Samenleving en sociaal werk
OP EXAMEN KRIJG JE PPT’S VAN DOCENTEN!!!!!
Les 1: Sociaalwerkpioniers en duurzame dilemma’s (hoofdstuk 1)
De praktijk en de geschiedenis van het sociaal werk heeft te maken met:
- Centraal: Maatschappelijke probleemsituaties
- Bepalende figuren/pioniers
- Drijfveren
- Beroepsontwikkeling
- Opleiding
- Maatschappelijke ontwikkeling
- Organisaties & instellingen
- Ideologieën
- Beschikbare middelen en beleid
Sociaal werk groeit weg uit de caritas.
Sociaal werk begint in de middeleeuwen met armenzorg. Voedselbedeling via
kloosterordes (voedselbedeling via de kerk). Gaat voort en wordt gecentraliseerd in
de steden. Vroeger had je enerzijds de armen en anderzijds de kloosterorders die
voor stabiliteit in de samenleving zorgde door bv te zorgen voor de zieken, de
bedelaars, bejaarden…. De kloosters hadden de eerste ziekenhuizen, zou je kunnen
zeggen. De bisschoppen zorgde voor de eerste voedselbedelingen op basis van
armenlijsten (‘goede armen’ verdienden voedsel). Je had ambulante en residentiële
hulpverlening (vooral ruraal in de kloosters). Later – 12 e E/ 15e E – werd de
voedselbedeling door leken beheerd maar gecontroleerd door het stadsbestuur en je
had ingeschreven vaste klanten (via armen lijsten). Naast deze ambulante
voedselbedeling had je ook weer residentiële ‘godshuizen’ (kleinschalige
gespecialiseerde gasthuizen als aanvulling aan kloosters op het platteland –
georganiseerd door de kerk en broedergemeenschappen). Gedurende de 16 e E – 18e
E kwam Vives op, legde de grondslag voor het stedelijk sociaal werk dat we vandaag
kennen. Hij ging armenzorg centraliseren op stedelijk niveau; de bedelarij moest weg
uit de stad. Hij ging voor de bedelaars zorgen via arbeidersdwang (bedelaars
moesten werken, bedelarij verbieden) + onderwijs voor kinderen organiseren. Zorg
en disciplineringsgedachten.
- 7e - 9e E. Armen zijn er nu eenmaal en daar moet op worden gereageerd
- 11/12e E. - 15e E. Armen zijn de veruitwendiging van het geloof op aarde
- 16e E. - 18e E. Armoede dient te worden bestreden
1
, J.L.Vives (1492-1540) – De subventione pauperum (1525). (Secours van de
aermen in 1533).
-Strikt verbod op bedelarij, organiseren van arbeidsdwang, en centralisatie
van steunfondsen.
-Opdracht voor de wereldlijke macht: zorg in handen te nemen door de
stedelijke magistraten. Het is de plicht van de wereldlijke overheden om de
openbare orde te handhaven : de armen aan hun lot overlaten is een gevaar
voor de rijken… Magistraten moeten van bedelaars goede burgers maken door
hen arbeidsplicht op te leggen of door hen te ondersteunen in het geval ze
werkonbekwaam zijn.
-Door de bedelarij te verbieden wordt de stedelijke economie gestimuleerd,
waarbij het aanbod van arbeidskrachten zal stijgen, en stellen ze de armen
tegelijkertijd in staat zich aan Gods wil te onderwerpen en hun sociale plicht te
vervullen.
-Rationalisatie van de armenzorg en onderwijs aan kinderen.
-Individuele benadering
19e E: de grote sociale kwestie. Arbeiders die in erbarmelijke omstandigheden
woonde en lage lonen kregen. Er startte een arbeidersbeweging.
Het eigenlijke sociaal werk: 1900: sociaal werk professionaliseert. Twee pijlers van
sociaal werk ontwikkelingen zich in Engeland en Amerika.
- Founding mother: Octavia Hill (Engeland). Haalde huur op bij volkshuisvesting
en gaf woonbegeleiding. Kijken waar mensen wonen en wat ze te kort komen.
Als ‘friendly visitor’ op huisbezoek gaan en mensen proberen ondersteunen.
Hulp aan meest hulpbehoevende.
