21 januari 2021
INTERVENTIEVERSLAG
Interventie: To do? Ontbijten!
Ankie
X
x
Minor Voeding en Ziektepreventie
HU Hogeschool Utrecht
,Inhoudsopgave
1. Inleiding ..................................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding .................................................................................................................................................... 4
1.2 Noodzaak individu en factoren op het probleem ......................................................................................... 4
1.3 Ziekterisico’s ................................................................................................................................................. 4
1.4 Noodzaak maatschappij ............................................................................................................................... 5
1.5 Doelgroep ..................................................................................................................................................... 5
2. Methode .................................................................................................................................................... 6
2.1 Voormeting .................................................................................................................................................. 6
2.1.1 Gebruik enquêtes ................................................................................................................................. 6
2.1.2 Resultaten enquêtes ............................................................................................................................ 6
2.1.3 Omzetting resultaten voormeting naar de interventie ........................................................................ 7
2.2 Nameting ..................................................................................................................................................... 7
3. Interventie ................................................................................................................................................. 8
3.1 Bestaande interventies ............................................................................................................................. 8
3.2 Doel interventie ............................................................................................................................................ 8
3.3 De interventie ............................................................................................................................................... 9
4.Resultaat ................................................................................................................................................... 10
4.1 Deelnemers ................................................................................................................................................ 10
4.1.1 Ontbijtgedrag deelnemers ................................................................................................................. 10
4.1.2 Kennis over ontbijten deelnemers ..................................................................................................... 12
4.2 Evaluatie effect determinant niveau .......................................................................................................... 12
4.3 Evaluatie van het proces ............................................................................................................................ 12
5. Discussie................................................................................................................................................... 13
5.1 Proces en verloop interventie ..................................................................................................................... 13
5.2 Vergelijking van de resultaten met bestaande literatuur........................................................................... 14
6. Conclusie .................................................................................................................................................. 15
6.1 Na de interventie weet minimaal 80% het belang van ontbijten (Kennis) ................................................. 15
6.2 Na de interventie weet minimaal 80% wat de effecten zijn van ontbijten (Kennis) ................................... 15
6.3 Na de interventie weet minimaal 80% wat een dagkeuze is (Kennis) ........................................................ 15
6.4 Na de interventie vindt 80% het belangrijk om te ontbijten (Attitude) ...................................................... 15
6.5 Na de interventie is 80% van de jongeren gemotiveerd om elke dag te ontbijten (Attitude) .................... 15
6.6 Procesconclusie .......................................................................................................................................... 15
Literatuurlijst ............................................................................................................................................... 16
Bijlagen ........................................................................................................................................................ 19
Bijlage 1: Werkverdeling .................................................................................................................................. 19
Bijlage 2: Enquêtevragen voormeting .............................................................................................................. 20
2
,Bijlage 3: Resultaten enquête voormeting ......................................................................................................... 0
Bijlage 4: Enquêtevragen nameting ................................................................................................................... 0
Bijlage 5: Resultaten enquête nameting ............................................................................................................ 0
Bijlage 6: Screenshots Whatsappgroep Venezia ................................................................................................ 0
Bijlage 7: Interventie folder ................................................................................................................................ 0
3
, 1. Inleiding
1.1 Aanleiding
Regelmatig ontbijten heeft allerlei positieve effecten op de mens. Zo zorgt ontbijten voor
nieuwe energie, helpt de spijsvertering op gang, geeft het een verhoogd verzadigingsgevoel
en draagt het bij aan een adequate inname van nutriënten die nodig zijn voor het menselijk
lichaam (Zeinstra et al., 2019). Een hogere inname aan voedingsstoffen tijdens het ontbijt
verhoogt de kwaliteit van het voedingspatroon; wat dan weer geassocieerd is met een lager
risico op (algemeen) sterfte, cardiovasculaire ziekten en het metabool syndroom (Widaman,
Witbracht, Forester, Laugero, & Keim, 2016). Mensen die ontbijten hebben vaak ook een
lagere Body Mass Index (BMI), leveren hogere cognitieve prestaties, hebben een beter welzijn
en kwaliteit van leven (Kahleova, Lloren, Mashchak, Hill, & Fraser, 2017). Daarnaast maakten
zij vaak betere voedingskeuzes, wat gunstig is voor de gezondheid op de lange termijn (Ferrer-
Cascales, et al., 2018).
