Pedagogiek
H1. Doet opvoeding ertoe?
Kunnen ouders of opvoeders kinderen beïnvloeden via opvoeding?
= basisvraag die we via verschillende stellingen bespreken.
- Nature
- Nurture
- Persoonlijke vrijheid
- Synthetische visie
1.1. De mens is vanaf zijn geboorte volledig bepaald: NATURE
- Erfelijke aanleg bepaalt de ontwikkeling van het kind.
ð Erfelijke bagage ligt vast in genen en chromosomen
ð Alles is voorgeprogrammeerd
ð Alles te herleiden naar aanleg en genen
- Opvoeding kan enkel kenmerken laten ontplooien die reeds ..
o Manifest (direct observeerbaar)
o Latent (onzichtbaar)
… aanwezig zijn maar draagt fundamenteel weinig bij aan ontwikkeling van kind.
- Mens is erfelijk gedetermineerd
ð Houdt pedagogisch pessimisme in = kind is niet opvoedbaar
- Opvoeding = steun bieden aan natuurlijk ontwikkelingsproces
ð Proces kan niet van buitenaf beïnvloed worden.
o Rousseau
o Kringen van de antiautoritaire opvoeding
1.2. De opvoeding maakt de mens tot mens: NURTURE
- Tegenovergestelde van nature
- Milieu bepaalt menselijke ontwikkeling = omgeving van kind (ouders, dorp, cultuur)
ð Kind geboren als onbeschreven blad (Locke)
ð Omgevingsinvloeden à doorslaggevend
Louise van Loon 1 2022-2023
, Pedagogiek
- Opvoeding is almachtig = kind product van omgeving
ð Wolfskinderen = kinderen opgevoed door dieren
Ø Niet opvoedbaar door gebrek aan menselijk contact
Ø Conclusie: invloed vanuit milieu maakt mens tot mens
Ø (vb.: als kind niet gestimuleerd wordt om recht te lopen, loopt het niet recht)
- Filosofie = mens wordt geboren als tabula rasa
ð Opvatting (door Locke) gaat terug op Plato en Aristatoles.
ð “Een school openen is een gevangenis sluiten” (19de eeuw)
1.3. De mens bepaalt zichzelf: PERSOONLIJKE VRIJHEID
- = existentialistische opvatting
- Existentialisme 20ste eeuw: vrijheid en verantwoordelijkheid
- Sartre = mens is niet vatbaar voor opvoeding
ð Menselijke vrijheid centraal
ð Beïnvloeding onmogelijk
ð Mens maakt zelf keuzes en kiest eigen doelen
ð Ontkent dat mens erfelijk gedetermineerd is
- “L’enfer, c’est les autres” (Sartre)
ð Medemens maakt iemands leven hel op aarde
- Tegenwoordig meer tijd besteed aan zelfbepaling
ð De eigen vrije keuze
ð Mens kan zelf omstandigheden scheppen
ð…
1.4. Een genuanceerde, synthetische visie
- Ontwikkeling: dynamisch spel tussen aanleg, milieu en zelfbepaling.
Menselijke ontwikkeling is resultaat van dynamisch spel tussen:
- Erfelijke aanleg
ð Kind wordt met bepaalde aanleg geboren die het vele ontwikkelingskansen geeft
maar die er ook grenzen aan stelt.
Louise van Loon 2 2022-2023
, Pedagogiek
- Milieu
ð Kind ontwikkelt zich in contact met milieu en andere mensen (juf, familie, …)
ð Samenleven gaat kind beïnvloeden door culturele en maatschappelijke zaken
ð Invloeden bepalen mee of bepaalde zaken (aanleg/talent) tot uiting komen.
- Zelfbepaling
ð Kinderen kunnen zelf bepaalde beslissingen nemen en (gedeeltelijk) afstand
nemen van opvoeding.