- Mary Richmond (Amerika): geloofde ook in methodisch werken en schreef (als
eerste) een methodisch boek over individuele hulpverlening, over social case
work. Methodisch uiteenzetten hoe je sociaal onderzoek kan doen als je op
huisbezoek gaat.
What is social casework? Aandacht al in 1917 m.b.t. verandering bij cliënt:
voorheen legde R. de klemtoon op ‘character’ en ‘mental factors’ nu verschuift
dat naar de persoonlijkheid. Niet de persoon in psychoanalytische zin (vindt ze
teveel het accent leggen op het interne en ziekelijke aspect van een persoon),
maar de persoonlijkheid in zijn sociale relaties. Onderliggend is een
maatschappelijke verschuiving van de 19e Eeuwse betrokkenheid van mensen
op hun gemeenschap naar een 20e Eeuws individu dat zich moet positioneren
in een nieuw soort (consumptieve) samenleving.
- Jane Adams: hull house opgezet en georganiseerd. Veel ideëen vanuit
Engeland overgenomen.
Settlement movement: studenten aan de slag laten gaat met kwetsbare groepen.
Toynbee Hall. In Toynbee Hall waren kunsttenstoonstellingen, kinder-activiteiten,
lezingen, vrijwilligerswerk…. Bestaat vandaag de dag nog.
2
, Moddelen van vroeger worden vandaag de dag nog gebruikt en ingevoerd. Bv
‘Vooruit’ in Gent: organiseren activiteiten.
Na WO1 waren heel wat sociale problemen waaraan de overheid wilde werken. BV
geesteszieken, gehandicapten, weeskinderen of verlaten kinderen, daklozen,
bedelaars…. Er werden uitkeringen georganiseerd, er kwamen ideeën rond
pensioenen en tewerkstelling, enzovoort. Al de zaken vraagt deskundigheid en
professionalisering en dat zag de overheid ook. Er werd beslist dat er een opleiding
voor sociaal werk nodig was. Dit zorgde voor de organisatie van sociale scholen. De
algemene bepalende lijnen voor de ontwikkeling van de opleiding sociaal
werk in België: arbeidersbewegingen (erkennen de nood aan vorming van
kaders), internationale context (invloeden vanuit Amerika en Engeland),
antwoord op sociale problemen en maatschappelijke zorg (na WO1 veel
sociale problemen die men wil verhelpen) en inhoudelijke oriëntaties.
Specifiek voor België is de verzuiling: socialistische zuil van verenigingen die erin
bestaan en anderzijds de katholieke zuil. Socialisten focusten vooral op
bewegingswerk en katholieke op zorg. Dit kwam samen waardoor sociaal werk
geboden kon worden.
WO2: de methodentrias (casework, groupwork, community development), de
international organisaties en opleidings- en onderzoeksontwikkeling. Centrale
ontwikkelingen zijn: het socaal pact van Acker (1944), de verspreiding en impact van
de methodenstrias door Kamphuis (1950) en de Mother of modern social casework,
Amy Hamilton (1940).
De Amerikaanse invloed in Nederland na de 2e WO:
1) KAMPHUIS: constructie van eigen synthese - Wat is Social Casework?(1950)
redactielid van de Sociale Bibliotheek van uitgeverij Van Loghum Slaterus
(1959-1984) en van het Tijdschrift voor Maatschappelijk Werk (1947-
1977) invloed op het vertalen en publiceren van voor het maatschappelijk
werk belangrijke literatuur. http://www.vanhemertprodukties.nl/ (marie
kamphuis – 2)
2) De directeur van de Amsterdamse opleiding J.F.DE JONGH, stelt (1950 TMW)
dat Nederland nog te paternalistisch, autocratisch en bemoederend is. Hij
beklemtoont het belang van de wetenschappelijke onderbouwing van de
individualiserende benadering. Als eerste en noodzakelijke stap om verder te
komen, ziet De Jongh het ontwikkelen van een eigen wetenschappelijk
gefundeerde methodiek die richtlijnen geeft voor de gespreksvoering, de
rapportage en voor verantwoorde interventies. (Jagt,2008:131)
De Jongh zal ook pleiten voor een ‘gesuperviseerde praktijk’ en de eerste
vorm van ‘voortgezette opleiding’ opzetten (de zgn. topcursus – 1951)
3
, 4
OP EXAMEN KRIJG JE PPT’S VAN DOCENTEN!!!!!