1.2 Noodzaak individu en factoren op het probleem
Vijf procent van de Nederlanders ontbijt nooit (RIVM, 2016). Uit een ander onderzoek van TU
Delft, blijkt dat 37% van de studenten niet dagelijks ontbijt (Rijpstra, Bernaards, Engbers, &
Jongert, 2008-2009). Ook is aangetoond dat vrouwen 3x vaker het ontbijt overslaan dan
mannen. De meest voorkomende factoren voor het overslaan van het ontbijt zijn tijd (43%)
en geen trek hebben (42%) (Bidgood & Cameron, 1992). Andere factoren die invloed hebben
op niet dagelijks ontbijten zijn familie, leeftijdsgenoten en het alleen ontbijten of het zelf
moeten klaarmaken van het ontbijt (Videon & Manning, 2003) (Brown & Ogden, 2004) (Shaw,
1998). Ontbijten verbetert het energieniveau en concentratievermogen op korte termijn
(BetterHealth, z.d.). Vooral voor jonge studenten is het belangrijk, want de helft van de
lichaamsenergie wordt verbruikt door de hersenen (Boyers, 2018). Ontbijten heeft voor de
student dus effect op zijn/haar (academische) prestaties met alle gevolgen van dien. Naast de
korte termijneffecten zijn er ook lange termijneffecten gekoppeld aan het ontbijten. Op lang
termijn is het risico op diabetes type 2 en overgewicht vergroot bij het dagelijks overslaan van
het ontbijt (Ma, et al., 2020) (Zeinstra, et al., 2019).
1.3 Ziekterisico’s
Onderzoek heeft aangetoond dat obesitas minder vaak voorkomt bij kinderen en
adolescenten die regelmatig ontbijten (Koca, Akcam, Serdaroglu, & Dereci, 2017). Het
overslaan van het ontbijt hangt in vele gevallen samen met ongezonde gewoonten (Pengpid
& Peltzer, 2020). Voorbeelden hiervan zijn snacken, roken, alcohol drinken en weinig bewegen
(Monzani, et al., 2019) (Voedingscentrum, z.d.). Door het overslaan van het ontbijt zijn ze
namelijk meer verleidt voor ongezonde tussendoortjes (Baum, Gaines, Kubas, Mitchell, &
Russel, 2017). Andere onderzoeken laten een duidelijke relatie zien tussen het overslaan van
het ontbijt en een vergroot risico op diabetes type 2. De mensen die het ontbijt overslaan zijn
gemiddeld zwaarder en hebben hogere bloedsuikerwaarden wat diabetes type 2 kan
veroorzaken (Saijo, et al., 2022). Ontbijten zorgt voor een stabilisatie van de
bloedsuikerspiegel (Diabetesfonds, 2015).
4
INTERVENTIEVERSLAG
Interventie: To do? Ontbijten!
Ankie
X
x
Minor Voeding en Ziektepreventie
HU Hogeschool Utrecht
,Inhoudsopgave
1. Inleiding ..................................................................................................................................................... 4
1.1 Aanleiding .................................................................................................................................................... 4
1.2 Noodzaak individu en factoren op het probleem ......................................................................................... 4
1.3 Ziekterisico’s ................................................................................................................................................. 4
1.4 Noodzaak maatschappij ............................................................................................................................... 5
1.5 Doelgroep ..................................................................................................................................................... 5
2. Methode .................................................................................................................................................... 6
2.1 Voormeting .................................................................................................................................................. 6
2.1.1 Gebruik enquêtes ................................................................................................................................. 6
2.1.2 Resultaten enquêtes ............................................................................................................................ 6
2.1.3 Omzetting resultaten voormeting naar de interventie ........................................................................ 7
2.2 Nameting ..................................................................................................................................................... 7
3. Interventie ................................................................................................................................................. 8
3.1 Bestaande interventies ............................................................................................................................. 8
3.2 Doel interventie ............................................................................................................................................ 8
3.3 De interventie ............................................................................................................................................... 9
4.Resultaat ................................................................................................................................................... 10
4.1 Deelnemers ................................................................................................................................................ 10
4.1.1 Ontbijtgedrag deelnemers ................................................................................................................. 10
4.1.2 Kennis over ontbijten deelnemers ..................................................................................................... 12
4.2 Evaluatie effect determinant niveau .......................................................................................................... 12
4.3 Evaluatie van het proces ............................................................................................................................ 12
5. Discussie................................................................................................................................................... 13
