LEERVORMEN
- De plaats van het leren in sociaal werk
- Leertheorieën
- Leervormen
- De thema gecentreerde interactie
LES 1: INLEIDING
DE SAMENLEVING EVOLUEERT RAZENDSNEL
= levenslang & levensbreed leren
- Kennis en vaardigheden verouderen snel
- Leren beperkt zich niet tot en eindigt niet na de schoolperiode
- Door snelle evoluties worden nieuwe en zwaardere eisen gesteld aan kinderen, jongeren en volwassenen (denk maar
aan de coronacrisis)
- Leren gaat over:
De eigen levensloop vormgeven
Verantwoordelijkheid dragen
Afstemmen met anderen
Afstemmen op nieuwe situaties
DE PLAATS VAN LEREN BINNEN HET SOCIAAL WERK
Levenslang leren & levensbreed leren
- ifv professioneel leven, maar ook daarna, een ‘leven lang’
- ifv verschillende levensdomeinen los van beroepsloopbaan
Bij deelnemers, cliënten, patiënten… in verschillende contexten (hulpverlening, jeugdwerk, onderwijs,
gezondheidszorg…)
Bij de professionele werker
- Bijscholing
- Verdieping
- Inspelen op actuele tendensen
VOORBEELDEN VAN LEREN IN SOCIAAL WERK
- Weerbaarheidstraining voor kwetsbare jongeren
- Nederlands voor anderstaligen
- Inburgeringscursussen voor nieuwkomers
- Workshop ‘ADHD, wat ,doe je ermee?’ voor ouders
- ‘Kleine kinderen helpen groot worden’ voor ouders van kinderen met een verstandelijke bepekrinng’
- Zelfzorg voor mantelzorgers…
!!! Examen: voorbeeld leeproces dat zich afspeelt bij de inleefstage of projectwerk
1
,VOORBEELDEN VAN VORMING IN KADER VAN PROFESSIONELE BIJSCHOLING
- Mensen versterken, hoe doe je dat?
- Op huisbezoek, wat, waarom en hoe?
- Werken met groepen
- Werken in een grootstad
- Omgaan met generatie-armoede
- Werken met weerstanden…
WAT IS LEREN?
Een proces om betekenis toe te kennen
- Aan de wereld
o Wat gebeurt er rondom mij?
o Hoe ziet onze samenleving eruit? (micro, meso, macro)
o Hoe werken bepaalde processen? (bv armoede, klimaatopwarming…)
- Aan onszelf
o Waar bevind ik mij in die samenleving? (sociaal-economisch, geografisch, filosofisch…)
o Wat is mijn rol in die samenleving (welke studies kies ik en waarom? Welke waarden vind ik belangrijk?
Hoe komt die betekenisgeving tot stand?
- Door interactie met de sociaal-culturele wereld
o In een bepaalde tijd (deze generatie, dit tijdperk, deze fase in mijn leven)
o Op een bepaalde plaats (westerse samenleving, school, gezin, werk, vereniging…)
Hoe uit die betekenisgeving zich?
