LES 1: HEALTHY AGEING – FRAILTY – D. BECKWEE
1. INLEIDING
Geontologie = studie van het ouder worden,
Geriatrics= medische behandeling bij ouder wordende personen
Geriatrische fysiotherapie werkt curatief (doelend op genezing) en preventief.
Doel WHO = vroegtijdige afwijkende trajecten opsporen.
‘Gezond ouder worden’ = het proces van het ontwikkelen en onderhouden van functionele
vaardigheden die het welzijn op oudere leeftijd mogelijk maken.
Hoe ouder we worden, hoe minder we kunnen
→Volgens de WHO omvat dit:
• Functional ability: mogelijkheid tot functioneren, heeft interactie met de omgeving
• Intrinsieke capaciteit: hoe hoger, hoe meer kans op optimaal functioneren.
• Trajecten: evolutie van intrinsieke capaciteit doorheen het leven
1
,Functionele mogelijkheid: combineert het individu en zijn omgeving en de interactie ertussen. Het
hangt samen met de intrinsieke capaciteit.
• Intrinsieke capaciteit vermindert naarmate men ouder wordt (= capaciteit van weefsels zowel
fysiek als mentaal)
→ erfelijk bepaald + omgeving waar de persoon opgroeit
• Als de systemen (vb cardiovasculair) goed functioneren, kan het individu optimaal
functioneren in de maatschappij. Als 1 van de lichaamssystemen vermindert in functie
(intrinsieke capaciteit daalt), dan zal men dit merken in functionele mogelijkheid en zal dus de
functie in de maatschappij ook dalen.
Bij het ouder worden: graduele toename van moleculaire en cellulaire schade
→ Algemene afname van physiologische reserves
→ De mate waarin dit gebeurt, zal per persoon op een bepaalde leeftijd verschillen
Verschillende trajecten, zelfde einddoel:
• A: geleidelijke vermindering (normaal), op het
einde krijgt Px problemen en daalt grafiek snel
• B: Ongeval op bepaald moment → Px kan
herstellen en terug op het ‘oude’ niveau komen
OF iets eronder OF nog meer functie verlies
Doelen fysiotherapie
a. Preventie van functioneel verlies
b. Niet enkel kijken naar de klacht, maar individu als een geheel
De gehele individuele geriatrische patiënt gerelateerd aan multimorbiditeit
→ >50% van de oudere personen heeft last van 3 of meer chronische condities
Studie White et al (deze bevestigen het belang van de multimorbiditeit)
2
,Relatieve verandering in wandelsnelheid
Mortaliteitrisico was het hoogst bij diegene waarbij snelheid snelste daalde (rood)
Daling in wandelsnelheid was groter bij personen met multimorbiditeiten (hoe meer multimorbiditeiten
men had, hoe meer kans ze hadden om wandelsnelheid te verliezen)
3
, 2. MEDISCH MODEL
2.1. Standaard medische model van diagnose (links) geldt niet voor geriatrische
populatie
Synergistic morbidity model:
Het voorkomen van meerdere aandoeningen (A, B & C) waardoor de functionaliteit zakt tot onder de
drempel.
Attribution model:
Volle pijn = gekend chronisch probleem
Stippellijn = multimorbiditeit die men nog niet kent
• Op moment dat Px hulp gaat vragen (zie kleine pijltje), wordt het toegewezen aan verkeerde
probleem, eigenlijk zou het onderliggende probleem aangepakt moeten worden (stippellijn)
Causal chain model:
Ziekte A veroorzaakt ziekte B, waardoor een keten van bijkomende aandoeningen ontstaat die de
huidige medische problemen kunnen verergeren en/of tot verdere medische problemen kunnen
leiden.
• Bijvoorbeeld, een patiënt met ernstige artritis (ziekte A') is niet in staat om een goede
cardiovasculaire gezondheid te behouden, wat leidt tot een hartaandoening (ziekte B'). De
hartaandoening leidt tot perifere vaatziekten (ziekte C' en C"), die kunnen terugkaatsen op
ziekte B en/of kunnen leiden tot amputatie (ziekte D').
