Summary
Volledige samenvatting BIPOP
- Course
- Institution
In deze samenvatting wordt er met illustraties uit de hoorcolleges de volledige stof van het van BIPOP behandeld
[Show more]
Seller
Follow
morrisverholt
Reviews received
Content preview
Utrecht University – 2021/2022Biopsychosociale perspectieven op de Psychopathologie
Psychologie Jaar 2 UU
Hoorcolleges
►Hoorcollege 1 Psychotische stoornissen: klinisch perspectief.
Dr. Melanie Appels
Psychotische stoornissen blijven over de wereld een groot probleem voor de psychische
gezondheid; rugpijn en depressie staan overal in de top 10 van problemen waardoor het
dagelijks handelen wordt belemmerd.
In dit eerste college kijken we naar psychotische stoornissen vanuit een psychologisch en
sociaal perspectief. Aandachtspunten zijn in dit college
- Psychosen (kenmerken, impact en beloop)
- Auditieve Hallucinaties (Poli in Utrecht)
- Psychosociale invloeden op het ontstaan van psychosen en het weer terugvallen in een
psychose.
■ Wat is een Psychose?
Een Psychose is een toestand waarin men de werkelijkheid niet van de fantasie kan
onderscheiden en waarin men een nieuwe realiteit creëert. Deze nieuwe realiteit komt tot
stand als mensen Wanen, of irrationele geloven, en hallucinaties ontwikkelen.
Een Hallucinatie is het ervaren van een sensorische waarneming in afwezigheid van een
externe gebeurtenis. Er bestaan verschillende soorten wanen en hallucinaties zoals de
Grootheidswaan, de Betrekkingswaan (alles wat er gebeurt heeft betrekking op mij) en
Auditieve Hallucinaties.
Schizofrenie is de meest voorkomende, ernstige en meest onderzochte psychische stoornis en
daarom wordt deze uitgebreid behandeld. Iedereen met schizofrenie heeft namelijk weleens
een psychose meegemaakt. Maar aan de andere kant heeft niet iedereen die een psychose
heeft gehad schizofrenie. Jim van Os heeft veel werk geleverd over de gevormde ideeën op
het gebied van schizofrenie.
Schizofrenie is volgens de DSM-5 een aanhoudende periode van minstens 6 maanden (bij
korter zou je bijvoorbeeld spreken over een Schizofrene Stoornis) waarbij functioneren lager
is dan voor het begin van de stoornis en er 2 of meer van de volgende symptomen aanwezig
zijn: Wanen, Hallucinaties, gedesorganiseerd spreken/gedrag en Negatieve symptomen (Er
zijn ervaringen of gedrag niet aanwezig wat gezonde mensen wel aanwezig is).
Symptomen van een psychose of schizofrenie zijn te verdelen in drie groepen. Er zijn
Positieve Symptomen die gaan over kenmerken die bij ‘normale mensen’ niet aanwezig zijn
maar bij mensen met deze stoornis wel, de negatieve symptomen die hierboven genoemd
staan en de Gedesorganiseerde Symptomen die meer gaan over warrige spraak en
gedachtegangen enz.
Er zijn ook andere psychotische stoornissen zoals de Schizoaffectieve Stoornis waarbij
iemand last heeft van een psychose samengaand met depressieve of manische klachten. Dit
1
,kan Stemmingscongruent zijn (bv je hebt het idee dat je doodgaat en daarbij krijg je
depressieve klachten) maar dit kan ook een Stemmingsdiscongruente psychose zijn waarbij
er gevoelens zijn die helemaal niet passen bij een gedachte.
Een psychose die voorkomt bij vrouwen is de Post-Partum Psychose waarbij er een
psychose ontstaat na de bevalling.
▲Verschillen tussen de DSM 4 en DSM 5
- De subtypes van schizofrenie (Paranoïde, Catatone, etc.) zijn komen te vervallen in de
nieuwere DSM 5. Deze zouden niet meer valide zijn.
- Bij de DSM 5 wordt er gebruik gemaakt van een psychose overstijgende bredere vragenlijst
met een 4 puntsschaal. Deze test kijkt niet alleen naar wanen en symptomen van bijvoorbeeld
schizofrenie maar ook naar depressie en manie.
