1
==
Universiteit Antwerpen
Academiejaar 2021 - 2022
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen
Master Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie
Onderste extremiteit en
lumbopelvische regio
, 2
PRAKTIJK
LUMBOPELVISCHE REGIO EN BEKKEN
, 3
INHOUD
0. Screening ............................................................................................................................................................. 7
0.1. Formuleren van hypothesen ........................................................................................................................ 8
0.2. Onderzoeksdoelen ....................................................................................................................................... 8
0.3. Onderzoeksstrategie .................................................................................................................................... 9
1. Verwijzing en aanmelding ................................................................................................................................... 9
2. Anamnese ......................................................................................................................................................... 10
3. Onderzoek ......................................................................................................................................................... 11
3.1. Inspectie ..................................................................................................................................................... 11
3.1.1. Inspectie dorsaal ................................................................................................................................. 12
3.1.2. Inspectie ventraal ................................................................................................................................ 12
3.1.3. Inspectie lateraal ................................................................................................................................. 13
3.1.4. Scoliose screening ............................................................................................................................... 13
3.2. Functieonderzoek ....................................................................................................................................... 18
3.2.1. Actief functieonderzoek TWK en LWZ................................................................................................. 19
3.2.2. Passief functieonderzoek LWZ ............................................................................................................ 29
3.2.3. Provocatietesten ................................................................................................................................. 45
3.2.4. Segmentaal functieonderzoek ............................................................................................................ 50
3.3. Onderzoek proprioceptie en motorische controle LWZ............................................................................. 53
3.3.1. Evaluatie motorische controle ............................................................................................................ 53
1.2.2. Functionele screening ......................................................................................................................... 62
3.3.2. Evaluatie instabiliteit ........................................................................................................................... 70
3.4. Palpatie ...................................................................................................................................................... 72
3.4.1. Posterieur ............................................................................................................................................ 72
3.4.2. Anterieur ............................................................................................................................................. 73
3.5. Neurologisch onderzoek ............................................................................................................................ 76
3.5.1. Radiculair onderzoek ........................................................................................................................... 76
3.5.2. Segmentaal onderzoek ........................................................................................................................ 80
3.6. Weke delen ................................................................................................................................................ 83
3.6.1. Lengtetesten ....................................................................................................................................... 83
3.6.2. Huid verschuifbaarheid ....................................................................................................................... 83
3.6.3. Huid oppakbaarheid ............................................................................................................................ 83
3.6.4. Palpatie triggerpunten ........................................................................................................................ 83
3.7. Functionele status .................................................................................................................................. 84
3.8. Medisch aanvullend onderzoek ................................................................................................................. 86
1. Formuleren van de kinesitherapeutische diagnose .......................................................................................... 87
, 4
2. Behandeldoelstellingen ..................................................................................................................................... 87
3. Behandelstrategie: cockpit model .................................................................................................................... 88
3.1. Fasen van weefselherstel ........................................................................................................................... 88
3.2. Reactiviteit ................................................................................................................................................. 90
3.3. Cockpit model ............................................................................................................................................ 91
4. Info en advies .................................................................................................................................................... 93
5. Tracties en oscillaties ........................................................................................................................................ 93
5.0. Theoretische achtergrond .......................................................................................................................... 93
5.1. Tractie/ oscillatie regionaal ........................................................................................................................ 95
5.1.1. Rugligging - vanuit benen .................................................................................................................... 95
5.1.2. Buikligging - vanuit processi spinosi .................................................................................................... 95
5.2. Tractie/ oscillatie L5-S1 .............................................................................................................................. 96
5.2.1. Sacrum ................................................................................................................................................ 96
5.2.2. Ilium .................................................................................................................................................... 96
5.3. Rotatie/ oscillatie ....................................................................................................................................... 97
5.3.1. Heup .................................................................................................................................................... 97
5.3.2. Ilium .................................................................................................................................................... 97
5.3.3. Processi transversi............................................................................................................................... 97
6. Mobilisaties regionaal, onbelast ....................................................................................................................... 98
6.0. Enkele aandachtspunten ............................................................................................................................ 98
6.1. Passieve regionale flexie ............................................................................................................................ 98
6.2. Passieve regionale extensie ....................................................................................................................... 98
6.3. Passieve regionale lateroflexie ................................................................................................................... 98
6.4. Passieve regionale rotatie .......................................................................................................................... 98
6.5. Passieve regionale 3D flexie homoniem .................................................................................................... 98