- In gedrag en handelen (nieuw gedrag, nieuwe vaardigheden…)
- In taal (woordenschat, cultuur…)
- In inrichting en interpretatie van de omgeving (keuzes voor samenleefvormen, levensstijl
VERSCHIL TUSSEN ‘LEREN’ EN ‘EDUCATIE’
LEREN
- Verwijst naar de personen die leert, de ‘leerlingn’ die zich ontwikkelt “omzetten van ervaringen in (nieuwe) kennis,
vaardigheden en houdingen, die in nieuw gedrag kunnen uitgedrukt worden”
- Leidt tot verandering
- Vaak onbewust & spontaan
- Vaak als neveneffect van een activiteit met een ander doel
EDUCATIE
- Verwijst naar de personen die doelbewust het leren van anderen wil bevorderen of beïnvloeden “een doelbwuste
actie om ervaringen in verband te brengen met de mogelijkheid om nieuwe kennis, vaardigheden of houdingen te
ontwikkelen”
- Specifieke leerprocessen
- Planning en doelgerichtheid
2
, HERHALING VAN ENKELE BEGRIPPEN
FORMEEL LEREN
- Binnen erkende opleidsinsystemen (werk/ onderwijs)
- Gericht op het behalen van een diploma/ attest/ getuigschrift
- Meestal is een leraar/ begeleider aanwezig die verantwoordelijk is voor het programma, de studieinhoud
NIET-FORMEEL LEREN
- Vindt plaats buiten de erkende opleidingssytemen
- Leidt niet tot het behalen van een diploma of certificaat (al kan je soms een attest krijgen)
- Kan via activiteiten op de werkvloer of het middelveld (organisaties, verenigingen, sport, taalcursussen, milieueducatie,
kookcurssusen…)
INFORMEEL LEREN
- In situaties waar leren het neveneffect is van een andere activiteit (bv in de jeugdbeweging)
- Leren uit ervaring in alledaagse situaties
- Leren gebeurt vaak onbewust
- Een ongeorganiseerd, levenslang proces waarin contact met personen & de directe sociale omgeving een grote rol
spelen
ERVARINGSLEREN ALS UITGANGSPUNT VOOR LEREN IN SOCIAAL WERK
WAT IS ERVARINGSLEREN?
- Verschillende auteurs (Kolb, Dewey, Lewin, Piaget, Nadler en Luckner…)
- Leren vanuit en door ervaringen
- Kenmerken van ervaringsleren
o Lerende zelf is eigenaar van het ‘leerprobleem’ en de oplossing ervoor
o Vanuit de ervaring een proces om gang brengen van:
Bewustwording (herkenning)
Verantwoordelijkheid (erkenning)
Keuze maken
Oud gedrag of experimenteren, keuze en transfer
Wordt gekenmerkt door leerprocessen die:
1) Actief zijn
2) Doel georiënteerd zijn
3) Voort bouwen op eerdere leefsutiaties
4) Deel uitmaken van een authentieke, situatiegebonden context
5) Zelfgestuurd zijn
6) Reflexief zijn (denken én voelen)
3
- De plaats van het leren in sociaal werk
- Leertheorieën
- Leervormen
- De thema gecentreerde interactie
LES 1: INLEIDING
DE SAMENLEVING EVOLUEERT RAZENDSNEL
= levenslang & levensbreed leren
- Kennis en vaardigheden verouderen snel
- Leren beperkt zich niet tot en eindigt niet na de schoolperiode
- Door snelle evoluties worden nieuwe en zwaardere eisen gesteld aan kinderen, jongeren en volwassenen (denk maar
aan de coronacrisis)
- Leren gaat over:
De eigen levensloop vormgeven
Verantwoordelijkheid dragen
Afstemmen met anderen
Afstemmen op nieuwe situaties
DE PLAATS VAN LEREN BINNEN HET SOCIAAL WERK
Levenslang leren & levensbreed leren
- ifv professioneel leven, maar ook daarna, een ‘leven lang’
- ifv verschillende levensdomeinen los van beroepsloopbaan
Bij deelnemers, cliënten, patiënten… in verschillende contexten (hulpverlening, jeugdwerk, onderwijs,
gezondheidszorg…)
Bij de professionele werker
- Bijscholing
- Verdieping
- Inspelen op actuele tendensen
VOORBEELDEN VAN LEREN IN SOCIAAL WERK
- Weerbaarheidstraining voor kwetsbare jongeren
- Nederlands voor anderstaligen
- Inburgeringscursussen voor nieuwkomers
- Workshop ‘ADHD, wat ,doe je ermee?’ voor ouders
- ‘Kleine kinderen helpen groot worden’ voor ouders van kinderen met een verstandelijke bepekrinng’
- Zelfzorg voor mantelzorgers…
!!! Examen: voorbeeld leeproces dat zich afspeelt bij de inleefstage of projectwerk
1
,VOORBEELDEN VAN VORMING IN KADER VAN PROFESSIONELE BIJSCHOLING
- Mensen versterken, hoe doe je dat?
- Op huisbezoek, wat, waarom en hoe?
