Endodontologie
Endodontische diagnostiek
Diagnose: vaststelling van de aard en de plaats van een ziekte of verwonding op grond van de
verschijnselen
Endodontische diagnostiek
- opnemen of actualiseren van de medische en tandheelkundige anamnese
- vaststellen van de klacht of het tandheelkundige probleem (subjectieve anamnese) =
interpretatie patiënt
- uitvoeren van objectief en röntgenologisch onderzoek (objectieve anamnese)
medische en tandheelkundige anamnese
- medische anamnese: interferentie medicijngebruik complicaties
- evaluatie van tandheelkundige ervaringen: onmisbaar voor goede diagnose en
behandelplanning
subjectieve anamnese
- ontstaan van de pijn
- frequentie en periode
- intensiteit
- locatie
- het opwekken van de pijn kan je pijn opwekken door iets
- de duur van de pijn
- reactie op prikkel
- kan je pijn verlichten
objectieve anamnese:
extra-oraal onderzoek
intra-oraal onderzoek:
- palpatie
- percussietest kloppen op goed element en dan axiaal of laterale richting tikken
- testen mobiliteit (hoort lichtelijk te bewegen = fysiologisch)
- sensibiliteitstesten temperatuur
- pulpa circulatietest testen vitaliteit (als erin boort en komt bloed uit)
- röntgenonderzoek
fistel tracing
= uitvoergang van ontsteking wijst ons naar element
- altijd te maken met ontsteking aan wortelpunt
sensibiliteitstesten
- gezonde pulpa is gevoelig voor prikkels
- ontstoken pulpa is verhoogd gevoelig voor prikkels
- avitale pulpa is ongevoelig voor prikkels
complicaties sensibiliteitstesten
- verhouding vitaal- avitaal weefsel in de pulpa
kan dentine brug tussen distaal en mesiaal zitten bijvoorbeeld
- insensibiliteit door storing innervatie kan trauma, tumoren doen
, - vals negatieve reactie:
o obliteratie van de pulpakamer/kanalen = dichtslippen pulpalumen op grond van
trauma, versnelde reactie dentine groei
o open apex
o recent trauma element kan na tik d’r tegen aan tijdje minder gevoelig
reageren
o premedicatie als als pijnstiller hebt gegeven reageert de patiënt niet meer
normaal
primair dentine: wat is aangelegd voor tand doorbreekt
secundair dentine: wat wordt aangelegd door bijten kauwen knarsen etc.
Tertiair dentine: reparatief dentine, wordt snel aangemaakt en is atubulair
Hoe ouder patiënt wordt hoe kleiner pulpakamer/kanalen worden
Sensibiliteitstesten
thermische testen
- temperatuurverschil wekt pulpareactie op door verplaatsing van de vloeistof in de tubuli welk
een mechanische prikkeling geeft van de zenuwuiteinden
- warmte
- koude is meer betrouwbaar dan warmte
geen reactie: mogelijk avitale pulpa ofwel recent trauma, obliteratie pulpakamer/kanalen, een
open apex, premedicatie of irreversibele pulpitis
normale reactie: gezonde vitale pulpa of ontstoken pulpa, waarvan de ontsteking in een
zodanig stadium is dat er al delen van de pulpa avitaal zijn
- sterke, pijnlijke reactie die echter een tot twee seconden na het verwijderen van de
prikkel afneemt: reversibele pulpitis
- gemiddelde tot sterke pijnreactie die drie seconden of langer na het verwijderen van de
prikkel blijft nazeuren: irreversibele pulpitis