6.6. Passieve regionale 3D flexie heteroniem ................................................................................................... 98
6.7. Passieve regionale 3D extensie homoniem ................................................................................................ 99
6.8. Passieve regionale 3D extensie heteroniem .............................................................................................. 99
7. Mobilisatie segmentaal, onbelast ..................................................................................................................... 99
7.1. Passieve segmentale flexie......................................................................................................................... 99
7.2. Passieve segmentale extensie .................................................................................................................... 99
7.3. Passieve segmentale lateroflexie ............................................................................................................... 99
7.4. Passieve segmentale rotatie ...................................................................................................................... 99
7.5. Passieve segmentale 3D flexie homoniem ................................................................................................. 99
7.6. Passieve segmentale 3D flexie heteroniem ............................................................................................... 99
7.7. Passieve segmentale 3D extensie homoniem ............................................................................................ 99
7.8. Passieve segmentale 3D extensie heteroniem........................................................................................... 99
, 5
8. Weke delen technieken .................................................................................................................................. 100
8.1. Triggerpunten........................................................................................................................................... 100
8.1.1. M. Longissimus Thoracis ................................................................................................................... 100
8.1.2. M. Iliocostalis Lumborum .................................................................................................................. 101
8.1.3. M. Piriformis ...................................................................................................................................... 102
8.1.4. M. Gluteus Maximus ......................................................................................................................... 103
8.1.5. M. Gluteus Medius ............................................................................................................................ 104
8.1.6. M. Gluteus Minimus .......................................................................................................................... 105
8.1.7. M. Quadratus Lumborum .................................................................................................................. 105
8.2. Druktechnieken ........................................................................................................................................ 106
8.3. Release technieken .................................................................................................................................. 106
8.4 Verlengingstechnieken .............................................................................................................................. 106
9. Neurogene technieken .................................................................................................................................... 107
9.1. Sliders ....................................................................................................................................................... 107
9.1.1. SLUMP slider ..................................................................................................................................... 107
9.1.2. SLR slider ........................................................................................................................................... 108
9.2. Tensioners ................................................................................................................................................ 109
9.2.1. SLUMP tensioner ............................................................................................................................... 109
9.2.2. SLR tensioner..................................................................................................................................... 109
0. Algemene inleiding.......................................................................................................................................... 110
1. Verwijzing ........................................................................................................................................................ 111
2. Anamnese ....................................................................................................................................................... 111
3. Onderzoek ....................................................................................................................................................... 111
3.1. Palpatie .................................................................................................................................................... 111
3.1.1. Crista iliaca ........................................................................................................................................ 111
3.1.2. SIPS .................................................................................................................................................... 111
3.1.3. SIAS.................................................................................................................................................... 111
3.1.4. Tuber ischiadicum ............................................................................................................................. 111
3.1.5. Sacrum .............................................................................................................................................. 112
3.2. Inspectie ................................................................................................................................................... 112
3.2.1. Scheefstand ....................................................................................................................................... 112
3.2.2. Verwringing ....................................................................................................................................... 112
3.3. Functieonderzoek ..................................................................................................................................... 112
3.3.1. Provocatietesten ............................................................................................................................... 112
3.3.2. Positietesten SI .................................................................................................................................. 122
3.3.3. Mobiliteitstesten SI (actief functieonderzoek) .................................................................................. 123
3.3.4. Passief functieonderzoek .................................................................................................................. 128
, 6
4. Analyse ............................................................................................................................................................ 129
1. Aspecifiek ........................................................................................................................................................ 130
1.1. Unilaterale tractie van het been .............................................................................................................. 130
2. Oscillaties ........................................................................................................................................................ 131
3. Mobilisaties ..................................................................................................................................................... 131
3.1. Passieve mobilisatie van het ilium naar posterieur ................................................................................. 131
3.2. Passieve mobilisatie van het sacrum naar nutatie (ilium naar posterieur) .............................................. 132
3.3. Muscle energy techniek voor een mobilisatie van het ilium naar posterieur .......................................... 133
3.4. Passieve mobilisatie van het ilium naar anterieur ................................................................................... 134
3.5. Passieve mobilisatie van het sacrum naar contranutatie (ilium naar anterieur) ..................................... 134
3.6. Muscle energy techniek voor een mobilisatie van het ilium naar anterieur ........................................... 135
, 7
SCREENINGS- EN DIAGNOSTISCH PROCES
LUMBOPELVISCHE REGIO
0. SCREENING
Tot op heden werken kinesisten in Vlaanderen onder medisch voorschrift. Dit wilt zeggen dat kinesitherapeuten
steeds afhankelijk zijn van de diagnose en voorgeschreven behandeling van een behandelend arts. Dit systeem
wordt echter in vraag gesteld door de Vlaamse universiteiten en de beroepsvereniging van kinesitherapeuten.