Les 1: Sociaalwerkpioniers en duurzame dilemma’s (hoofdstuk 1)
De praktijk en de geschiedenis van het sociaal werk heeft te maken met:
- Centraal: Maatschappelijke probleemsituaties
- Bepalende figuren/pioniers
- Drijfveren
- Beroepsontwikkeling
- Opleiding
- Maatschappelijke ontwikkeling
- Organisaties & instellingen
- Ideologieën
- Beschikbare middelen en beleid
Sociaal werk groeit weg uit de caritas.
Sociaal werk begint in de middeleeuwen met armenzorg. Voedselbedeling via
kloosterordes (voedselbedeling via de kerk). Gaat voort en wordt gecentraliseerd in
de steden. Vroeger had je enerzijds de armen en anderzijds de kloosterorders die
voor stabiliteit in de samenleving zorgde door bv te zorgen voor de zieken, de
bedelaars, bejaarden…. De kloosters hadden de eerste ziekenhuizen, zou je kunnen
zeggen. De bisschoppen zorgde voor de eerste voedselbedelingen op basis van
armenlijsten (‘goede armen’ verdienden voedsel). Je had ambulante en residentiële
hulpverlening (vooral ruraal in de kloosters). Later – 12 e E/ 15e E – werd de
voedselbedeling door leken beheerd maar gecontroleerd door het stadsbestuur en je
had ingeschreven vaste klanten (via armen lijsten). Naast deze ambulante
voedselbedeling had je ook weer residentiële ‘godshuizen’ (kleinschalige
gespecialiseerde gasthuizen als aanvulling aan kloosters op het platteland –
georganiseerd door de kerk en broedergemeenschappen). Gedurende de 16 e E – 18e
E kwam Vives op, legde de grondslag voor het stedelijk sociaal werk dat we vandaag
kennen. Hij ging armenzorg centraliseren op stedelijk niveau; de bedelarij moest weg
uit de stad. Hij ging voor de bedelaars zorgen via arbeidersdwang (bedelaars
moesten werken, bedelarij verbieden) + onderwijs voor kinderen organiseren. Zorg
en disciplineringsgedachten.
- 7e - 9e E. Armen zijn er nu eenmaal en daar moet op worden gereageerd
- 11/12e E. - 15e E. Armen zijn de veruitwendiging van het geloof op aarde
- 16e E. - 18e E. Armoede dient te worden bestreden
1
, J.L.Vives (1492-1540) – De subventione pauperum (1525). (Secours van de
aermen in 1533).
-Strikt verbod op bedelarij, organiseren van arbeidsdwang, en centralisatie
van steunfondsen.
-Opdracht voor de wereldlijke macht: zorg in handen te nemen door de
stedelijke magistraten. Het is de plicht van de wereldlijke overheden om de
openbare orde te handhaven : de armen aan hun lot overlaten is een gevaar
voor de rijken… Magistraten moeten van bedelaars goede burgers maken door
hen arbeidsplicht op te leggen of door hen te ondersteunen in het geval ze
werkonbekwaam zijn.
-Door de bedelarij te verbieden wordt de stedelijke economie gestimuleerd,
waarbij het aanbod van arbeidskrachten zal stijgen, en stellen ze de armen
tegelijkertijd in staat zich aan Gods wil te onderwerpen en hun sociale plicht te
vervullen.
-Rationalisatie van de armenzorg en onderwijs aan kinderen.
-Individuele benadering
19e E: de grote sociale kwestie. Arbeiders die in erbarmelijke omstandigheden
woonde en lage lonen kregen. Er startte een arbeidersbeweging.
Het eigenlijke sociaal werk: 1900: sociaal werk professionaliseert. Twee pijlers van
sociaal werk ontwikkelingen zich in Engeland en Amerika.
- Founding mother: Octavia Hill (Engeland). Haalde huur op bij volkshuisvesting
en gaf woonbegeleiding. Kijken waar mensen wonen en wat ze te kort komen.
Als ‘friendly visitor’ op huisbezoek gaan en mensen proberen ondersteunen.
Hulp aan meest hulpbehoevende.