elektrische test
- elektrische stroom veroorzaakt prikkeling van zenuwuiteinde
- prikkelbare zenuwuiteinden kunnen aanwezig zijn in een pulpa die grotendeels avitaal
is(C-fibers)
- geen differentiatie tussen normaal en verhoogd prikkelbaar (prikkel is er of is er niet)
proefpreparatie
- je boort en patiënt heeft heel veel pijn en verwacht endodontische oorzaak
aneasthesietest
- hele rij is gevoelig van tanden
- element voor element verdoven en dan kom je bij element waarbij patiënt zegt: pijn is
weg
- bij bovenkaak: van voor naar achter, reden: zenuw komt van achter dus als je achter per
ongeluk hoog verdoofd kan het zijn dat de andere elementen al verdoofd worden
fracturen
- onvolledige kroonfactuur
- verticale wortelfractuur
onvolledig kroonfractuur:
- licht zeurend tot pijnlijke pulpitis
- pijn neemt toe wanneer fractuurdelen bewegen
, - soms neemt pijn toe wanneer kauwdruk op element afneemt bij breuk, als kauwen
stopt gaat vloeistof in dentinetubuli bewegen wat de patiënt voelt alleen bij vitale
pulpa
onvolledige kroonfractuur:
- toothslooth: piramide zet je in fissuur en trekt alles uit elkaar en andere deel(bocaan)
zet je op een knobbel
- lichtbron: door breuk in element wordt licht onderbroken en niet hele element geeft
licht
- kleuring: dunne vloeistof glijdt in de breuk
- operatiemicroscoop
verticale wortelfractuur
- voorkomen door knobbels te overkappen na wortelkanaalbehandeling
- 67,4% fistel aanwezig waarvan 34,8% ter hoogte van de marginale gingiva
- meer dan de helft vertoont een laterale radiolucentie ziet het daar waar de corticalis
doorbroken is
split tooth element in tweeën
wisselwerking Paro-Endo
Parodontium met elkaar in verbinding via:
- bij foramen apicale
- accessorische kanalen
- dentinetubuli, waar cement ontbreekt cement ontbreekt door bv trauma
- wortelperforatie bij endo eigen kanaal creëren
- horizontale en verticale wortelfractuur
paropocket: vrijwel om hele element pocket van meer dan 3 mm parodontale oorsprong
endopocket: bij een wortel van een element een pocket, fistel of wortelfractuur
paro-endopocket: patiënt die al paro heeft en plotseling is er iets wat tot aan apex gaat gaat
geleidelijk naar beneden
, Differentiatie endo-paro pocket
Paropocket: Endopocket:
- brede pocket - smalle, diepe pocket
- zelden solitair - solitair
- sensibiliteitstest in principe positief - sensibiliteitstest negatief
- lange pathogenese(lange tand/teruggetrokken tandvlees - korte pathogenese
- plaque en tandsteen aanwezig - vitale aanhechtingsvezels
- X-foto: afbraak alveolaire botrand aanwezig
- X-foto: geen afbraak alveolaire
Fistel ontstaat omdat er een pathologie aan de apex is die een botrand
uitgang zoekt
Endopocket
Therapie:
- endodontische behandeling
- contra-indicatie rootplaning en curettage: beschadiging vitale aanhechtingsvezels
röntgenonderzoek
twee dimensionaal beeld
40% van de periapicale pathologie is niet zichtbaar op de röntgenfoto omdat de corticalis
hierbij nog niet is aangetast
- foto is 4 bij 3, gelieve eerste foto hele element erop zodat je kunt meten hoe lang het is
etc.