Er wordt meer druk gelegd op de regering om naar analogie met Nederland het bindende verwijzende voorschrift
af te schaffen en kinesitherapie vrij toegankelijk te maken. Het belang om een correcte screening te
implementeren stijgt hierdoor enorm. Als patiënten op consultatie komen bij een kinesist, moet die kinesist in
staat zijn om een goede screening uit te voeren en moet deze in staat zijn om te beslissen of een patiënt wel of
niet in aanmerking komt voor kinesitherapie of manuele therapie. Het moet daarom benadrukt worden dat het
belang van kennis van de rode vlaggen met betrekking tot de lumbale wervelkolom (cfr. theoriecursus) uiterst
belangrijk zijn. De KNGF richtlijn (2013) publiceerde daarom de 5 belangrijkste rode vlaggen met de hieraan
gekoppelde klinische tekenen:
1. Maligniteit:
a. Begin LRK na 50j.
b. Continu pijn onafhankelijk van houding/ beweging.
c. Algemene malaise.
d. Maligniteit in de voorgeschiedenis.
e. Onverklaarbaar gewichtsverlies.
f. Verhoogde bezinkingssnelheid van erytrocyten (BSE) > weerspiegeling van de inflammatoire
status van een patiënt.
2. Osteoporotische fractuur:
a. Recente fractuur (< 2j.).
b. Eerdere wervelfractuur.
c. Leeftijd boven 60j.
d. Laag lichaamsgewicht.
e. Ouder met heupfractuur.
f. Lang corticosteroïdengebruik.
g. Lokale klop-, druk-, en asdrukpijn1 van de WK.
h. Opvallende lengtevermindering.
i. Sterke kyfose TWK.
3. Spondylitis ankylopoetica/ ziekte van Bechterew:
a. Begin LRK voor 20j.
b. Man.
c. Iridocyclitis2.
d. Perifere artritis of inflammatoire darmaandoening.
e. Nachtelijke pijn.
f. Ochtendstijfheid > 1u.
g. Minder pijn bij liggen/ bewegen/ oefenen.
h. Slechte reactie op NSAID’s.
i. Verhoogde BSE.
1 Asdrukpijn is de pijn die ontstaat als er kracht wordt uitgeoefend in de richting van de lengteas van een bot. Bij verdenking op een botbreuk zal men altijd de
aan- of afwezigheid van asdrukpijn controleren.
2 Ontsteking van de iris (regenboogvlies) waarbij ook het corpus ciliare (straalvormig lichaam) is aangedaan.
, 8
4. Wervelfractuur:
a. Ernstige LRK na trauma.
5. Spondylolysthese:
a. Begin LRK voor 20j.
b. Palpabel trapje L4-L5.
Naast deze rode vlaggen is het ook van belang dat de kinesitherapeut een tractus anamnese (cfr. theoriecursus
en KCE richtlijn) uitvoert. Deze tractusanamnese richt zich voor de wervelkolom op volgende tractussen:
➢ Tractus respiratorius
➢ Tractus circulatorius
➢ Tractus digestivus
➢ Tractus urogenitalis
Als de kinesist een rode vlag herkent, dient deze de patiënt terug te sturen naar de behandelende arts voor
verder onderzoek.
Men kan opmerken dat radiculopathie niet is opgenomen in de KNGF richtlijn van gevaarlijk pathologieën. Dit
wilt uiteraard niet zeggen dat men een patiënt met een mogelijk neurologisch conflict niet terug dient te sturen.
Het is dan ook enorm belangrijk dat de kinesitherapeut bevraagt naar neurologische tekenen en indien
noodzakelijk zijn of haar onderzoek hierop afstelt aan de hand van relevante onderzoeksdoelstellingen en de
daaraan verbonden onderzoeksstrategie.
0.1. FORMULEREN VAN HYPOTHESEN
Na het inkijken van het medisch voorschrift en een algemene anamnese, moet een kinesitherapeut in staat zijn
om enkele gerichte hypothesen op te stellen voor het klinische onderzoek. Aan de hand van deze hypothesen
kan een kinesitherapeut gerichte onderzoeksdoelstellingen opstellen en daaraan een onderzoeksstrategie gaan
koppelen. Enkele voorbeelden van mogelijke hypothesen zijn:
➢ Is er sprake van aspecifieke LRK?
➢ Is er sprake van specifieke LRK?