▲Prevalentie en kenmerken van Schizofrenie
Ongeveer 1% van de bevolking leidt aan schizofrenie waarbij mannen 1.5 keer meer kans
hebben op het ontwikkelen van schizofrenie dan vrouwen. Daarbij is er ook een verschil in de
ontwikkelingsfase bij mannen is dit namelijk rond hun 20e levensjaar en bij vrouwen is dit
rond het 25e. Vanaf de eerste episode van schizofrenie gaat het niveau van functioneren van
patiënten achteruit tot dit op latere leeftijd (±50e levensjaar) weer enigszins terugkomt.
Chronisch gezien is schizofrenie ook niet te genezen maar het is wel te behandelen. Ten slotte
is het belangrijk te melden dat ongeveer 15% van de schizofreniepatiënten overlijdt door
suïcide.
Op hersenscans van mensen met schizofrenie is er te zien dat het volume ‘grey matter’ bij de
frontale kwab minder is in vergelijking met mensen zonder schizofrenie.
■ Auditieve Hallucinaties en het Transdiagnostisch perspectief
Het idee van het Transdiagnostisch Perspectief is dat er gemeenschappelijke factoren liggen
achter de verschillende stoornissen. Bijvoorbeeld een verkleinde hippocampus leidt tot het
ontwikkelen van verschillende vormen van psychopathologie. Auditieve Hallucinaties komen
niet alleen voor bij schizofrenie als positieve symptomen maar ook bij een depressie,
slaapproblemen, enz. en zijn dus ook een Transdiagnostisch Symptoom. Iris Sommer heeft
2
,ook de Stemminpoli bij het UMC opgericht waarbij kinderen en volwassenen worden
geholpen met de stemmen als ze daar last van hebben.
▲ Hersenen en auditieve hallucinaties
Wat er gebeurt in de hersenen als iemand stemmen hoort is gemeten met een Functionele
MRI Scan die de hersenactiviteit meet tijdens het horen van de stemmen. Deze patiënt is de
scanner in gestuurd met een knop in de hand om aan te geven wanneer hij of zij stemmen
hoorde. Zo kan er gekeken worden wat er tijdens maar ook vooraf de stemmen gebeurde in de
hersenen.
Uit dit onderzoek bleek dat voorafgaand aan het horen van de stemmen de signaalverandering
van de parahippocampus (een gedeelte van het brein dat betrokken is bij het geheugen) het
grootst was.
Dit is niet heel gek want mensen geven vrijwel altijd aan de stem van een bekende te horen.
De conclusie van het onderzoek hield in dat tijdens het horen van de stemmen er verhoogde
activiteit was in de gebieden van taal perceptie, taal productie en het primair gehoor-schors.
Daarbij was er vooral activiteit in de rechterhersenhelft en worden de stemmen dus
getriggered vanuit het geheugen (Parahippocampus).
▲ Stemmen
De stemmen die iemand hoort kunnen goedaardig, slechtaardig of gemixt zijn. Maar de
geaardheid van stemmen kan altijd in de loop van omstandigheden omslaan. Vervolgens kan
de inhoud van stemmen helpen bij de diagnostiek zo zijn er de volgende gegevens:
Als meer dan 50% van de stemmen een negatieve inhoud heeft is er meer dan 82% kans op
een psychotische stoornis (ontwikkeling of het hebben van).
Indien alle stemmen negatieve inhoud hebben is deze kans zelfs meer dan 90%
Dus, vraag altijd wat de stemmen precies zeggen, het liefst uitspreken of uitschrijven.
■ Psychosociale invloeden op het ontstaan van psychosen en het weer
terugvallen in een psychose.
Het Diathese Stress Model is een belangrijk model in deze cursus dat stelt dat er bij een
grotere kwetsbaarheid minder stress en bij een kleinere kwetsbaarheid meer stress nodig is om
de stoornis zijn aanvang te laten nemen of voor verergering van de symptomen te zorgen.
Dit betekent dat op het moment dat je veel kwetsbaarheid hebt (dus bijvoorbeeld door veel
familieleden te hebben met genen die linken aan een psychotische stoornis of schizofrenie)
dan maar weinig hoeft mee te maken voordat je een psychose ontwikkeld, en andersom. Het is
dus een Drempelmodel. Ook is er een verhoogde kans op het ontwikkelen van een
psychotische stoornis afhangende van de plaats waar je bent opgegroeid. Zo is deze kans
hoger als je bent opgegroeid in een drukker gebied, zoals een grote stad, en is de kans kleiner
als je opgroeit in een ruraal gebied. Dit lijkt correlatie te hebben met het aantal stressoren dat
je in een stad meemaakt.