5.1 Proces en verloop interventie ..................................................................................................................... 13
5.2 Vergelijking van de resultaten met bestaande literatuur........................................................................... 14
6. Conclusie .................................................................................................................................................. 15
6.1 Na de interventie weet minimaal 80% het belang van ontbijten (Kennis) ................................................. 15
6.2 Na de interventie weet minimaal 80% wat de effecten zijn van ontbijten (Kennis) ................................... 15
6.3 Na de interventie weet minimaal 80% wat een dagkeuze is (Kennis) ........................................................ 15
6.4 Na de interventie vindt 80% het belangrijk om te ontbijten (Attitude) ...................................................... 15
6.5 Na de interventie is 80% van de jongeren gemotiveerd om elke dag te ontbijten (Attitude) .................... 15
6.6 Procesconclusie .......................................................................................................................................... 15
Literatuurlijst ............................................................................................................................................... 16
Bijlagen ........................................................................................................................................................ 19
Bijlage 1: Werkverdeling .................................................................................................................................. 19
Bijlage 2: Enquêtevragen voormeting .............................................................................................................. 20
2
,Bijlage 3: Resultaten enquête voormeting ......................................................................................................... 0
Bijlage 4: Enquêtevragen nameting ................................................................................................................... 0
Bijlage 5: Resultaten enquête nameting ............................................................................................................ 0
Bijlage 6: Screenshots Whatsappgroep Venezia ................................................................................................ 0
Bijlage 7: Interventie folder ................................................................................................................................ 0
3
, 1. Inleiding
1.1 Aanleiding
Regelmatig ontbijten heeft allerlei positieve effecten op de mens. Zo zorgt ontbijten voor
nieuwe energie, helpt de spijsvertering op gang, geeft het een verhoogd verzadigingsgevoel
en draagt het bij aan een adequate inname van nutriënten die nodig zijn voor het menselijk
lichaam (Zeinstra et al., 2019). Een hogere inname aan voedingsstoffen tijdens het ontbijt
verhoogt de kwaliteit van het voedingspatroon; wat dan weer geassocieerd is met een lager
risico op (algemeen) sterfte, cardiovasculaire ziekten en het metabool syndroom (Widaman,
Witbracht, Forester, Laugero, & Keim, 2016). Mensen die ontbijten hebben vaak ook een
lagere Body Mass Index (BMI), leveren hogere cognitieve prestaties, hebben een beter welzijn
en kwaliteit van leven (Kahleova, Lloren, Mashchak, Hill, & Fraser, 2017). Daarnaast maakten
zij vaak betere voedingskeuzes, wat gunstig is voor de gezondheid op de lange termijn (Ferrer-
Cascales, et al., 2018).
1.2 Noodzaak individu en factoren op het probleem
Vijf procent van de Nederlanders ontbijt nooit (RIVM, 2016). Uit een ander onderzoek van TU
Delft, blijkt dat 37% van de studenten niet dagelijks ontbijt (Rijpstra, Bernaards, Engbers, &
Jongert, 2008-2009). Ook is aangetoond dat vrouwen 3x vaker het ontbijt overslaan dan
mannen. De meest voorkomende factoren voor het overslaan van het ontbijt zijn tijd (43%)
en geen trek hebben (42%) (Bidgood & Cameron, 1992). Andere factoren die invloed hebben
op niet dagelijks ontbijten zijn familie, leeftijdsgenoten en het alleen ontbijten of het zelf
moeten klaarmaken van het ontbijt (Videon & Manning, 2003) (Brown & Ogden, 2004) (Shaw,
1998). Ontbijten verbetert het energieniveau en concentratievermogen op korte termijn
(BetterHealth, z.d.). Vooral voor jonge studenten is het belangrijk, want de helft van de
lichaamsenergie wordt verbruikt door de hersenen (Boyers, 2018). Ontbijten heeft voor de
student dus effect op zijn/haar (academische) prestaties met alle gevolgen van dien. Naast de
korte termijneffecten zijn er ook lange termijneffecten gekoppeld aan het ontbijten. Op lang
termijn is het risico op diabetes type 2 en overgewicht vergroot bij het dagelijks overslaan van
het ontbijt (Ma, et al., 2020) (Zeinstra, et al., 2019).
1.3 Ziekterisico’s
Onderzoek heeft aangetoond dat obesitas minder vaak voorkomt bij kinderen en
adolescenten die regelmatig ontbijten (Koca, Akcam, Serdaroglu, & Dereci, 2017). Het
overslaan van het ontbijt hangt in vele gevallen samen met ongezonde gewoonten (Pengpid
& Peltzer, 2020). Voorbeelden hiervan zijn snacken, roken, alcohol drinken en weinig bewegen
(Monzani, et al., 2019) (Voedingscentrum, z.d.). Door het overslaan van het ontbijt zijn ze
namelijk meer verleidt voor ongezonde tussendoortjes (Baum, Gaines, Kubas, Mitchell, &
Russel, 2017). Andere onderzoeken laten een duidelijke relatie zien tussen het overslaan van
het ontbijt en een vergroot risico op diabetes type 2. De mensen die het ontbijt overslaan zijn
gemiddeld zwaarder en hebben hogere bloedsuikerwaarden wat diabetes type 2 kan
veroorzaken (Saijo, et al., 2022). Ontbijten zorgt voor een stabilisatie van de
bloedsuikerspiegel (Diabetesfonds, 2015).
4