➢ Zijn er gele vlaggen aanwezig?
➢ …
0.2. ONDERZOEKSDOELEN
Onderzoeksdoelen worden steeds gekoppeld aan een vooraf bepaalde hypothese. Aan de hand van de
hierboven genoemde hypothese van een probleem in motorische controle worden er hieronder enkele
voorbeelden gegeven voor hieraan gekoppelde onderzoeksdoelen:
➢ Is er sprake van een radiculopathie?
➢ Is de bron van nociceptie afkomstig van de LWK?
➢ Is er een bewegingsbeperking?
➢ Is er een probleem in motorische controle?
➢ …
, 9
0.3. ONDERZOEKSSTRATEGIE
Aan ieder vooropgesteld onderzoeksdoel kan een onderzoeksstrategie gekoppeld worden. Op die manier
bekomt de kinesitherapeut een logisch opgesteld onderzoek en zorgt deze ervoor dat er zeer gericht gezocht
kan worden naar bepaalde problemen in de gezondheid van de patiënt. Hieronder worden enkele voorbeelden
gegeven voor de onderzoeksstrategie gekoppeld aan het onderzoeksdoel ‘Is er sprake van een radiculopathie?’.
➢ Vinger-vloer afstand?
➢ Uitvoering SLR?
➢ Testen van de verschillende myotomen?
➢ Testen van de verschillende reflexen?
➢ Testen van de verschillende dermatomen?
1. VERWIJZING EN AANMELDING
Een kinesitherapeut volgt steeds het medisch voorschrift en heeft dus de verantwoordelijkheid om dit
voorschrift grondig te bestuderen en de anamnese en het onderzoek hieraan af te stemmen. Indien de
kinesitherapeut wilt afwijken van het voorschrift, dient deze hier eerst contact voor op te nemen met de
behandelende arts en hiervoor toestemming te vragen. Zorg steeds dat het medisch dossier correct is aangevuld
en dat u de administratieve gegevens van de patiënt nauwgezet noteert en archiveert. Zorg ervoor dat u de
patiënt reeds observeert vanaf het moment dat hij/ zij binnenkomt op consultatie want patiënten maken vaak
bepaalde compensaties of antalgische houdingen zonder dat zij weten dat hierop gelet wordt.
Vast te leggen gegevens:
➢ Persoonsgegevens patiënt
➢ Gegevens ziekenfonds of verzekeringsmaatschappij
➢ Huisarts
➢ Verwijsgegevens:
o Verwijzer
o Specialiteit verwijzer
o RIZIV nummer verwijzer
o Eventueel aanvullende gegevens verwijzer
o Verwijsdatum
o Verwijsdiagnose
o Eventueel aanvraag ‘consultatief onderzoek’
➢ Datum aanmelding
➢ Bij ziekenhuispatiënten: reden opname
➢ Behandelende kinesitherapeut
, 10
2. ANAMNESE
In de anamnese maken we een onderscheid in een administratieve, speciële, sociale en aanvullende anamnese.
Hierbij bevragen we volgende zaken:
➢ Hulpvraag patiënt.
➢ Administratieve anamnese:
o Naam
o Adres
o Huisarts
➢ Speciële anamnese - klachtenanamnese (belangrijkste!):
o Functioneringsprobleem (klacht):
▪ Aard
▪ Ernst (VAS)
▪ Invloeden (persoonlijk en externe factoren, inclusief gele vlaggen)
▪ Verloop
o Eigen oordeel patiënt over functioneringsprobleem
o Reeds ondergane therapie
➢ Sociale anamnese?
o Nog in staat om te werken?
o Nog in staat hobby’s uit te voeren?
➢ Aanvullende anamnese:
o Medische geschiedenis:
▪ Medische antecedenten
▪ Medische verrichtingen
▪ Medicatie
▪ Erfelijkheid en familiariteit
▪ Levensstijl:
• ‘Rookt u?’
• ‘Vind u van uzelf dat u een gezonde levensstijl heeft?’
• ‘Bent u sportief?’
o Psychische en sociaal-maatschappelijk gegevens:
▪ Woonsituatie
▪ Thuissituatie
▪ Beroep
▪ Sport/ hobby’s
▪ Belasting/ belastbaarheid
➢ Gebruik van hulpmiddelen
➢ Mening patiënt over de klacht
➢ Omgang met de klacht
➢ Verwachting
Op basis van de bevindingen uit de anamnese kan een voorlopige conclusie/ hypothese bepaald worden. Dit is
een waarschijnlijkheidsdiagnose dat het onderzoek zal sturen.