- Werken met groepen
- Werken in een grootstad
- Omgaan met generatie-armoede
- Werken met weerstanden…
WAT IS LEREN?
Een proces om betekenis toe te kennen
- Aan de wereld
o Wat gebeurt er rondom mij?
o Hoe ziet onze samenleving eruit? (micro, meso, macro)
o Hoe werken bepaalde processen? (bv armoede, klimaatopwarming…)
- Aan onszelf
o Waar bevind ik mij in die samenleving? (sociaal-economisch, geografisch, filosofisch…)
o Wat is mijn rol in die samenleving (welke studies kies ik en waarom? Welke waarden vind ik belangrijk?
Hoe komt die betekenisgeving tot stand?
- Door interactie met de sociaal-culturele wereld
o In een bepaalde tijd (deze generatie, dit tijdperk, deze fase in mijn leven)
o Op een bepaalde plaats (westerse samenleving, school, gezin, werk, vereniging…)
Hoe uit die betekenisgeving zich?
- In gedrag en handelen (nieuw gedrag, nieuwe vaardigheden…)
- In taal (woordenschat, cultuur…)
- In inrichting en interpretatie van de omgeving (keuzes voor samenleefvormen, levensstijl
VERSCHIL TUSSEN ‘LEREN’ EN ‘EDUCATIE’
LEREN
- Verwijst naar de personen die leert, de ‘leerlingn’ die zich ontwikkelt “omzetten van ervaringen in (nieuwe) kennis,
vaardigheden en houdingen, die in nieuw gedrag kunnen uitgedrukt worden”
- Leidt tot verandering
- Vaak onbewust & spontaan
- Vaak als neveneffect van een activiteit met een ander doel
EDUCATIE
- Verwijst naar de personen die doelbewust het leren van anderen wil bevorderen of beïnvloeden “een doelbwuste
actie om ervaringen in verband te brengen met de mogelijkheid om nieuwe kennis, vaardigheden of houdingen te
ontwikkelen”
- Specifieke leerprocessen
- Planning en doelgerichtheid
2
, HERHALING VAN ENKELE BEGRIPPEN
FORMEEL LEREN
- Binnen erkende opleidsinsystemen (werk/ onderwijs)
- Gericht op het behalen van een diploma/ attest/ getuigschrift
- Meestal is een leraar/ begeleider aanwezig die verantwoordelijk is voor het programma, de studieinhoud
NIET-FORMEEL LEREN
- Vindt plaats buiten de erkende opleidingssytemen
- Leidt niet tot het behalen van een diploma of certificaat (al kan je soms een attest krijgen)
- Kan via activiteiten op de werkvloer of het middelveld (organisaties, verenigingen, sport, taalcursussen, milieueducatie,
kookcurssusen…)
INFORMEEL LEREN
- In situaties waar leren het neveneffect is van een andere activiteit (bv in de jeugdbeweging)
- Leren uit ervaring in alledaagse situaties
- Leren gebeurt vaak onbewust
- Een ongeorganiseerd, levenslang proces waarin contact met personen & de directe sociale omgeving een grote rol
spelen
ERVARINGSLEREN ALS UITGANGSPUNT VOOR LEREN IN SOCIAAL WERK
WAT IS ERVARINGSLEREN?
- Verschillende auteurs (Kolb, Dewey, Lewin, Piaget, Nadler en Luckner…)
- Leren vanuit en door ervaringen
- Kenmerken van ervaringsleren
o Lerende zelf is eigenaar van het ‘leerprobleem’ en de oplossing ervoor
o Vanuit de ervaring een proces om gang brengen van:
Bewustwording (herkenning)
Verantwoordelijkheid (erkenning)
Keuze maken
Oud gedrag of experimenteren, keuze en transfer
Wordt gekenmerkt door leerprocessen die:
1) Actief zijn
2) Doel georiënteerd zijn
3) Voort bouwen op eerdere leefsutiaties
4) Deel uitmaken van een authentieke, situatiegebonden context
5) Zelfgestuurd zijn
6) Reflexief zijn (denken én voelen)
3