▲ Cannabisgebruik en de psychotische stoornis
Ook Cannabis is gerelateerd aan het ontwikkelen van een psychotische stoornis. Wat we
weten is dat er een associatie is met een jongere leeftijd van de eerste psychose na
cannabisgebruik.
3
, Daarbij vallen mensen eerder en vaker terug in een psychose als ze cannabis gebruiken en ten
slotte zijn er ernstigere positieve symptomen bij gebruikers dan bij niet gebruikers.
Cannabisgebruik is dus wel degelijk van belang en niet onschuldig. In de wetenschap is er een
kip-ei probleem met cannabis en schizofrenie. Er is dus de vraag of cannabis leidt tot de
ontwikkeling van schizofrenie, of cannabisgebruik het gevolg is van schizofrenie
(zelfmedicatie; cannabis maakt sociaal en is opwekkend).
Uit onderzoek (2011) kwam de conclusie dat er een causaal verband was tussen cannabis en
de psychotische stoornis. Cannabis zorgt dus voor een vroegere aanvang van de psychotische
stoornis. Maar later (2014) bleek dat een genafwijking zorgt voor zowel meer risico op een
psychotische stoornis als cannabisgebruik. Het bleek dus niet echt een kip-ei probleem te zijn.
Weer later in 2019 komt er een artikel uit de Lancet die stelt dat hoe vaker er geblowd wordt,
hoe sterker de joint (hoger THC-gehalte) wordt, hoe hoger het risico op een psychose. Vooral
in de Nederlandse wiet zit er een hoog THC-gehalte. Daarbij kan het aantal nieuwe gevallen
van psychoses in Amsterdam dus met 50% gereduceerd worden als er geen cannabis gebruikt
meer zou zijn. Een goed plan zou dus zijn om waarschuwingen te plaatsen op pakjes wiet
zoals op sigaretten.
▲ Etnische groepen en schizofrene stoornissen
Uit onderzoek (1997-1999) in Den Haag blijkt dat vooral 2e generatie Marokkaanse jongeren
samen met de 1e generatie Marokkanen een verhoogde kans heeft op het ontwikkelen van een
psychose of schizofrene stoornissen. Deze kans is respectievelijk 9,3% voor de 2e generatie en
4,3% voor de 1e generatie. Bovendien hebben alle etnische groepen gemiddeld ongeveer 2
keer zoveel kans op een psychotische stoornis dan de gemiddelde autochtoon.
Mogelijke verklaringen die bewezen zijn voor een verhoogde kans op schizofrenie na
migratie is dat de omgevingsfactoren in West-Europa de kans verhogen op schizofrenie bij
genetisch kwetsbare individuen.
▲ Sociaaleconomische Status (SES)
Ook SES is gerelateerd aan het ontwikkelen van een psychotische stoornis. Er is een
associatie gevonden tussen de SES van de ouders en schizofrenie. Dit verband is causaal en
geldt: Hoe lager de SES van ouders hoe groter de kans voor een kind om een psychotische
stoornis te ontwikkelen.
Die associatie is er ook gevonden voor een lage SES voor de patiënt zelf en schizofrenie maar
hier geldt wel een Sociale Selectie (een Downward Mobility): bij mensen die een psychose
aan het ontwikkelen zijn nemen over tijd ook de cognitieve vaardigheden van af en de
negatieve symptomen nemen toe en zijn dus minder goed in staat om goed werk te vinden wat
betekent dat ze vanzelf terecht komen in een lagere SES.
▲ Koele moeder
In de jaren 60 ontstond het idee dat gedrag van de moeder een oorzaak zou zijn van
schizofrenie bij een kind. Moeders kregen dus de schuld voor de psychose van hun kind
zonder enig bewijs. Dus deze hypothese van de koele moeder wordt volledig afgeschreven als
oorzaak.
Wel zijn communicatiestijlen en familie erg belangrijk. Zo vallen patiënten eerder terug in
een psychose als binnen een familie de volgende communicatiestijl worden gehanteerd:
Veel kritiek hebben op de patiënt
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller morrisverholt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.47. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73314 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now