==
Universiteit Antwerpen
Academiejaar 2021 - 2022
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen
Master Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie
Onderste extremiteit en
lumbopelvische regio
, 2
PRAKTIJK
LUMBOPELVISCHE REGIO EN BEKKEN
, 3
INHOUD
0. Screening ............................................................................................................................................................. 7
0.1. Formuleren van hypothesen ........................................................................................................................ 8
0.2. Onderzoeksdoelen ....................................................................................................................................... 8
0.3. Onderzoeksstrategie .................................................................................................................................... 9
1. Verwijzing en aanmelding ................................................................................................................................... 9
2. Anamnese ......................................................................................................................................................... 10
3. Onderzoek ......................................................................................................................................................... 11
3.1. Inspectie ..................................................................................................................................................... 11
3.1.1. Inspectie dorsaal ................................................................................................................................. 12
3.1.2. Inspectie ventraal ................................................................................................................................ 12
3.1.3. Inspectie lateraal ................................................................................................................................. 13
3.1.4. Scoliose screening ............................................................................................................................... 13
3.2. Functieonderzoek ....................................................................................................................................... 18
3.2.1. Actief functieonderzoek TWK en LWZ................................................................................................. 19
3.2.2. Passief functieonderzoek LWZ ............................................................................................................ 29
3.2.3. Provocatietesten ................................................................................................................................. 45
3.2.4. Segmentaal functieonderzoek ............................................................................................................ 50
3.3. Onderzoek proprioceptie en motorische controle LWZ............................................................................. 53
3.3.1. Evaluatie motorische controle ............................................................................................................ 53
1.2.2. Functionele screening ......................................................................................................................... 62
3.3.2. Evaluatie instabiliteit ........................................................................................................................... 70
3.4. Palpatie ...................................................................................................................................................... 72
3.4.1. Posterieur ............................................................................................................................................ 72
3.4.2. Anterieur ............................................................................................................................................. 73
3.5. Neurologisch onderzoek ............................................................................................................................ 76
3.5.1. Radiculair onderzoek ........................................................................................................................... 76
3.5.2. Segmentaal onderzoek ........................................................................................................................ 80
3.6. Weke delen ................................................................................................................................................ 83
3.6.1. Lengtetesten ....................................................................................................................................... 83
3.6.2. Huid verschuifbaarheid ....................................................................................................................... 83
3.6.3. Huid oppakbaarheid ............................................................................................................................ 83
3.6.4. Palpatie triggerpunten ........................................................................................................................ 83
3.7. Functionele status .................................................................................................................................. 84
3.8. Medisch aanvullend onderzoek ................................................................................................................. 86
1. Formuleren van de kinesitherapeutische diagnose .......................................................................................... 87
, 4
2. Behandeldoelstellingen ..................................................................................................................................... 87
3. Behandelstrategie: cockpit model .................................................................................................................... 88
3.1. Fasen van weefselherstel ........................................................................................................................... 88
3.2. Reactiviteit ................................................................................................................................................. 90
3.3. Cockpit model ............................................................................................................................................ 91
4. Info en advies .................................................................................................................................................... 93
5. Tracties en oscillaties ........................................................................................................................................ 93
5.0. Theoretische achtergrond .......................................................................................................................... 93
5.1. Tractie/ oscillatie regionaal ........................................................................................................................ 95
5.1.1. Rugligging - vanuit benen .................................................................................................................... 95
5.1.2. Buikligging - vanuit processi spinosi .................................................................................................... 95
5.2. Tractie/ oscillatie L5-S1 .............................................................................................................................. 96
5.2.1. Sacrum ................................................................................................................................................ 96
5.2.2. Ilium .................................................................................................................................................... 96
5.3. Rotatie/ oscillatie ....................................................................................................................................... 97
5.3.1. Heup .................................................................................................................................................... 97
5.3.2. Ilium .................................................................................................................................................... 97
5.3.3. Processi transversi............................................................................................................................... 97
6. Mobilisaties regionaal, onbelast ....................................................................................................................... 98
6.0. Enkele aandachtspunten ............................................................................................................................ 98
6.1. Passieve regionale flexie ............................................................................................................................ 98
6.2. Passieve regionale extensie ....................................................................................................................... 98
6.3. Passieve regionale lateroflexie ................................................................................................................... 98
6.4. Passieve regionale rotatie .......................................................................................................................... 98
6.5. Passieve regionale 3D flexie homoniem .................................................................................................... 98