Je ziet veel meer op een CT scan het doorbreken van het corticale bot is hierop zichtbaar
- over heet algemeen niet altijd CT scan omdat: stralingsbelasting enorm is (ALARA
principe)
diagnostiek samenvattend:
- vitale pulpa
- avitale pulpa
vitaal/avitaal = geen diagnose
diagnose is:
- pulpitis
- pulpitis + parodontitis apicalis
- parodontitis apicalis
pulpitis gevoeligheid:
koude: ++
warmte: ++
electrisch: + alleen ja of nee, geen verschil in sterkte
proefboren:++
röntgenfoto: -
percussie: -
palpatie: -
pijnloze of pijnlijke parodontitis apicalis
parodontitis apicalis:
koude: -
warmte: -
electrisch: -
proefboren: -
röntgenfoto -/+
percussie:-/+ kan wel of niet gevoelig zijn, hangt af van de fase waarin hij zich bevindt
palpatie: -/+
Endodontische diagnostiek
Diagnose: vaststelling van de aard en de plaats van een ziekte of verwonding op grond van de
verschijnselen
Endodontische diagnostiek
- opnemen of actualiseren van de medische en tandheelkundige anamnese
- vaststellen van de klacht of het tandheelkundige probleem (subjectieve anamnese) =
interpretatie patiënt
- uitvoeren van objectief en röntgenologisch onderzoek (objectieve anamnese)
medische en tandheelkundige anamnese
- medische anamnese: interferentie medicijngebruik complicaties
- evaluatie van tandheelkundige ervaringen: onmisbaar voor goede diagnose en
behandelplanning
subjectieve anamnese
- ontstaan van de pijn
- frequentie en periode
- intensiteit
- locatie
- het opwekken van de pijn kan je pijn opwekken door iets
- de duur van de pijn
- reactie op prikkel
- kan je pijn verlichten
objectieve anamnese:
extra-oraal onderzoek
intra-oraal onderzoek:
- palpatie
- percussietest kloppen op goed element en dan axiaal of laterale richting tikken
- testen mobiliteit (hoort lichtelijk te bewegen = fysiologisch)
- sensibiliteitstesten temperatuur
- pulpa circulatietest testen vitaliteit (als erin boort en komt bloed uit)
- röntgenonderzoek
fistel tracing
= uitvoergang van ontsteking wijst ons naar element
- altijd te maken met ontsteking aan wortelpunt
sensibiliteitstesten
- gezonde pulpa is gevoelig voor prikkels
- ontstoken pulpa is verhoogd gevoelig voor prikkels
- avitale pulpa is ongevoelig voor prikkels
complicaties sensibiliteitstesten
- verhouding vitaal- avitaal weefsel in de pulpa
kan dentine brug tussen distaal en mesiaal zitten bijvoorbeeld
- insensibiliteit door storing innervatie kan trauma, tumoren doen
, - vals negatieve reactie:
o obliteratie van de pulpakamer/kanalen = dichtslippen pulpalumen op grond van
trauma, versnelde reactie dentine groei
o open apex
o recent trauma element kan na tik d’r tegen aan tijdje minder gevoelig
reageren
o premedicatie als als pijnstiller hebt gegeven reageert de patiënt niet meer
normaal
primair dentine: wat is aangelegd voor tand doorbreekt
secundair dentine: wat wordt aangelegd door bijten kauwen knarsen etc.
Tertiair dentine: reparatief dentine, wordt snel aangemaakt en is atubulair
Hoe ouder patiënt wordt hoe kleiner pulpakamer/kanalen worden
Sensibiliteitstesten
thermische testen
- temperatuurverschil wekt pulpareactie op door verplaatsing van de vloeistof in de tubuli welk
een mechanische prikkeling geeft van de zenuwuiteinden
- warmte
- koude is meer betrouwbaar dan warmte
geen reactie: mogelijk avitale pulpa ofwel recent trauma, obliteratie pulpakamer/kanalen, een
open apex, premedicatie of irreversibele pulpitis
normale reactie: gezonde vitale pulpa of ontstoken pulpa, waarvan de ontsteking in een
zodanig stadium is dat er al delen van de pulpa avitaal zijn
- sterke, pijnlijke reactie die echter een tot twee seconden na het verwijderen van de
prikkel afneemt: reversibele pulpitis
- gemiddelde tot sterke pijnreactie die drie seconden of langer na het verwijderen van de
prikkel blijft nazeuren: irreversibele pulpitis