4
1. INLEIDING
Geontologie = studie van het ouder worden,
Geriatrics= medische behandeling bij ouder wordende personen
Geriatrische fysiotherapie werkt curatief (doelend op genezing) en preventief.
Doel WHO = vroegtijdige afwijkende trajecten opsporen.
‘Gezond ouder worden’ = het proces van het ontwikkelen en onderhouden van functionele
vaardigheden die het welzijn op oudere leeftijd mogelijk maken.
Hoe ouder we worden, hoe minder we kunnen
→Volgens de WHO omvat dit:
• Functional ability: mogelijkheid tot functioneren, heeft interactie met de omgeving
• Intrinsieke capaciteit: hoe hoger, hoe meer kans op optimaal functioneren.
• Trajecten: evolutie van intrinsieke capaciteit doorheen het leven
1
,Functionele mogelijkheid: combineert het individu en zijn omgeving en de interactie ertussen. Het
hangt samen met de intrinsieke capaciteit.
• Intrinsieke capaciteit vermindert naarmate men ouder wordt (= capaciteit van weefsels zowel
fysiek als mentaal)
→ erfelijk bepaald + omgeving waar de persoon opgroeit
• Als de systemen (vb cardiovasculair) goed functioneren, kan het individu optimaal
functioneren in de maatschappij. Als 1 van de lichaamssystemen vermindert in functie
(intrinsieke capaciteit daalt), dan zal men dit merken in functionele mogelijkheid en zal dus de
functie in de maatschappij ook dalen.
Bij het ouder worden: graduele toename van moleculaire en cellulaire schade
→ Algemene afname van physiologische reserves
→ De mate waarin dit gebeurt, zal per persoon op een bepaalde leeftijd verschillen
Verschillende trajecten, zelfde einddoel:
• A: geleidelijke vermindering (normaal), op het
einde krijgt Px problemen en daalt grafiek snel
• B: Ongeval op bepaald moment → Px kan
herstellen en terug op het ‘oude’ niveau komen
OF iets eronder OF nog meer functie verlies
Doelen fysiotherapie
a. Preventie van functioneel verlies
b. Niet enkel kijken naar de klacht, maar individu als een geheel
De gehele individuele geriatrische patiënt gerelateerd aan multimorbiditeit
→ >50% van de oudere personen heeft last van 3 of meer chronische condities
Studie White et al (deze bevestigen het belang van de multimorbiditeit)
2
,Relatieve verandering in wandelsnelheid
Mortaliteitrisico was het hoogst bij diegene waarbij snelheid snelste daalde (rood)
Daling in wandelsnelheid was groter bij personen met multimorbiditeiten (hoe meer multimorbiditeiten
men had, hoe meer kans ze hadden om wandelsnelheid te verliezen)
3
, 2. MEDISCH MODEL
2.1. Standaard medische model van diagnose (links) geldt niet voor geriatrische
populatie
Synergistic morbidity model:
Het voorkomen van meerdere aandoeningen (A, B & C) waardoor de functionaliteit zakt tot onder de
drempel.
Attribution model:
Volle pijn = gekend chronisch probleem
Stippellijn = multimorbiditeit die men nog niet kent
• Op moment dat Px hulp gaat vragen (zie kleine pijltje), wordt het toegewezen aan verkeerde
probleem, eigenlijk zou het onderliggende probleem aangepakt moeten worden (stippellijn)
Causal chain model:
Ziekte A veroorzaakt ziekte B, waardoor een keten van bijkomende aandoeningen ontstaat die de
huidige medische problemen kunnen verergeren en/of tot verdere medische problemen kunnen
leiden.
• Bijvoorbeeld, een patiënt met ernstige artritis (ziekte A') is niet in staat om een goede
cardiovasculaire gezondheid te behouden, wat leidt tot een hartaandoening (ziekte B'). De
hartaandoening leidt tot perifere vaatziekten (ziekte C' en C"), die kunnen terugkaatsen op
ziekte B en/of kunnen leiden tot amputatie (ziekte D').
4