6.6. Passieve regionale 3D flexie heteroniem ................................................................................................... 98
6.7. Passieve regionale 3D extensie homoniem ................................................................................................ 99
6.8. Passieve regionale 3D extensie heteroniem .............................................................................................. 99
7. Mobilisatie segmentaal, onbelast ..................................................................................................................... 99
7.1. Passieve segmentale flexie......................................................................................................................... 99
7.2. Passieve segmentale extensie .................................................................................................................... 99
7.3. Passieve segmentale lateroflexie ............................................................................................................... 99
7.4. Passieve segmentale rotatie ...................................................................................................................... 99
7.5. Passieve segmentale 3D flexie homoniem ................................................................................................. 99
7.6. Passieve segmentale 3D flexie heteroniem ............................................................................................... 99
7.7. Passieve segmentale 3D extensie homoniem ............................................................................................ 99
7.8. Passieve segmentale 3D extensie heteroniem........................................................................................... 99
, 5
8. Weke delen technieken .................................................................................................................................. 100
8.1. Triggerpunten........................................................................................................................................... 100
8.1.1. M. Longissimus Thoracis ................................................................................................................... 100
8.1.2. M. Iliocostalis Lumborum .................................................................................................................. 101
8.1.3. M. Piriformis ...................................................................................................................................... 102
8.1.4. M. Gluteus Maximus ......................................................................................................................... 103
8.1.5. M. Gluteus Medius ............................................................................................................................ 104
8.1.6. M. Gluteus Minimus .......................................................................................................................... 105
8.1.7. M. Quadratus Lumborum .................................................................................................................. 105
8.2. Druktechnieken ........................................................................................................................................ 106
8.3. Release technieken .................................................................................................................................. 106
8.4 Verlengingstechnieken .............................................................................................................................. 106
9. Neurogene technieken .................................................................................................................................... 107
9.1. Sliders ....................................................................................................................................................... 107
9.1.1. SLUMP slider ..................................................................................................................................... 107
9.1.2. SLR slider ........................................................................................................................................... 108
9.2. Tensioners ................................................................................................................................................ 109
9.2.1. SLUMP tensioner ............................................................................................................................... 109
9.2.2. SLR tensioner..................................................................................................................................... 109
0. Algemene inleiding.......................................................................................................................................... 110
1. Verwijzing ........................................................................................................................................................ 111
2. Anamnese ....................................................................................................................................................... 111
3. Onderzoek ....................................................................................................................................................... 111
3.1. Palpatie .................................................................................................................................................... 111
3.1.1. Crista iliaca ........................................................................................................................................ 111
3.1.2. SIPS .................................................................................................................................................... 111
3.1.3. SIAS.................................................................................................................................................... 111
3.1.4. Tuber ischiadicum ............................................................................................................................. 111
3.1.5. Sacrum .............................................................................................................................................. 112
3.2. Inspectie ................................................................................................................................................... 112
3.2.1. Scheefstand ....................................................................................................................................... 112
3.2.2. Verwringing ....................................................................................................................................... 112
3.3. Functieonderzoek ..................................................................................................................................... 112
3.3.1. Provocatietesten ............................................................................................................................... 112
3.3.2. Positietesten SI .................................................................................................................................. 122
3.3.3. Mobiliteitstesten SI (actief functieonderzoek) .................................................................................. 123
3.3.4. Passief functieonderzoek .................................................................................................................. 128
, 6
4. Analyse ............................................................................................................................................................ 129
1. Aspecifiek ........................................................................................................................................................ 130
1.1. Unilaterale tractie van het been .............................................................................................................. 130
2. Oscillaties ........................................................................................................................................................ 131
3. Mobilisaties ..................................................................................................................................................... 131
3.1. Passieve mobilisatie van het ilium naar posterieur ................................................................................. 131
3.2. Passieve mobilisatie van het sacrum naar nutatie (ilium naar posterieur) .............................................. 132
3.3. Muscle energy techniek voor een mobilisatie van het ilium naar posterieur .......................................... 133
3.4. Passieve mobilisatie van het ilium naar anterieur ................................................................................... 134
3.5. Passieve mobilisatie van het sacrum naar contranutatie (ilium naar anterieur) ..................................... 134
3.6. Muscle energy techniek voor een mobilisatie van het ilium naar anterieur ........................................... 135
, 7
SCREENINGS- EN DIAGNOSTISCH PROCES
LUMBOPELVISCHE REGIO
0. SCREENING
Tot op heden werken kinesisten in Vlaanderen onder medisch voorschrift. Dit wilt zeggen dat kinesitherapeuten
steeds afhankelijk zijn van de diagnose en voorgeschreven behandeling van een behandelend arts. Dit systeem
wordt echter in vraag gesteld door de Vlaamse universiteiten en de beroepsvereniging van kinesitherapeuten.