elektrische test
- elektrische stroom veroorzaakt prikkeling van zenuwuiteinde
- prikkelbare zenuwuiteinden kunnen aanwezig zijn in een pulpa die grotendeels avitaal
is(C-fibers)
- geen differentiatie tussen normaal en verhoogd prikkelbaar (prikkel is er of is er niet)
proefpreparatie
- je boort en patiënt heeft heel veel pijn en verwacht endodontische oorzaak
aneasthesietest
- hele rij is gevoelig van tanden
- element voor element verdoven en dan kom je bij element waarbij patiënt zegt: pijn is
weg
- bij bovenkaak: van voor naar achter, reden: zenuw komt van achter dus als je achter per
ongeluk hoog verdoofd kan het zijn dat de andere elementen al verdoofd worden
fracturen
- onvolledige kroonfactuur
- verticale wortelfractuur
onvolledig kroonfractuur:
- licht zeurend tot pijnlijke pulpitis
- pijn neemt toe wanneer fractuurdelen bewegen
, - soms neemt pijn toe wanneer kauwdruk op element afneemt bij breuk, als kauwen
stopt gaat vloeistof in dentinetubuli bewegen wat de patiënt voelt alleen bij vitale
pulpa
onvolledige kroonfractuur:
- toothslooth: piramide zet je in fissuur en trekt alles uit elkaar en andere deel(bocaan)
zet je op een knobbel
- lichtbron: door breuk in element wordt licht onderbroken en niet hele element geeft
licht
- kleuring: dunne vloeistof glijdt in de breuk
- operatiemicroscoop
verticale wortelfractuur
- voorkomen door knobbels te overkappen na wortelkanaalbehandeling
- 67,4% fistel aanwezig waarvan 34,8% ter hoogte van de marginale gingiva
- meer dan de helft vertoont een laterale radiolucentie ziet het daar waar de corticalis
doorbroken is
split tooth element in tweeën
wisselwerking Paro-Endo
Parodontium met elkaar in verbinding via:
- bij foramen apicale
- accessorische kanalen
- dentinetubuli, waar cement ontbreekt cement ontbreekt door bv trauma
- wortelperforatie bij endo eigen kanaal creëren
- horizontale en verticale wortelfractuur
paropocket: vrijwel om hele element pocket van meer dan 3 mm parodontale oorsprong
endopocket: bij een wortel van een element een pocket, fistel of wortelfractuur
paro-endopocket: patiënt die al paro heeft en plotseling is er iets wat tot aan apex gaat gaat
geleidelijk naar beneden
, Differentiatie endo-paro pocket
Paropocket: Endopocket:
- brede pocket - smalle, diepe pocket
- zelden solitair - solitair
- sensibiliteitstest in principe positief - sensibiliteitstest negatief
- lange pathogenese(lange tand/teruggetrokken tandvlees - korte pathogenese
- plaque en tandsteen aanwezig - vitale aanhechtingsvezels
- X-foto: afbraak alveolaire botrand aanwezig
- X-foto: geen afbraak alveolaire
Fistel ontstaat omdat er een pathologie aan de apex is die een botrand
uitgang zoekt
Endopocket
Therapie:
- endodontische behandeling
- contra-indicatie rootplaning en curettage: beschadiging vitale aanhechtingsvezels
röntgenonderzoek
twee dimensionaal beeld
40% van de periapicale pathologie is niet zichtbaar op de röntgenfoto omdat de corticalis
hierbij nog niet is aangetast
- foto is 4 bij 3, gelieve eerste foto hele element erop zodat je kunt meten hoe lang het is
etc.
Je ziet veel meer op een CT scan het doorbreken van het corticale bot is hierop zichtbaar
- over heet algemeen niet altijd CT scan omdat: stralingsbelasting enorm is (ALARA
principe)
diagnostiek samenvattend:
- vitale pulpa
- avitale pulpa
vitaal/avitaal = geen diagnose
diagnose is:
- pulpitis
- pulpitis + parodontitis apicalis
- parodontitis apicalis
pulpitis gevoeligheid:
koude: ++
warmte: ++
electrisch: + alleen ja of nee, geen verschil in sterkte
proefboren:++
röntgenfoto: -
percussie: -
palpatie: -
pijnloze of pijnlijke parodontitis apicalis
parodontitis apicalis:
koude: -
warmte: -
electrisch: -
proefboren: -
röntgenfoto -/+
percussie:-/+ kan wel of niet gevoelig zijn, hangt af van de fase waarin hij zich bevindt
palpatie: -/+