ð Kinderen zijn geen manipuleerbare objecten, werken zelf mee aan hun
vormgeving en maken eigen keuzes (geloofsopvatting, politieke strekking …)
- Ouders hebben maar deeltaak tijdens opvoeding.
ð Kinderen geven vorm aan eigen leven
ð Hoe ouder, hoe meer grotere persoonlijke vrijheid
- Als orthopedagoog hanteren wij synthetische visie
ð Vertrekken vanuit ruim model om overzicht te krijgen over allerlei factoren die rol
kunnen spelen tijdens ontwikkeling.
Louise van Loon 3 2022-2023
, Pedagogiek
H2. Het bio-ecologisch model van Bronfenbrenner
- Bronfenbrenner = Russisch-Amerikaans psycholoog = grondlegger van bio-
ecologisch model (1994).
- Gaat er van uit dat omgeving waarin kind opgroeit grote invloed heeft op zijn
ontwikkeling.
- Hij beschrijft 4 niveaus die kind gelijktijdig beïnvloeden:
o Microsysteem
o Mesosysteem
o Exosysteem
o Macrosysteem
ð Volgens hem kan je kind niet goed begrijpen als je niet bekijkt hoe een kind in
elk van die systemen past.
ð Ecologische visie op ontwikkeling
- Model benadrukt belang van sociale omgeving tijdens ontwikkeling
ð Ontwikkeling kind beschouwt hij als voortgaande, wederzijdse aanpassing tussen
kind en omgeving.
- Continu wederzijdse beïnvloeding. Begint al vanaf conceptie.
o Voor geboorte: in microsysteem gaan ouders kinderkamer klaarmaken,
nadenken over naam, kleding kopen …
o Na geboorte: kind huilt, kan moeilijk slapen, ouders overprikkeld, krijgen
ruzie met elkaar …
ð Kind invloed op omgeving maar ook omgekeerd.
- Ruimere omgeving waarin opvoeding plaats vindt, bepaalt mee mogelijkheden en
grenzen voor kind en ouder.
2.1. Het microsysteem
Louise van Loon 4 2022-2023
H1. Doet opvoeding ertoe?
Kunnen ouders of opvoeders kinderen beïnvloeden via opvoeding?
= basisvraag die we via verschillende stellingen bespreken.
- Nature
- Nurture
- Persoonlijke vrijheid
- Synthetische visie
1.1. De mens is vanaf zijn geboorte volledig bepaald: NATURE
- Erfelijke aanleg bepaalt de ontwikkeling van het kind.
ð Erfelijke bagage ligt vast in genen en chromosomen
ð Alles is voorgeprogrammeerd
ð Alles te herleiden naar aanleg en genen
- Opvoeding kan enkel kenmerken laten ontplooien die reeds ..
o Manifest (direct observeerbaar)
o Latent (onzichtbaar)
… aanwezig zijn maar draagt fundamenteel weinig bij aan ontwikkeling van kind.
- Mens is erfelijk gedetermineerd
ð Houdt pedagogisch pessimisme in = kind is niet opvoedbaar
- Opvoeding = steun bieden aan natuurlijk ontwikkelingsproces
ð Proces kan niet van buitenaf beïnvloed worden.
o Rousseau
o Kringen van de antiautoritaire opvoeding
1.2. De opvoeding maakt de mens tot mens: NURTURE
- Tegenovergestelde van nature
- Milieu bepaalt menselijke ontwikkeling = omgeving van kind (ouders, dorp, cultuur)
ð Kind geboren als onbeschreven blad (Locke)
ð Omgevingsinvloeden à doorslaggevend
Louise van Loon 1 2022-2023
, Pedagogiek
- Opvoeding is almachtig = kind product van omgeving
ð Wolfskinderen = kinderen opgevoed door dieren
Ø Niet opvoedbaar door gebrek aan menselijk contact
Ø Conclusie: invloed vanuit milieu maakt mens tot mens
Ø (vb.: als kind niet gestimuleerd wordt om recht te lopen, loopt het niet recht)
- Filosofie = mens wordt geboren als tabula rasa
ð Opvatting (door Locke) gaat terug op Plato en Aristatoles.