Er wordt meer druk gelegd op de regering om naar analogie met Nederland het bindende verwijzende voorschrift
af te schaffen en kinesitherapie vrij toegankelijk te maken. Het belang om een correcte screening te
implementeren stijgt hierdoor enorm. Als patiënten op consultatie komen bij een kinesist, moet die kinesist in
staat zijn om een goede screening uit te voeren en moet deze in staat zijn om te beslissen of een patiënt wel of
niet in aanmerking komt voor kinesitherapie of manuele therapie. Het moet daarom benadrukt worden dat het
belang van kennis van de rode vlaggen met betrekking tot de lumbale wervelkolom (cfr. theoriecursus) uiterst
belangrijk zijn. De KNGF richtlijn (2013) publiceerde daarom de 5 belangrijkste rode vlaggen met de hieraan
gekoppelde klinische tekenen:
1. Maligniteit:
a. Begin LRK na 50j.
b. Continu pijn onafhankelijk van houding/ beweging.
c. Algemene malaise.
d. Maligniteit in de voorgeschiedenis.
e. Onverklaarbaar gewichtsverlies.
f. Verhoogde bezinkingssnelheid van erytrocyten (BSE) > weerspiegeling van de inflammatoire
status van een patiënt.
2. Osteoporotische fractuur:
a. Recente fractuur (< 2j.).
b. Eerdere wervelfractuur.
c. Leeftijd boven 60j.
d. Laag lichaamsgewicht.
e. Ouder met heupfractuur.
f. Lang corticosteroïdengebruik.
g. Lokale klop-, druk-, en asdrukpijn1 van de WK.
h. Opvallende lengtevermindering.
i. Sterke kyfose TWK.
3. Spondylitis ankylopoetica/ ziekte van Bechterew:
a. Begin LRK voor 20j.
b. Man.
c. Iridocyclitis2.
d. Perifere artritis of inflammatoire darmaandoening.
e. Nachtelijke pijn.
f. Ochtendstijfheid > 1u.
g. Minder pijn bij liggen/ bewegen/ oefenen.
h. Slechte reactie op NSAID’s.
i. Verhoogde BSE.
1 Asdrukpijn is de pijn die ontstaat als er kracht wordt uitgeoefend in de richting van de lengteas van een bot. Bij verdenking op een botbreuk zal men altijd de
aan- of afwezigheid van asdrukpijn controleren.
2 Ontsteking van de iris (regenboogvlies) waarbij ook het corpus ciliare (straalvormig lichaam) is aangedaan.
, 8
4. Wervelfractuur:
a. Ernstige LRK na trauma.
5. Spondylolysthese:
a. Begin LRK voor 20j.
b. Palpabel trapje L4-L5.
Naast deze rode vlaggen is het ook van belang dat de kinesitherapeut een tractus anamnese (cfr. theoriecursus
en KCE richtlijn) uitvoert. Deze tractusanamnese richt zich voor de wervelkolom op volgende tractussen:
➢ Tractus respiratorius
➢ Tractus circulatorius
➢ Tractus digestivus
➢ Tractus urogenitalis
Als de kinesist een rode vlag herkent, dient deze de patiënt terug te sturen naar de behandelende arts voor
verder onderzoek.
Men kan opmerken dat radiculopathie niet is opgenomen in de KNGF richtlijn van gevaarlijk pathologieën. Dit
wilt uiteraard niet zeggen dat men een patiënt met een mogelijk neurologisch conflict niet terug dient te sturen.
Het is dan ook enorm belangrijk dat de kinesitherapeut bevraagt naar neurologische tekenen en indien
noodzakelijk zijn of haar onderzoek hierop afstelt aan de hand van relevante onderzoeksdoelstellingen en de
daaraan verbonden onderzoeksstrategie.
0.1. FORMULEREN VAN HYPOTHESEN
Na het inkijken van het medisch voorschrift en een algemene anamnese, moet een kinesitherapeut in staat zijn
om enkele gerichte hypothesen op te stellen voor het klinische onderzoek. Aan de hand van deze hypothesen
kan een kinesitherapeut gerichte onderzoeksdoelstellingen opstellen en daaraan een onderzoeksstrategie gaan
koppelen. Enkele voorbeelden van mogelijke hypothesen zijn:
➢ Is er sprake van aspecifieke LRK?
➢ Is er sprake van specifieke LRK?
