Summary
Samenvatting AK 6 vwo: CE Systeem Aarde
- Course
- Level
- Book
Systeem Aarde, duidelijke en gestructureerde uitleg volgens de Syllabus van 2022 vwo. Inclusief begrippen uitgelegd in de lopende tekst.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
sharonhoksbergen1
Reviews received
Content preview
AARDRIJKSKUNDE DOMEIN C - SYSTEEM AARDEInhoud volgt uit Syllabus AK 2022
Onderdeel 1: intern systeem en reliëf aan het aardoppervlak 1
Onderdeel 2: landschapszones op aarde 19
, Onderdeel 1: intern systeem en reliëf aan het
aardoppervlak
5A.1) het interne systeem (kern, mantel, aardkorst) van de aarde en de betekenis van
endogene processen voor de vorming van reliëf aan het aardoppervlak.
Wat je moet kunnen:
➢ endogene processen aan elkaar relateren
➢ geomorfologische verschijnselen relateren aan endogene processen
➢ typeren en indelen van vulkanisme, aardbevingen en gebergten
➢ het eruptietype van een vulkaan relateren aan de positie ten opzichte van de plaatgrenzen.
Aanda ➢ door endogene processen ontstaan vulkanen, aardbevingen en gebergten en de
chtspu bijbehorende geomorfologische verschijnselen.
nten ➢ het eruptietype van een vulkaan weerspiegelt zich in de vorm.
Begrip De aarde bestaat ongeveer 4,6 miljard jaar en heeft sindsdien veel verschillende fysische
pen veranderingen doorgemaakt. Geologen die dit onderzoeken houden vaak vast aan het
actualiteitsbeginsel.
Actualiteitsbeginsel = the present is the key to the past. Uitgangspunt dat fysische
processen zoals die nu plaatsvinden in het verleden ook zo plaatsvonden. Processen
herhalen zich gedurende tijd en dus met het actualiteitsbeginsel kan men veel verklaren.
Begrippen aarde
4,6 miljard jaar geleden → ontstaan heet gas en
stof in zwarte nevel als gevolg van samentrekking
van zwaartekracht en concentratie van deeltjes.
Grootste massa werd de zon, rondom de
protozon vormden planeetachtige lichamen
doordat stoffen door zwaartekracht tot onderlinge
botsing kwamen.
= ontstaan 8 planeten die om de zon draaien.
De aarde heeft twee belangrijke eigenschappen
die een grote rol spelen in de vorming van continenten, oceanen en alle landschappen.
➢ vloeibaar water;
➢ inwendige gelaagdheid (= schillen).
Aarde als systeem
Alle natuurlijke processen beïnvloeden elkaar door endogene en exogene processen. Het
aardoppervlak ontstaat door endogene processen en wordt door exogene processen
voortdurend veranderd.
➢ Endogeen proces = werkt in/vanuit de aardkorst (bv. aardbevingen en vulkanisme).
➢ Exogeen proces = werkt aan de buitenkant van de aarde (bv. stromend water en
wind). De mens heeft ook een rol in exogene processen.
De aarde krijgt warmte door inwendige en uitwendige bronnen.
Inwendige bron: radioactiviteit van bepaalde gesteenten.
Uitwendige bron: zonnestraling warmt de aarde op, door albedo wordt enig uv-licht terug
gestraald waardoor ook warmte van de aarde afkomt door de zon.
De aarde bestaat uit verschillende schillen met specifieke eigenschappen.
Deze schillen hebben een eigen:
1
, ➢ chemische samenstelling (materialen);
➢ fysische samenstelling (gewicht).
Chemische samenstelling aarde
Eerste 100 miljoen jaren van bestaan aarde
Meteorietinslagen zorgde voor veel warmte wat zich ophoopte in de aarew. Daardoor
smolt de aarde, waardoor zware elementen en mineralen zoals
ijzer en nikkel naar de diepte zakken.
→ hierdoor ontstond een kern van ijzer en nikkel met een mantel eromheen. De
buitenkant van de mantel bestaat uit een dunne, harde laag van gesteenten.
Uit welke materialen bestaat aarde?
De aarde is opgebouwd uit verschillende schillen met diverse chemische samenstellingen.
➢ Aardkern; ijzer; 5000-6000 graden celsius.
➢ Aardmantel; ijzer en magnesium; 2800 (bij kern) - 1800 graden celsius.
➢ Aardkorst; de aardkorst is vast gesteentge en komt in twee verschillende vormen
voor.
1) continentale korst: korst onder de continenten
→ 30-70 cm dik;
→ licht gesteente zoals graniet.
2) oceanische korst: korst onder de oceanen
→ dikte vanaf 7 km;
→ zwaar gesteente zoals basalt
Fysische samenstelling aarde
De aarde bestaat uit verschillende schillen.
Harde buitenlaag van de aarde noem je de
lithosfeer. Het omvat de aardkorst en het
harde bovengedeelte van de aardmantel. De
lithosfeer is dunner onder de oceanen dan de
continenten.
Onder de lithosfeer ligt de asthenosfeer, een
zachte binnenlaag met zeer traag vloeibaar
materiaal. Door hoge druk kan het plastische
gesteente stroperig worden.
De asthenosfeer rust op de binnenmantel. De
binnenmantel bevat vast gesteente door een
druk die er op uitgeoefend wordt.
Deze laag wordt gevolgd door de vloeibare buitenkern van ongeveer 2200 kilometer. De
laatste laag, de binnenkern, is weer van een vaste consistentie.
Buiten de aarde bevinden zich sferen in de lucht. Deze sferen delen de aarde met
samenhangende verschijnselen rond bepaalde elementen.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sharonhoksbergen1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73314 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now