ð “Een school openen is een gevangenis sluiten” (19de eeuw)
1.3. De mens bepaalt zichzelf: PERSOONLIJKE VRIJHEID
- = existentialistische opvatting
- Existentialisme 20ste eeuw: vrijheid en verantwoordelijkheid
- Sartre = mens is niet vatbaar voor opvoeding
ð Menselijke vrijheid centraal
ð Beïnvloeding onmogelijk
ð Mens maakt zelf keuzes en kiest eigen doelen
ð Ontkent dat mens erfelijk gedetermineerd is
- “L’enfer, c’est les autres” (Sartre)
ð Medemens maakt iemands leven hel op aarde
- Tegenwoordig meer tijd besteed aan zelfbepaling
ð De eigen vrije keuze
ð Mens kan zelf omstandigheden scheppen
ð…
1.4. Een genuanceerde, synthetische visie
- Ontwikkeling: dynamisch spel tussen aanleg, milieu en zelfbepaling.
Menselijke ontwikkeling is resultaat van dynamisch spel tussen:
- Erfelijke aanleg
ð Kind wordt met bepaalde aanleg geboren die het vele ontwikkelingskansen geeft
maar die er ook grenzen aan stelt.
Louise van Loon 2 2022-2023
, Pedagogiek
- Milieu
ð Kind ontwikkelt zich in contact met milieu en andere mensen (juf, familie, …)
ð Samenleven gaat kind beïnvloeden door culturele en maatschappelijke zaken
ð Invloeden bepalen mee of bepaalde zaken (aanleg/talent) tot uiting komen.
- Zelfbepaling
ð Kinderen kunnen zelf bepaalde beslissingen nemen en (gedeeltelijk) afstand
nemen van opvoeding.
ð Kinderen zijn geen manipuleerbare objecten, werken zelf mee aan hun
vormgeving en maken eigen keuzes (geloofsopvatting, politieke strekking …)
- Ouders hebben maar deeltaak tijdens opvoeding.
ð Kinderen geven vorm aan eigen leven
ð Hoe ouder, hoe meer grotere persoonlijke vrijheid
- Als orthopedagoog hanteren wij synthetische visie
ð Vertrekken vanuit ruim model om overzicht te krijgen over allerlei factoren die rol
kunnen spelen tijdens ontwikkeling.
Louise van Loon 3 2022-2023
, Pedagogiek
H2. Het bio-ecologisch model van Bronfenbrenner
- Bronfenbrenner = Russisch-Amerikaans psycholoog = grondlegger van bio-
ecologisch model (1994).
- Gaat er van uit dat omgeving waarin kind opgroeit grote invloed heeft op zijn
ontwikkeling.
- Hij beschrijft 4 niveaus die kind gelijktijdig beïnvloeden:
o Microsysteem
o Mesosysteem
o Exosysteem
o Macrosysteem
ð Volgens hem kan je kind niet goed begrijpen als je niet bekijkt hoe een kind in
elk van die systemen past.
ð Ecologische visie op ontwikkeling
- Model benadrukt belang van sociale omgeving tijdens ontwikkeling
ð Ontwikkeling kind beschouwt hij als voortgaande, wederzijdse aanpassing tussen
kind en omgeving.
- Continu wederzijdse beïnvloeding. Begint al vanaf conceptie.
o Voor geboorte: in microsysteem gaan ouders kinderkamer klaarmaken,
nadenken over naam, kleding kopen …
o Na geboorte: kind huilt, kan moeilijk slapen, ouders overprikkeld, krijgen
ruzie met elkaar …
ð Kind invloed op omgeving maar ook omgekeerd.
- Ruimere omgeving waarin opvoeding plaats vindt, bepaalt mee mogelijkheden en
grenzen voor kind en ouder.
2.1. Het microsysteem
Louise van Loon 4 2022-2023