➢ Zijn er gele vlaggen aanwezig?
➢ …
0.2. ONDERZOEKSDOELEN
Onderzoeksdoelen worden steeds gekoppeld aan een vooraf bepaalde hypothese. Aan de hand van de
hierboven genoemde hypothese van een probleem in motorische controle worden er hieronder enkele
voorbeelden gegeven voor hieraan gekoppelde onderzoeksdoelen:
➢ Is er sprake van een radiculopathie?
➢ Is de bron van nociceptie afkomstig van de LWK?
➢ Is er een bewegingsbeperking?
➢ Is er een probleem in motorische controle?
➢ …
, 9
0.3. ONDERZOEKSSTRATEGIE
Aan ieder vooropgesteld onderzoeksdoel kan een onderzoeksstrategie gekoppeld worden. Op die manier
bekomt de kinesitherapeut een logisch opgesteld onderzoek en zorgt deze ervoor dat er zeer gericht gezocht
kan worden naar bepaalde problemen in de gezondheid van de patiënt. Hieronder worden enkele voorbeelden
gegeven voor de onderzoeksstrategie gekoppeld aan het onderzoeksdoel ‘Is er sprake van een radiculopathie?’.
➢ Vinger-vloer afstand?
➢ Uitvoering SLR?
➢ Testen van de verschillende myotomen?
➢ Testen van de verschillende reflexen?
➢ Testen van de verschillende dermatomen?
1. VERWIJZING EN AANMELDING
Een kinesitherapeut volgt steeds het medisch voorschrift en heeft dus de verantwoordelijkheid om dit
voorschrift grondig te bestuderen en de anamnese en het onderzoek hieraan af te stemmen. Indien de
kinesitherapeut wilt afwijken van het voorschrift, dient deze hier eerst contact voor op te nemen met de
behandelende arts en hiervoor toestemming te vragen. Zorg steeds dat het medisch dossier correct is aangevuld
en dat u de administratieve gegevens van de patiënt nauwgezet noteert en archiveert. Zorg ervoor dat u de
patiënt reeds observeert vanaf het moment dat hij/ zij binnenkomt op consultatie want patiënten maken vaak
bepaalde compensaties of antalgische houdingen zonder dat zij weten dat hierop gelet wordt.
Vast te leggen gegevens:
➢ Persoonsgegevens patiënt
➢ Gegevens ziekenfonds of verzekeringsmaatschappij
➢ Huisarts
➢ Verwijsgegevens:
o Verwijzer
o Specialiteit verwijzer
o RIZIV nummer verwijzer
o Eventueel aanvullende gegevens verwijzer
o Verwijsdatum
o Verwijsdiagnose
o Eventueel aanvraag ‘consultatief onderzoek’
➢ Datum aanmelding
➢ Bij ziekenhuispatiënten: reden opname
➢ Behandelende kinesitherapeut
, 10
2. ANAMNESE
In de anamnese maken we een onderscheid in een administratieve, speciële, sociale en aanvullende anamnese.
Hierbij bevragen we volgende zaken:
➢ Hulpvraag patiënt.
➢ Administratieve anamnese:
o Naam
o Adres
o Huisarts
➢ Speciële anamnese - klachtenanamnese (belangrijkste!):
o Functioneringsprobleem (klacht):
▪ Aard
▪ Ernst (VAS)
▪ Invloeden (persoonlijk en externe factoren, inclusief gele vlaggen)
▪ Verloop
o Eigen oordeel patiënt over functioneringsprobleem
o Reeds ondergane therapie
➢ Sociale anamnese?
o Nog in staat om te werken?
o Nog in staat hobby’s uit te voeren?
➢ Aanvullende anamnese:
o Medische geschiedenis:
▪ Medische antecedenten
▪ Medische verrichtingen
▪ Medicatie
▪ Erfelijkheid en familiariteit
▪ Levensstijl:
• ‘Rookt u?’
• ‘Vind u van uzelf dat u een gezonde levensstijl heeft?’
• ‘Bent u sportief?’
o Psychische en sociaal-maatschappelijk gegevens:
▪ Woonsituatie
▪ Thuissituatie
▪ Beroep
▪ Sport/ hobby’s
▪ Belasting/ belastbaarheid
➢ Gebruik van hulpmiddelen
➢ Mening patiënt over de klacht
➢ Omgang met de klacht
➢ Verwachting
Op basis van de bevindingen uit de anamnese kan een voorlopige conclusie/ hypothese bepaald worden. Dit is
een waarschijnlijkheidsdiagnose dat het onderzoek zal sturen.
