)
o Parents with chromosomal rearrangements
o Consanguinity (= bloedverwantschap)
HABITS
Én: gewoontes
o Roken
Gebeurt bijna niet meer
Zorgt voor veel kleinere, schalere baby’s met minder kansen op goede
ontwikkeling van de hersenen
Kans op intellectuele achterstand
o Foliumzuur
Voorkomen van ernstige aandoeningen zoals spina bifida door foliumzuur in
te nemen om dit soort problemen te vermijden
o Drinken
FAS (Foetaal Alcohol Syndroom)
Kan je bij geboorte al herkennen aan het gezichtje (plat filtrum)
Overdadig drinken tijdens de zwangerschap kan leiden tot problemen waar
kinderen er iets specialer uitzien
Veel minder kans om normaal te ontwikkelen
Hogere kans op intellectuele achterstand
MATERNAL DRUGS AFFECTING THE FETUS
• Microcefalie: te klein hoofd te kleine hersenen
o Verstoorde ontwikkeling
• Kleine bovenlip, ontbrekend filtrum
• Fysische kenmerken (microcefalie)
• Maar ook: leerachterstand, taalproblemen,…
o Diagnose bepaalt je therapie niet!
3
, SPINA BIFIDA: ‘OPEN RUG’
Basisprobleem: ruggenmerg (zenuwweefsel) is niet goed gevormd zenuwbanen voor spieren
van de benen zijn er niet of slechter, dit zorgt voor motorische problemen in de ledematen
o Kan variëren in ernst!
o Ernst hangt af van de positie (lager = beter), grootte van de bult,… maar zal allemaal
voor motorische problemen zorgen
Primaire preventie: foliumzuurpreventie
o Foliumzuur = fout in de natuur, als je dit te weinig neemt heb je een hoger risico op
spina bifida
Vroeger aten wij waarschijnlijk veel meer foliumzuur
Veranderde voedingsgewoonten minder foliumzuur en verhoogt risico
o Foliumzuur = vitamine (lichaam kan dit niet aanmaken, je moet dit krijgen uit je
voedsel)
De natuur en je lichaam rekenen erop dat je dit opneemt
Bijv. groene groenten
o Voor de primaire preventie raadt men aan om extra foliumzuur te nemen om spina
bifida te voorkomen
o Je moet ook iets snappen van de normale sluiting van de rug: in het begin van de
zwangerschap staan ruggenwervels allemaal open moeten mooi sluiten om dat
kanaal te vormen
Gebeurt zeer vroeg in de zwangerschap (vanaf week 4 ongeveer)
Dit is vaak het moment dat je beseft dat je zwanger bent!
Dan ben je eigenlijk al te laat, dus innemen vanaf moment dat je
denkt zwanger te worden
o Gynaecoloog zal dit al kunnen vaststellen op week 14
Secundaire preventie wat kan je nog doen om mensen te helpen?
o Onderbreking TOP
Zwangerschap stopzetten (“termination of pregnancy”)
Geen plichtzinnig beslissing: vraagt tijd om dit te verweren
Maar er zijn ook mensen die dit niet willen!
Bijv. volgens geloof
o Intra-uteriene sluiting
Tijdens de zwangerschap proberen de rug te sluiten
Je bent hier dan rond week 20!
Kindje opereren terwijl je zwanger bent
Buik opensnijden, baarmoeder openen, foetus draaien tot rug
zichtbaar is (niet eruit trekken) en dat je de rug dichtnaait
Fantastisch technisch, maar enkele centra in de wereld die dit doen!
Werkt dit dan? Probleem opgelost?
Zie foto
Veel premature geboortes door interventie (24 à 28 weken)
o Kans op problemen stijgt fenomenaal!
Normale ontwikkeling voor kind?
o Neen, want ruggenmerg dat uitstulpte is verkeerd gevormd
o Wel gesloten, maar blijft verkeerd gevormd
Verandert niets aan incontinentie
o 2e factor die ervoor zorgt dat rug open is: vocht van
baarmoeder is toxisch voor open rug
4