- Mary Richmond (Amerika): geloofde ook in methodisch werken en schreef (als
eerste) een methodisch boek over individuele hulpverlening, over social case
work. Methodisch uiteenzetten hoe je sociaal onderzoek kan doen als je op
huisbezoek gaat.
What is social casework? Aandacht al in 1917 m.b.t. verandering bij cliënt:
voorheen legde R. de klemtoon op ‘character’ en ‘mental factors’ nu verschuift
dat naar de persoonlijkheid. Niet de persoon in psychoanalytische zin (vindt ze
teveel het accent leggen op het interne en ziekelijke aspect van een persoon),
maar de persoonlijkheid in zijn sociale relaties. Onderliggend is een
maatschappelijke verschuiving van de 19e Eeuwse betrokkenheid van mensen
op hun gemeenschap naar een 20e Eeuws individu dat zich moet positioneren
in een nieuw soort (consumptieve) samenleving.
- Jane Adams: hull house opgezet en georganiseerd. Veel ideëen vanuit
Engeland overgenomen.
Settlement movement: studenten aan de slag laten gaat met kwetsbare groepen.
Toynbee Hall. In Toynbee Hall waren kunsttenstoonstellingen, kinder-activiteiten,
lezingen, vrijwilligerswerk…. Bestaat vandaag de dag nog.
2
, Moddelen van vroeger worden vandaag de dag nog gebruikt en ingevoerd. Bv
‘Vooruit’ in Gent: organiseren activiteiten.
Na WO1 waren heel wat sociale problemen waaraan de overheid wilde werken. BV
geesteszieken, gehandicapten, weeskinderen of verlaten kinderen, daklozen,
bedelaars…. Er werden uitkeringen georganiseerd, er kwamen ideeën rond
pensioenen en tewerkstelling, enzovoort. Al de zaken vraagt deskundigheid en
professionalisering en dat zag de overheid ook. Er werd beslist dat er een opleiding
voor sociaal werk nodig was. Dit zorgde voor de organisatie van sociale scholen. De
algemene bepalende lijnen voor de ontwikkeling van de opleiding sociaal
werk in België: arbeidersbewegingen (erkennen de nood aan vorming van
kaders), internationale context (invloeden vanuit Amerika en Engeland),
antwoord op sociale problemen en maatschappelijke zorg (na WO1 veel
sociale problemen die men wil verhelpen) en inhoudelijke oriëntaties.
Specifiek voor België is de verzuiling: socialistische zuil van verenigingen die erin
bestaan en anderzijds de katholieke zuil. Socialisten focusten vooral op
bewegingswerk en katholieke op zorg. Dit kwam samen waardoor sociaal werk
geboden kon worden.
WO2: de methodentrias (casework, groupwork, community development), de
international organisaties en opleidings- en onderzoeksontwikkeling. Centrale
ontwikkelingen zijn: het socaal pact van Acker (1944), de verspreiding en impact van
de methodenstrias door Kamphuis (1950) en de Mother of modern social casework,
Amy Hamilton (1940).
De Amerikaanse invloed in Nederland na de 2e WO:
1) KAMPHUIS: constructie van eigen synthese - Wat is Social Casework?(1950)
redactielid van de Sociale Bibliotheek van uitgeverij Van Loghum Slaterus
(1959-1984) en van het Tijdschrift voor Maatschappelijk Werk (1947-
1977) invloed op het vertalen en publiceren van voor het maatschappelijk
werk belangrijke literatuur. http://www.vanhemertprodukties.nl/ (marie
kamphuis – 2)
2) De directeur van de Amsterdamse opleiding J.F.DE JONGH, stelt (1950 TMW)
dat Nederland nog te paternalistisch, autocratisch en bemoederend is. Hij
beklemtoont het belang van de wetenschappelijke onderbouwing van de
individualiserende benadering. Als eerste en noodzakelijke stap om verder te
komen, ziet De Jongh het ontwikkelen van een eigen wetenschappelijk
gefundeerde methodiek die richtlijnen geeft voor de gespreksvoering, de
rapportage en voor verantwoorde interventies. (Jagt,2008:131)
De Jongh zal ook pleiten voor een ‘gesuperviseerde praktijk’ en de eerste
vorm van ‘voortgezette opleiding’ opzetten (de zgn. topcursus – 1951)
3
, 4
